achandar
Galician
Alternative forms
- achaiar
Etymology
From Old Galician and Old Portuguese achãar (13th century, used by Alfonso X), from Latin applanare. For the evolution -ãar > -andar, compare debandar, rebandar, sandar.
Cognate with Spanish allanar.
Pronunciation
- IPA(key): /a.t͡ʃan.ˈdaɾ/
Verb
achandar (first-person singular present achando, first-person singular preterite achandei, past participle achandado)
- (transitive) to level
- 1395, Miguel González Garcés (ed.), Historia de La Coruña. Edad Media. A Coruña: Caixa Galicia, page 557:
- que o dicto martin bezerra e a sua moller façan tirar et derribar todos los penedos et pedras de mota que estan cabo da dicta casa sobre la terra os que poderen tirar con palancos de ferro et de madeyro et a maos de omes et que os tiren da mota et que os lançen contra o rrio et façan a mota chaa en maneyra que fique a dicta mota achaada o mays que se pode fazer
- the aforementioned Martin Becerra and his wife should order the toppling of every boulder and every stone of the motte which is by the aforementioned house, with iron levers, and wood levers, and by the hands of men; they should be removed from the motte and thrown into the river, and they should flatten the motte such that said motte is left levelled, as much as it can be
- que o dicto martin bezerra e a sua moller façan tirar et derribar todos los penedos et pedras de mota que estan cabo da dicta casa sobre la terra os que poderen tirar con palancos de ferro et de madeyro et a maos de omes et que os tiren da mota et que os lançen contra o rrio et façan a mota chaa en maneyra que fique a dicta mota achaada o mays que se pode fazer
- Synonym: achairar
- 1395, Miguel González Garcés (ed.), Historia de La Coruña. Edad Media. A Coruña: Caixa Galicia, page 557:
- (transitive) to raze
- 1370, R. Lorenzo (ed.), Crónica troiana. A Coruña: Fundación Barrié, page 662:
- Et as torres grandes et preçadas, et os cubetes ben laurados, et os paaços p(r)intados d'ouro et d'azur cõ muytas pedras preçiosas, todos forõ achaados.
- And the large and praised towers, and the well carved turrets, and the palaces painted in gold and blue with so many gemstones, all of them were razed
- Et as torres grandes et preçadas, et os cubetes ben laurados, et os paaços p(r)intados d'ouro et d'azur cõ muytas pedras preçiosas, todos forõ achaados.
- 1370, R. Lorenzo (ed.), Crónica troiana. A Coruña: Fundación Barrié, page 662:
- (transitive) to spread
Conjugation
Conjugation of achandar
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
person | first | second | third | first | second | third |
Infinitive | eu | ti | el/ela/Vde. | nós | vós | eles/elas/Vdes. |
impersonal | achandar | |||||
personal | achandar | achandares | achandar | achandarmos | achandardes | achandaren |
Gerund | ||||||
achandando | ||||||
Past participle | singular | plural | ||||
masculine | achandado | achandados | ||||
feminine | achandada | achandadas | ||||
Indicative | eu | ti | el/ela/Vde. | nós | vós | eles/elas/Vdes. |
present | achando | achandas | achanda | achandamos | achandades | achandan |
imperfect | achandaba | achandabas | achandaba | achandabamos | achandabades | achandaban |
preterite | achandei | achandaches | achandou | achandamos | achandastes | achandaron |
pluperfect | achandara | achandaras | achandara | achandaramos | achandarades | achandaran |
future | achandarei | achandarás | achandará | achandaremos | achandaredes | achandarán |
conditional | achandaría | achandarías | achandaría | achandariamos | achandariades | achandarían |
Subjunctive | eu | ti | el/ela/Vde. | nós | vós | eles/elas/Vdes. |
present | achande | achandes | achande | achandemos | achandedes | achanden |
preterite | achandase | achandases | achandase | achandásemos | achandásedes | achandasen |
future | achandar | achandares | achandar | achandarmos | achandardes | achandaren |
Imperative | – | ti | el/ela/Vde. | nós | vós | eles/elas/Vdes. |
affirmative | – | achanda | achande | achandemos | achandade | achanden |
negative | – | achandes | achande | achandemos | achandedes | achanden |
Related terms
- chan
References
- “achaar” in Dicionario de Dicionarios do galego medieval, SLI - ILGA 2006–2022.
- “achaa” in Xavier Varela Barreiro & Xavier Gómez Guinovart: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval. SLI / Grupo TALG / ILG, 2006–2018.
- “achandar” in Dicionario de Dicionarios da lingua galega, SLI - ILGA 2006–2013.
- “achandar” in Tesouro informatizado da lingua galega. Santiago: ILG.
- “achandar” in Álvarez, Rosario (coord.): Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués, Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega.