achtáil
Irish
Etymology
From Old Irish achtáil (“the active life”), borrowed from Latin actuālis.
Noun
achtáil f (genitive singular achtála)
- verbal noun of achtáil
- actualisation
- actuality
- Synonym: réalaíocht
- (literary) the active life, in contrast to teoir (“the contemplative life”)
Declension
Declension of achtáil
Third declension
Bare forms (no plural for this noun):
| Forms with the definite article:
|
Verb
achtáil (present analytic achtálann, future analytic achtálfaidh, verbal noun achtáil, past participle achtáilte)
- (transitive, philosophy) actualize
Conjugation
First Conjugation (B)
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | achtálaim | achtálann tú; achtálair† | achtálann sé, sí | achtálaimid | achtálann sibh | achtálann siad; achtálaid† | a achtálann; a achtálas / a n-achtálann*; a n-achtálas* | achtáiltear |
past | d'achtáil mé; d'achtálas / achtáil mé‡; achtálas‡ | d'achtáil tú; d'achtálais / achtáil tú‡; achtálais‡ | d'achtáil sé, sí / achtáil sé, sí‡ | d'achtálamar; d'achtáil muid / achtálamar‡; achtáil muid‡ | d'achtáil sibh; d'achtálabhair / achtáil sibh‡; achtálabhair‡ | d'achtáil siad; d'achtáladar / achtáil siad; achtáladar‡ | a d'achtáil / ar achtáil* | achtáladh; hachtáladh† | |
past habitual | d'achtálainn / achtálainn‡; n-achtálainn‡‡ | d'achtáilteá / achtáilteá‡; n-achtáilteᇇ | d'achtáladh sé, sí / achtáladh sé, sí‡; n-achtáladh sé, s퇇 | d'achtálaimis; d'achtáladh muid / achtálaimis‡; achtáladh muid‡; n-achtálaimis‡‡; n-achtáladh muid‡‡ | d'achtáladh sibh / achtáladh sibh‡; n-achtáladh sibh‡‡ | d'achtálaidís; d'achtáladh siad / achtálaidís‡; achtáladh siad‡; n-achtálaidís‡‡; n-achtáladh siad‡‡ | a d'achtáladh / a n-achtáladh* | d'achtáiltí / achtáiltí‡; n-achtáilt퇇 | |
future | achtálfaidh mé; achtálfad | achtálfaidh tú; achtálfair† | achtálfaidh sé, sí | achtálfaimid; achtálfaidh muid | achtálfaidh sibh | achtálfaidh siad; achtálfaid† | a achtálfaidh; a achtálfas / a n-achtálfaidh*; a n-achtálfas* | achtálfar | |
conditional | d'achtálfainn / achtálfainn‡; n-achtálfainn‡‡ | d'achtálfá / achtálfá‡; n-achtálfᇇ | d'achtálfadh sé, sí / achtálfadh sé, sí‡; n-achtálfadh sé, s퇇 | d'achtálfaimis; d'achtálfadh muid / achtálfaimis‡; achtálfadh muid‡; n-achtálfaimis‡‡; n-achtálfadh muid‡‡ | d'achtálfadh sibh / achtálfadh sibh‡; n-achtálfadh sibh‡‡ | d'achtálfaidís; d'achtálfadh siad / achtálfaidís‡; achtálfadh siad‡; n-achtálfaidís‡‡; n-achtálfadh siad‡‡ | a d'achtálfadh / a n-achtálfadh* | d'achtálfaí / achtálfaí‡; n-achtálfa퇇 | |
subjunctive | present | go n-achtála mé; go n-achtálad† | go n-achtála tú; go n-achtálair† | go n-achtála sé, sí | go n-achtálaimid; go n-achtála muid | go n-achtála sibh | go n-achtála siad; go n-achtálaid† | — | go n-achtáiltear |
past | dá n-achtálainn | dá n-achtáilteá | dá n-achtáladh sé, sí | dá n-achtálaimis; dá n-achtáladh muid | dá n-achtáladh sibh | dá n-achtálaidís; dá n-achtáladh siad | — | dá n-achtáiltí | |
imperative | achtálaim | achtáil | achtáladh sé, sí | achtálaimis | achtálaigí; achtálaidh† | achtálaidís | — | achtáiltear | |
verbal noun | achtáil | ||||||||
past participle | achtáilte |
*Indirect relative
† Archaic or dialect form
‡ Dependent form
‡‡ Dependent form used with particles that trigger eclipsis (except an)
Mutation
Irish mutation | |||
---|---|---|---|
Radical | Eclipsis | with h-prothesis | with t-prothesis |
achtáil | n-achtáil | hachtáil | not applicable |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977), “achtáil”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “achtáil”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- “actualisation” in New English-Irish Dictionary by Foras na Gaeilge.
- Entries containing “achtáil” in English-Irish Dictionary, An Gúm, 1959, by Tomás de Bhaldraithe.