अपर्याप्त
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Classical Sanskrit अपर्याप्त (aparyāpta). By surface analysis, अ- (a-) + पर्याप्त (paryāpt).
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /ə.pəɾ.jɑːpt̪/, [ə.pəɾ.jäːpt̪]
Adjective
अपर्याप्त • (aparyāpt) (indeclinable)
- insufficient, inadequate
- Antonyms: पर्याप्त (paryāpt), काफ़ी (kāfī)
- 2021 October 20, “बैलों से होती है टिकाऊ खेती, ट्रैक्टर से होता है पृथ्वी का दोहन [sustainable farming is done by oxen, tractor is used to harness the earth]”, in jagran.com, archived from the original on 21 October 2021:
- पूरे राज्य में एक या दो केंद्र जनता को शिक्षित करने के लिए घोर अपर्याप्त हैं।
- pūre rājya mẽ ek yā do kendra jantā ko śikṣit karne ke lie ghor aparyāpt ha͠i.
- One or two centers in the entire state are extremely inadequate to educate the public.
- 2021 October 19, “Men's Health: हर पुरुष के लिए बहुत जरूरी हैं ये विटामिन और मिनरल्स, वरना होने लगती हैं ये बीमारी [these vitamins and minerals are very important for every man, otherwise these diseases start happening]”, in Zee News, archived from the original on 21 October 2021:
- शरीर में आयोडीन की अपर्याप्त मात्रा वजन बढ़ने और अत्यधिक थकावट का कारण बन सकती है.
- śarīr mẽ āyoḍīn kī aparyāpt mātrā vajan baṛhne aur atyadhik thakāvaṭ kā kāraṇ ban saktī hai.
- Insufficient amount of iodine in the body can cause weight gain and extreme tiredness.
References
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975), “अपर्याप्त”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 243
Sanskrit
FWOTD – 26 November 2021
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬅᬧᬃᬬᬵᬧ᭄ᬢ (Balinese script)
- অপৰ্যাপ্ত (Assamese script)
- অপর্যাপ্ত (Bengali script)
- 𑰀𑰢𑰨𑰿𑰧𑰯𑰢𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀅𑀧𑀭𑁆𑀬𑀸𑀧𑁆𑀢 (Brahmi script)
- 𑌅𑌪𑌰𑍍𑌯𑌾𑌪𑍍𑌤 (Grantha script)
- અપર્યાપ્ત (Gujarati script)
- ਅਪਰੑਯਾਪੑਤ (Gurmukhi script)
- ꦄꦥꦫꦾꦴꦥ꧀ꦠ (Javanese script)
- អបយ៌ាប្ត (Khmer script)
- ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ (Kannada script)
- ອປຣ຺ຍາປ຺ຕ (Lao script)
- അപര്യാപ്ത (Malayalam script)
- 𑘀𑘢𑘨𑘿𑘧𑘰𑘢𑘿𑘝 (Modi script)
- ᠠᢒᠠᠷᠶ᠋ᠠᢗᢒᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- ᠠᢒᠠᡵᠶᠠ᠊ᠠᢒᢠᠠ (Manchu script)
- အပရျာပ္တ (Burmese script)
- 𑦠𑧂𑧈𑧠𑧇𑧑𑧂𑧠𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐀𑐥𑐬𑑂𑐫𑐵𑐥𑑂𑐟 (Newa script)
- ଅପର୍ଯାପ୍ତ (Oriya script)
- ꢂꢦꢬ꣄ꢫꢵꢦ꣄ꢡ (Saurashtra script)
- 𑆃𑆥𑆫𑇀𑆪𑆳𑆥𑇀𑆠 (Sharada script)
- 𑖀𑖢𑖨𑖿𑖧𑖯𑖢𑖿𑖝 (Siddham script)
- අපර්යාප්ත (Sinhalese script)
- అపర్యాప్త (Telugu script)
- อปรฺยาปฺต (Thai script)
- ཨ་པ་རྱཱ་པྟ (Tibetan script)
- 𑒁𑒣𑒩𑓂𑒨𑒰𑒣𑓂𑒞 (Tirhuta script)
Etymology
From अ- (a-, negative prefix) + पर्याप्त (paryāpta, “sufficient, abundant; limited”).
Pronunciation
- (Classical) IPA(key): /ɐ.pɐɾˈjɑːp.t̪ɐ/, [ɐ.pɐɾˈjɑːp̚.t̪ɐ]
Adjective
अपर्याप्त • (aparyāpta) (Classical Sanskrit)
- insufficient, inadequate, incomplete
- c. 400 BCE – 900 CE, Viṣṇu Purāṇa 5.38.77:
- रम्भातिलोत्तमाद्यास्तं वैदिक्योऽप्सरसोऽब्रुवन् । प्रसन्ने त्वय्य्अपर्याप्तं किमस्माकमिति द्विज॥
- rambhātilottamādyāstaṃ vaidikyoʼpsarasoʼbruvan . prasanne tvayyaparyāptaṃ kimasmākamiti dvija.
- Rambha, Tilottama, and other Vedic apsaras said: if you are pleased, then what is inadequate for us, O Brahmana?
- रम्भातिलोत्तमाद्यास्तं वैदिक्योऽप्सरसोऽब्रुवन् । प्रसन्ने त्वय्य्अपर्याप्तं किमस्माकमिति द्विज॥
- immeasurable, limitless, unlimited, unbounded
- c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 1.10:
- अपर्याप्तं तदस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम् । पर्याप्तं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम् ॥
- aparyāptaṃ tadasmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam . paryāptaṃ tvidameteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam .
- Immeasurable is our strength, protected by Bhishma. Limited is their [Pandavas’] strength, which is protected by Bhima.
- अपर्याप्तं तदस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम् । पर्याप्तं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम् ॥
Declension
| Masculine a-stem declension of अपर्याप्त (aparyāpta) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपर्याप्तः aparyāptaḥ | अपर्याप्तौ aparyāptau | अपर्याप्ताः / अपर्याप्तासः¹ aparyāptāḥ / aparyāptāsaḥ¹ |
| Vocative | अपर्याप्त aparyāpta | अपर्याप्तौ aparyāptau | अपर्याप्ताः / अपर्याप्तासः¹ aparyāptāḥ / aparyāptāsaḥ¹ |
| Accusative | अपर्याप्तम् aparyāptam | अपर्याप्तौ aparyāptau | अपर्याप्तान् aparyāptān |
| Instrumental | अपर्याप्तेन aparyāptena | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्तैः / अपर्याप्तेभिः¹ aparyāptaiḥ / aparyāptebhiḥ¹ |
| Dative | अपर्याप्ताय aparyāptāya | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ |
| Ablative | अपर्याप्तात् aparyāptāt | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ |
| Genitive | अपर्याप्तस्य aparyāptasya | अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ | अपर्याप्तानाम् aparyāptānām |
| Locative | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ | अपर्याप्तेषु aparyāpteṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of अपर्याप्ता (aparyāptā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपर्याप्ता aparyāptā | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्ताः aparyāptāḥ |
| Vocative | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्ताः aparyāptāḥ |
| Accusative | अपर्याप्ताम् aparyāptām | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्ताः aparyāptāḥ |
| Instrumental | अपर्याप्तया / अपर्याप्ता¹ aparyāptayā / aparyāptā¹ | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्ताभिः aparyāptābhiḥ |
| Dative | अपर्याप्तायै aparyāptāyai | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्ताभ्यः aparyāptābhyaḥ |
| Ablative | अपर्याप्तायाः aparyāptāyāḥ | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्ताभ्यः aparyāptābhyaḥ |
| Genitive | अपर्याप्तायाः aparyāptāyāḥ | अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ | अपर्याप्तानाम् aparyāptānām |
| Locative | अपर्याप्तायाम् aparyāptāyām | अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ | अपर्याप्तासु aparyāptāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of अपर्याप्त (aparyāpta) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपर्याप्तम् aparyāptam | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्तानि / अपर्याप्ता¹ aparyāptāni / aparyāptā¹ |
| Vocative | अपर्याप्त aparyāpta | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्तानि / अपर्याप्ता¹ aparyāptāni / aparyāptā¹ |
| Accusative | अपर्याप्तम् aparyāptam | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्तानि / अपर्याप्ता¹ aparyāptāni / aparyāptā¹ |
| Instrumental | अपर्याप्तेन aparyāptena | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्तैः / अपर्याप्तेभिः¹ aparyāptaiḥ / aparyāptebhiḥ¹ |
| Dative | अपर्याप्ताय aparyāptāya | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ |
| Ablative | अपर्याप्तात् aparyāptāt | अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām | अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ |
| Genitive | अपर्याप्तस्य aparyāptasya | अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ | अपर्याप्तानाम् aparyāptānām |
| Locative | अपर्याप्ते aparyāpte | अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ | अपर्याप्तेषु aparyāpteṣu |
| Notes |
| ||
References
- Monier Williams (1899), “अपर्याप्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 51, column 3.
- Hellwig, Oliver (2010-2023), “aparyāpta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890), “अपर्याप्त”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 146
- Arthur Anthony Macdonell (1893), “अपर्याप्त”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 20