वज्र

वज्र

See also: वज़ीर

Sanskrit

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *wáȷ́ras, from Proto-Indo-Iranian *wáȷ́ras, from Proto-Indo-European *weǵ- (“strong, lively”). Cognate with Avestan 𐬬𐬀𐬰𐬭𐬀‎ (vazra, “mace; main weapon of Mithra”), Persian گرز‎ (gurz, “club, mace”). Compare also Old Armenian վարզ (varz, “mace”), an Iranian borrowing.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ʋɐ́d͡ʑ.ɽɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ˈʋɐd͡ʑ.ɽɐ/

Noun

वज्र • (vájra) m

1. (also n) "the hard or mighty one", a thunderbolt
   1. especially that of Indra, said to have been formed out of the bones of the rishi दधीच​ (dadhīca) or दधीचि (dadhīci), and shaped like a circular discus, or in later times regarded as having the form of two transverse bolts crossing each other thus x
   2. sometimes also applied to similar weapons used by various gods or superhuman beings, or to any mythical weapon destructive of spells or charms, also to मन्यु (manyu, “wrath”), RV. or [with अपाम् (apām)] to a jet of water AV. etc.
   3. also applied to a thunderbolt in general, or to the lightning evolved from the centrifugal energy of the circular thunderbolt of Indra when launched at a foe
   4. in Northern Buddhist countries, it is shaped like a dumb-bell and called Dorje (MWB. 201, 322 etc.; RV. etc.)
2. a diamond (thought to be as hard as the thunderbolt or of the same substance with it), (ShaḍvBr., Mn., MBh. etc.)
3. a kind of talc (L.)
4. a kind of penance (feeding for a month on only barley prepared with cow's urine) (L.)
5. sour gruel (W.)
6. a form of military array (Mn., MBh., etc.) (compare वज्रव्यूह​ (vajra-vyūha))
7. a kind of column or pillar (VarBṛS.)
8. a particular form of the moon (ib.)
9. a particular एकाह​ (ekāha) (Vait.)
10. a kind of hard mortar or cement (कल्क​ (kalka)) (VarBṛS.) (compare वज्रलेप​ (vajra-lepa))
11. name of the 15th of the 27 yogas or astronomical divisions of time (ib.)
12. a particular soma ceremony (ShaḍvBr.)
13. Euphorbia antiquorum and another species (L.)
14. Astera (L.)
15. name of a mountain (R.)
16. name of an asura (Vīrac.)
17. name of a son of अनिरुद्ध​ (aniruddha) (MBh., Hariv., Pur.)
18. name of a son of विश्वामित्र​ (viśvāmitra) (MBh.)
19. name of a son of Manu Sāvarṇa (Hariv.)
20. (Jainism) of one of the 10 dala-pūrvins (L.)
21. name of a rishi (VarBṛS.) (compare वात्स्य​ (vātsya))
22. name of a minister of नरेन्द्रादित्य​ (narendrāditya) (Rājat.)
23. name of a son of भूति (bhūti) (ib.)
24. name of a heretical king (Buddh.)

Declension

Masculine a-stem declension of वज्र (vájra)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वज्रः vájraḥ	वज्रौ vájrau	वज्राः / वज्रासः¹ vájrāḥ / vájrāsaḥ¹
Vocative	वज्र vájra	वज्रौ vájrau	वज्राः / वज्रासः¹ vájrāḥ / vájrāsaḥ¹
Accusative	वज्रम् vájram	वज्रौ vájrau	वज्रान् vájrān
Instrumental	वज्रेण vájreṇa	वज्राभ्याम् vájrābhyām	वज्रैः / वज्रेभिः¹ vájraiḥ / vájrebhiḥ¹
Dative	वज्राय vájrāya	वज्राभ्याम् vájrābhyām	वज्रेभ्यः vájrebhyaḥ
Ablative	वज्रात् vájrāt	वज्राभ्याम् vájrābhyām	वज्रेभ्यः vájrebhyaḥ
Genitive	वज्रस्य vájrasya	वज्रयोः vájrayoḥ	वज्राणाम् vájrāṇām
Locative	वज्रे vájre	वज्रयोः vájrayoḥ	वज्रेषु vájreṣu
Notes	¹Vedic

Noun

वज्र • (vájra) n

1. denunciation in strong language (compared to thunder) (R., Sāh., Pratāp.) (compare वाक्यवज्र​ (vākya-vajra) and वाग्वज्र​ (vāg-vajra))
2. a kind of hard iron or steel (L.)
3. a particular posture in sitting (Cat.) (compare वज्रासन​ (vajrā*sana))
4. name of a particular configurations of the planets and stars (in which favourable planets are situated in the 1st and 7th houses and unfavourable in the 4th and 10th) (VarBṛS.)
5. myrobalan (L.)
6. the blossom of the sesamum or of any plant called vajra (L.)
7. Chrysopogon zizanioides, formerly Andropogon muricatus (L.)
8. = बालक​ (bālaka), a child, pupil (L.)

Declension

Neuter a-stem declension of वज्र (vájra)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वज्रम् vájram	वज्रे vájre	वज्राणि / वज्रा¹ vájrāṇi / vájrā¹
Vocative	वज्र vájra	वज्रे vájre	वज्राणि / वज्रा¹ vájrāṇi / vájrā¹
Accusative	वज्रम् vájram	वज्रे vájre	वज्राणि / वज्रा¹ vájrāṇi / vájrā¹
Instrumental	वज्रेण vájreṇa	वज्राभ्याम् vájrābhyām	वज्रैः / वज्रेभिः¹ vájraiḥ / vájrebhiḥ¹
Dative	वज्राय vájrāya	वज्राभ्याम् vájrābhyām	वज्रेभ्यः vájrebhyaḥ
Ablative	वज्रात् vájrāt	वज्राभ्याम् vájrābhyām	वज्रेभ्यः vájrebhyaḥ
Genitive	वज्रस्य vájrasya	वज्रयोः vájrayoḥ	वज्राणाम् vájrāṇām
Locative	वज्रे vájre	वज्रयोः vájrayoḥ	वज्रेषु vájreṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

वज्र • (vájra)

1. adamantine, hard, impenetrable (W.)
2. shaped like a kind of cross (compare above ), forked, zigzag (ib.)

Declension

Masculine a-stem declension of वज्र
Nom. sg.	वज्रः (vajraḥ)
Gen. sg.	वज्रस्य (vajrasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वज्रः (vajraḥ)	वज्रौ (vajrau)	वज्राः (vajrāḥ)
Vocative	वज्र (vajra)	वज्रौ (vajrau)	वज्राः (vajrāḥ)
Accusative	वज्रम् (vajram)	वज्रौ (vajrau)	वज्रान् (vajrān)
Instrumental	वज्रेण (vajreṇa)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्रैः (vajraiḥ)
Dative	वज्राय (vajrāya)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्रेभ्यः (vajrebhyaḥ)
Ablative	वज्रात् (vajrāt)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्रेभ्यः (vajrebhyaḥ)
Genitive	वज्रस्य (vajrasya)	वज्रयोः (vajrayoḥ)	वज्राणाम् (vajrāṇām)
Locative	वज्रे (vajre)	वज्रयोः (vajrayoḥ)	वज्रेषु (vajreṣu)

Feminine ā-stem declension of वज्र
Nom. sg.	वज्रा (vajrā)
Gen. sg.	वज्रायाः (vajrāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वज्रा (vajrā)	वज्रे (vajre)	वज्राः (vajrāḥ)
Vocative	वज्रे (vajre)	वज्रे (vajre)	वज्राः (vajrāḥ)
Accusative	वज्राम् (vajrām)	वज्रे (vajre)	वज्राः (vajrāḥ)
Instrumental	वज्रया (vajrayā)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्राभिः (vajrābhiḥ)
Dative	वज्रायै (vajrāyai)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्राभ्यः (vajrābhyaḥ)
Ablative	वज्रायाः (vajrāyāḥ)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्राभ्यः (vajrābhyaḥ)
Genitive	वज्रायाः (vajrāyāḥ)	वज्रयोः (vajrayoḥ)	वज्राणाम् (vajrāṇām)
Locative	वज्रायाम् (vajrāyām)	वज्रयोः (vajrayoḥ)	वज्रासु (vajrāsu)

Neuter a-stem declension of वज्र
Nom. sg.	वज्रम् (vajram)
Gen. sg.	वज्रस्य (vajrasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वज्रम् (vajram)	वज्रे (vajre)	वज्राणि (vajrāṇi)
Vocative	वज्र (vajra)	वज्रे (vajre)	वज्राणि (vajrāṇi)
Accusative	वज्रम् (vajram)	वज्रे (vajre)	वज्राणि (vajrāṇi)
Instrumental	वज्रेण (vajreṇa)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्रैः (vajraiḥ)
Dative	वज्राय (vajrāya)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्रेभ्यः (vajrebhyaḥ)
Ablative	वज्रात् (vajrāt)	वज्राभ्याम् (vajrābhyām)	वज्रेभ्यः (vajrebhyaḥ)
Genitive	वज्रस्य (vajrasya)	वज्रयोः (vajrayoḥ)	वज्राणाम् (vajrāṇām)
Locative	वज्रे (vajre)	वज्रयोः (vajrayoḥ)	वज्रेषु (vajreṣu)

Descendants

• → English: vajra
• → Telugu: వజ్రము (vajramu)

References

• Monier Williams (1899), “वज्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 0913.