brúigh
Irish
Etymology
Cognate with Welsh brifo (“to injure”).[1](This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)
Pronunciation
- (Munster) IPA(key): /bˠɾˠuːɟ/
- (Galway) IPA(key): /bˠɾˠuː/
- (Mayo, Ulster) IPA(key): /bˠɾˠuːj/
Verb
brúigh (present analytic brúnn, future analytic brúfaidh, verbal noun brú, past participle brúite) (transitive, intransitive)
- press
- push, shove
- crush
Conjugation
First Conjugation (C)
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | brúim | brúnn tú; brúir† | brúnn sé, sí | brúimid | brúnn sibh | brúnn siad; brúid† | a bhrúnn; a bhrús / a mbrúnn*; a mbrús* | brúitear |
past | bhrúigh mé; bhrús | bhrúigh tú; bhrúis | bhrúigh sé, sí | bhrúmar; bhrúigh muid | bhrúigh sibh; bhrúbhair | bhrúigh siad; bhrúdar | a bhrúigh / ar bhrúigh* | brúdh | |
past habitual | bhrúinn / mbrúinn‡‡ | bhrúiteá / mbrúiteᇇ | bhrúdh sé, sí / mbrúdh sé, s퇇 | bhrúimis; bhrúdh muid / mbrúimis‡‡; mbrúdh muid‡‡ | bhrúdh sibh / mbrúdh sibh‡‡ | bhrúidís; bhrúdh siad / mbrúidís‡‡; mbrúdh siad‡‡ | a bhrúdh / a mbrúdh* | bhrúití / mbrúit퇇 | |
future | brúfaidh mé; brúfad | brúfaidh tú; brúfair† | brúfaidh sé, sí | brúfaimid; brúfaidh muid | brúfaidh sibh | brúfaidh siad; brúfaid† | a bhrúfaidh; a bhrúfas / a mbrúfaidh*; a mbrúfas* | brúfar | |
conditional | bhrúfainn / mbrúfainn‡‡ | bhrúfá / mbrúfᇇ | bhrúfadh sé, sí / mbrúfadh sé, s퇇 | bhrúfaimis; bhrúfadh muid / mbrúfaimis‡‡; mbrúfadh muid‡‡ | bhrúfadh sibh / mbrúfadh sibh‡‡ | bhrúfaidís; bhrúfadh siad / mbrúfaidís‡‡; mbrúfadh siad‡‡ | a bhrúfadh / a mbrúfadh* | bhrúfaí / mbrúfa퇇 | |
subjunctive | present | go mbrú mé; go mbrúd† | go mbrú tú; go mbrúir† | go mbrú sé, sí | go mbrúimid; go mbrú muid | go mbrú sibh | go mbrú siad; go mbrúid† | — | go mbrúitear |
past | dá mbrúinn | dá mbrúiteá | dá mbrúdh sé, sí | dá mbrúimis; dá mbrúdh muid | dá mbrúdh sibh | dá mbrúidís; dá mbrúdh siad | — | dá mbrúití | |
imperative | brúim | brúigh | brúdh sé, sí | brúimis | brúigí; brúidh† | brúidís | — | brúitear | |
verbal noun | brú | ||||||||
past participle | brúite |
* Indirect relative
† Archaic or dialect form
‡‡ Dependent form used with particles that trigger eclipsis
Derived terms
- brúigh ar
- brúigh faoi
- brúigh ar an doicheall
Mutation
Irish mutation | ||
---|---|---|
Radical | Lenition | Eclipsis |
brúigh | bhrúigh | mbrúigh |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
References
- R. J. Thomas, G. A. Bevan, P. J. Donovan, A. Hawke et al., editors (1950–present), “briw”, in Geiriadur Prifysgol Cymru Online (in Welsh), University of Wales Centre for Advanced Welsh & Celtic Studies
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977), “brúigh”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- Entries containing “brúigh” in English-Irish Dictionary, An Gúm, 1959, by Tomás de Bhaldraithe.
- Entries containing “brúigh” in New English-Irish Dictionary by Foras na Gaeilge.
- G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “1 bruïd”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904), “brúġaim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 92