उदार
See also: उदर and उद्र
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit उदार (udāra).
Adjective
उदार • (udār) (Urdu spelling ادار)
- munificent
- generous
- liberal
- noble
Noun
उदार • (udār) f (Urdu spelling ادار)
- munificence
- prodigality
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬉᬤᬵᬭ (Balinese script)
- উদাৰ (Bengali script)
- উদার (Bengali script)
- 𑰄𑰟𑰯𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀉𑀤𑀸𑀭 (Brahmi script)
- 𑌉𑌦𑌾𑌰 (Grantha script)
- ઉદાર (Gujarati script)
- ꦈꦢꦴꦫ (Javanese script)
- ಉದಾರ (Kannada script)
- ဥဒာရ (Burmese script)
- ଉଦାର (Oriya script)
- ꢆꢣꢵꢬ (Saurashtra script)
- 𑆇𑆢𑆳𑆫 (Sharada script)
- 𑖄𑖟𑖯𑖨 (Siddham script)
- ఉదార (Telugu script)
- ཨུདཱར (Tibetan script)
- 𑒅𑒠𑒰𑒩 (Tirhuta script)
Etymology
Per Monier, from उत्- (ut-) + आर (āra)
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /u.d̪ɑ́ː.ɽɐ/
- (Classical) IPA(key): /uˈd̪ɑː.ɽɐ/
Adjective
उदार • (udāra)
- noble
- Synonyms: रूढ (rūḍha), कल्याण (kalyāṇa), आर्य (ārya)
- liberal
- honest
- eloquent
- bountiful
- high
- lofty
Declension
| Masculine a-stem declension of उदार | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | उदारः (udāraḥ) | ||
| Gen. sg. | उदारस्य (udārasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | उदारः (udāraḥ) | उदारौ (udārau) | उदाराः (udārāḥ) |
| Vocative | उदार (udāra) | उदारौ (udārau) | उदाराः (udārāḥ) |
| Accusative | उदारम् (udāram) | उदारौ (udārau) | उदारान् (udārān) |
| Instrumental | उदारेन (udārena) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदारैः (udāraiḥ) |
| Dative | उदाराय (udārāya) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदारेभ्यः (udārebhyaḥ) |
| Ablative | उदारात् (udārāt) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदारेभ्यः (udārebhyaḥ) |
| Genitive | उदारस्य (udārasya) | उदारयोः (udārayoḥ) | उदारानाम् (udārānām) |
| Locative | उदारे (udāre) | उदारयोः (udārayoḥ) | उदारेषु (udāreṣu) |
| Feminine ā-stem declension of उदार | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | उदारा (udārā) | ||
| Gen. sg. | उदारायाः (udārāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | उदारा (udārā) | उदारे (udāre) | उदाराः (udārāḥ) |
| Vocative | उदारे (udāre) | उदारे (udāre) | उदाराः (udārāḥ) |
| Accusative | उदाराम् (udārām) | उदारे (udāre) | उदाराः (udārāḥ) |
| Instrumental | उदारया (udārayā) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदाराभिः (udārābhiḥ) |
| Dative | उदारायै (udārāyai) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदाराभ्यः (udārābhyaḥ) |
| Ablative | उदारायाः (udārāyāḥ) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदाराभ्यः (udārābhyaḥ) |
| Genitive | उदारायाः (udārāyāḥ) | उदारयोः (udārayoḥ) | उदारानाम् (udārānām) |
| Locative | उदारायाम् (udārāyām) | उदारयोः (udārayoḥ) | उदारासु (udārāsu) |
| Neuter a-stem declension of उदार | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | उदारम् (udāram) | ||
| Gen. sg. | उदारस्य (udārasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | उदारम् (udāram) | उदारे (udāre) | उदारानि (udārāni) |
| Vocative | उदार (udāra) | उदारे (udāre) | उदारानि (udārāni) |
| Accusative | उदारम् (udāram) | उदारे (udāre) | उदारानि (udārāni) |
| Instrumental | उदारेन (udārena) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदारैः (udāraiḥ) |
| Dative | उदाराय (udārāya) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदारेभ्यः (udārebhyaḥ) |
| Ablative | उदारात् (udārāt) | उदाराभ्याम् (udārābhyām) | उदारेभ्यः (udārebhyaḥ) |
| Genitive | उदारस्य (udārasya) | उदारयोः (udārayoḥ) | उदारानाम् (udārānām) |
| Locative | उदारे (udāre) | उदारयोः (udārayoḥ) | उदारेषु (udāreṣu) |
Derived terms
- उदारता (udāratā, “generosity”)
- उदारधी (udāradhī, “wise, sagacious”)
- उदारत्व (udāratva, “elegance in speech, nobleness”)
- उदारमति (udāramati, “noble-minded”)
Descendants
- Hindi: उरारा (urārā, “wide, spread”)
- Indonesian: udara (“air”)
- Malay: udara (“air”)
References
- Monier Williams (1899), “उदार”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 185.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “udāra (90)”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press