աւթողոփոս
Old Armenian
Etymology
Attested only in the Physiologus, transliterating Ancient Greek ἀνθόλοψ (anthólops), mistakenly reading ἀν- (an-) as ἀυ- (au-). Attested with numerous corrupted variant readings.
Noun
աւթողոփոս • (awtʿołopʿos)
- antelope (legendary creature)
- Synonym: սղոցեղջիւր (słocʿełǰiwr)
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).3.1–4:[1][2]
- Է երէ ինչ, որ կոչի աւթողոփոս (var. թողոքայ, թոզռիայ, աթողփողք, ութողփոքր)․ գազան սաստիկ էրէ․ մինչ որսորդաց չէ հնար զնա ի բուռն արկանել։ Եղջիւրս ունի երկայնս եւ սղոցաձեւս, մինչեւ զծառս մեծամեծս եւ բարձունս սղոցել․ եւ յորժամ ծարաւեսցի, գնայ յԱրածանի գետ եւ ըմբէ ջուր։
- Ē erē inčʿ, or kočʿi awtʿołopʿos (var. tʿołokʿay, tʿozṙiay, atʿołpʿołkʿ, utʿołpʿokʿr); gazan sastik ērē; minčʿ orsordacʿ čʿē hnar zna i buṙn arkanel. Ełǰiwrs uni erkayns ew słocʿajews, minčʿew zcaṙs mecamecs ew barjuns słocʿel; ew yoržam carawescʿi, gnay yAracani get ew əmbē ǰur.
- Translation by Gohar Muradyan
- There is an animal called autholops, an exceedingly fierce animal; until the hunters are unable to catch it. It has long horns in the shape of a saw, so that it is able to saw very large and high trees. And when it is thirsty, it goes to the river Aracani and drinks water.
- Է երէ ինչ, որ կոչի աւթողոփոս (var. թողոքայ, թոզռիայ, աթողփողք, ութողփոքր)․ գազան սաստիկ էրէ․ մինչ որսորդաց չէ հնար զնա ի բուռն արկանել։ Եղջիւրս ունի երկայնս եւ սղոցաձեւս, մինչեւ զծառս մեծամեծս եւ բարձունս սղոցել․ եւ յորժամ ծարաւեսցի, գնայ յԱրածանի գետ եւ ըմբէ ջուր։
Alternative forms
- թոզոփա (tʿozopʿa), թողոքայ (tʿołokʿay), թոզռիայ (tʿozṙiay), աթողփողք (atʿołpʿołkʿ), ութողփոքր (utʿołpʿokʿr), թոլոփ (tʿolopʿ), եւթողու (ewtʿołu), աթողուիս (atʿołuis), թէոփալոս (tʿēopʿalos), թէոփիլոս (tʿēopʿilos), թէոփելոս (tʿēopʿelos), թէոփալաս (tʿēopʿalas), ութողփողքս (utʿołpʿołkʿs), աթաղուիս (atʿałuis), ութողփոքա (utʿołpʿokʿa), թողոփա (tʿołopʿa), թէոփիլաս (tʿēopʿilas), թեոփելաս (tʿeopʿelas), թողոքայ (tʿołokʿay), թոզռիայ (tʿozṙiay), աթողփողք (atʿołpʿołkʿ), ութողփոքր (utʿołpʿokʿr) – variant readings
Descendants
- → Old Georgian: ავთოლოფოს (avtolopos)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973) , “թոզոփա”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), volume II, 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 192–193
- Awgerean, Mkrtičʿ (1865) , “թոզոփա”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), corrected and expanded by Grigor Čēlalean, 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 328a
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837) , “սղոցեղջիւր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 723b
- Marr, N. (1904) Teksty i razyskanija po armjano-gruzinskoj filologii. Kniga VI. Fiziolog. Armjano-gruzinskij izvod [Texts and research in Armenian–Georgian philology. Book VI. Physiologus. Armenian–Georgian recension] (Izdanija Fakulʹteta vostočnyx jazykov Imperatorskovo S.-Peterburgskovo universiteta; 5), Saint Petersburg: Academy Press, pages 58–59
References
- Marr, N. (1904) Teksty i razyskanija po armjano-gruzinskoj filologii. Kniga VI. Fiziolog. Armjano-gruzinskij izvod [Texts and research in Armenian–Georgian philology. Book VI. Physiologus. Armenian–Georgian recension] (Izdanija Fakulʹteta vostočnyx jazykov Imperatorskovo S.-Peterburgskovo universiteta; 5), Saint Petersburg: Academy Press, pages 4–5
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 91, 143