ус
See also: үс, ӱс, YC, ᎩᏟ, and yC
Bashkir
Ус [1]
Бер ус [2] һыу
Etymology
From Proto-Turkic *ạbuč (“palm, handful”).
Cognate withKazakh уыс (uys),Kyrgyz ууч (uuç, “handful”),Turkish avuç (“palm, handful”).
Pronunciation
- IPA(key): [us]
- Hyphenation: ус (one syllable)
Noun
ус • (us)
- (anatomy) palm
- Һиҙәм: бына, маңлайымдан һыйпай йәп-йәш әжәлемдең һалҡын усы. (Mustai Karim)
- Hiðäm: bına, maŋlayımdan hıypay yäp-yäş äjälemdeŋ halqın usı.
- I feel: here, the cool palm of my very young death strokes along my forehead.
- handful
Declension
Inflection of ус (us)
| singular | plural | |
|---|---|---|
| absolute | ус (us) | ус (us) |
| definite genitive | ус (us) | ус (us) |
| dative | ус (us) | ус (us) |
| definite accusative | ус (us) | ус (us) |
| locative | ус (us) | ус (us) |
| ablative | ус (us) | ус (us) |
Even
Etymology
Akin to Evenki уксэ (uksə).
Noun
ус (us)
- sleeve
Komi-Zyrian
Etymology
Borrowed from Russian ус (us).
Pronunciation
- IPA(key): /ˈus/, [ˈus]
- Hyphenation: ус
Noun
ус • (us)
- moustache
Declension
| Declension of ус (stem: уск-) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | ||
| nominative | ус (us) | усъяс (usjas) | |
| accusative | I* | ус (us) | усъяс (usjas) |
| II* | ускӧс (uskös) | усъясӧс (usjasös) | |
| instrumental | ускӧн (uskön) | усъясӧн (usjasön) | |
| comitative | ускӧд (usköd) | усъяскӧд (usjasköd) | |
| caritive | устӧг (ustög) | усъястӧг (usjastög) | |
| consecutive | усла (usla) | усъясла (usjasla) | |
| genitive | услӧн (uslön) | усъяслӧн (usjaslön) | |
| ablative | услысь (uslysʹ) | усъяслысь (usjaslysʹ) | |
| dative | услы (usly) | усъяслы (usjasly) | |
| inessive | ускын (uskyn) | усъясын (usjasyn) | |
| elative | ускысь (uskysʹ) | усъясысь (usjasysʹ) | |
| illative | ускӧ (uskö) | усъясӧ (usjasö) | |
| egressive | уссянь (ussʹanʹ) | усъяссянь (usjassʹanʹ) | |
| approximative | услань (uslanʹ) | усъяслань (usjaslanʹ) | |
| terminative | ускӧдз (usködzʹ) | усъясӧдз (usjasödzʹ) | |
| prolative | I | ускӧд (usköd) | усъясӧд (usjasöd) |
| II | усті (usti) | усъясті (usjasti) | |
| *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I. | |||
| Possessive declension of ус | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
References
- Bubrikh, Dmitry V. (1949) Грамматика литературного коми языка [Grammar of the literary Komi language] (in Russian), Leningrad: Zhdanov Leningrad State University, page 32
- L. M. Beznosikova; E. A. Ajbabina; R. I. Kosnyreva (2000) Коми-русский словарь [Komi-Russian dictionary], →ISBN, page 685
Mongolian
| Mongolian | Cyrillic |
|---|---|
| ᠤᠰᠤ (usu) | ус (us) |
ус
Etymology
Inherited from Middle Mongol ᠤᠰᠤᠨ (usun), from Proto-Mongolic *usun. Cognate with Buryat уһан (uhan), Kalmyk усн (usn), Daur os, Dongxiang usu.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈʊs/
- Syllabification: ус (1 syllable)
- (Chakhar) IPA(key): /ˈʊs/
- (Ordos) IPA(key): /ʊsʊ/
Noun
ус • (us); (hidden-n declension)
- water
Declension
Declension of ус (а-harmonic hidden-n ууд-pl)
| attributive | усан usan | |
|---|---|---|
| singular / indefinite | definite plural | |
| nominative | ус us | уснууд usnuud |
| genitive | усны usny | уснуудын usnuudyn |
| accusative | усыг usyg | уснуудыг usnuudyg |
| dative-locative | усанд usand | уснуудад usnuudad |
| ablative | уснаас usnaas | уснуудаас usnuudaas |
| dative-ablative | усандаас usandaas | — |
| instrumental | усаар usaar | уснуудаар usnuudaar |
| comitative | устай ustaj | уснуудтай usnuudtaj |
| privative | усгүй usgüj | уснуудгүй usnuudgüj |
| directive | ус руу us ruu | уснууд руу usnuud ruu |
Reflexive possessive forms
| singular / indefinite | definite plural | |
|---|---|---|
| nominative | усаа usaa | уснуудаа usnuudaa |
| genitive | усныхаа usnyxaa | уснуудынхаа usnuudynxaa |
| accusative | усыгаа usygaa | уснуудыгаа usnuudygaa |
| dative-locative | усандаа usandaa | уснууддаа usnuuddaa |
| ablative | уснаасаа usnaasaa | уснуудаасаа usnuudaasaa |
| dative-ablative | усандаасаа usandaasaa | — |
| instrumental | усаараа usaaraa | уснуудаараа usnuudaaraa |
| comitative | устайгаа ustajgaa | уснуудтайгаа usnuudtajgaa |
| privative | усгүйгээ usgüjgee | уснуудгүйгээ usnuudgüjgee |
| directive | ус руугаа us ruugaa | уснууд руугаа usnuud ruugaa |
| independent genitive | singular / indefinite | definite plural |
|---|---|---|
| singular possession | усных usnyx | уснуудынх usnuudynx |
| collective possession | усныхан usnyxan | уснуудынхан usnuudynxan |
Ossetian
Noun
ус • (us)
- woman
Russian
Alternative forms
- усъ (us) – Pre-reform orthography (1918)
Etymology
Inherited from Old East Slavic усъ (usŭ), from Proto-Slavic *ǫsъ < *vǫsъ < *vǫdsъ, from Proto-Balto-Slavic *wónsa, from Proto-Indo-European *wondʰsom, s-expansion of root *wendʰ- (“hair, wool, beard”).
Pronunciation
- IPA(key): [us]
Audio (file) - Homophone: уз (uz)
Noun
ус • (us) m inan (genitive у́са, nominative plural усы́, genitive plural усо́в, diminutive у́сик, augmentative уси́ще)
- (usually in the plural) moustache
- whisker
- feeler, antenna
- tendril, awn
Declension
Declension of ус (inan masc-form hard-stem accent-c)
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | у́с ús | усы́ usý |
| genitive | у́са úsa | усо́в usóv |
| dative | у́су úsu | уса́м usám |
| accusative | у́с ús | усы́ usý |
| instrumental | у́сом úsom | уса́ми usámi |
| prepositional | у́се úse | уса́х usáx |
Related terms
- уса́тый (usátyj)
- уса́ч (usáč)
Descendants
- → Komi-Zyrian: ус (us)
References
- Vasmer, Max (1964–1973), “ус”, in Этимологический словарь русского языка [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), transl. and suppl. by Oleg Trubachyov, Moscow: Progress
- Chernykh, P. (1993), “усы”, in Историко-этимологический словарь русского языка [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 2 (панцирь – ящур), 3rd edition, Moscow: Russian Lang., →ISBN, page 293
Southern Altai
Etymology
From Proto-Turkic *ūŕ. Compare to Kyrgyz уз (uz, “master”).
Noun
ус • (us)
- master
References
N. A. Baskakov, Toščakova N.A, editor (1947), “ус”, in Ojrotsko-Russkij Slovarʹ, M.: OGIZ, →ISBN
Udi
Noun
ус • (us)
- ox