ჯვარი
Georgian
Alternative forms
- ჯორი (ǯori) – Khevi, Mtiuleti, Gudamaqari
- ჟორ (žor) – Ingilo
Etymology
From Old Georgian ჯუარი (ǯuari), from Proto-Georgian-Zan *ǯwar-. Cognate with Mingrelian ჯგუნჯგი (ǯgunǯgi, “spike”) and Laz მზგუჯი (mzguci, “stake, post”). For the semantic shift compare Old Armenian խաչ (xačʿ, “cross ← *stake, *stick”).
Pronunciation
- IPA(key): /d͡ʒvari/
- Hyphenation: ჯვა‧რი
Noun
ჯვარი • (ǯvari) (plural ჯვრები)
- cross
- (Christianity) cross
- (card games) clubs
- ჯვრის გადასვლა (ǰvris gadasvla) — to lead clubs
- (dialectal, Khevsureti) heathen god that served as patron to a certain family or tribe
- Sacred place dedicated to a heathen god, where Khevsurians worship
Inflection
Declension of ჯვარი (see Georgian declension)
| singular | plural | archaic plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ჯვარი (ǯvari) | ჯვრები (ǯvrebi) | ჯვარნი (ǯvarni) |
| ergative | ჯვარმა (ǯvarma) | ჯვრებმა (ǯvrebma) | ჯვართ(ა) (ǯvart(a)) |
| dative | ჯვარს(ა) (ǯvars(a)) | ჯვრებს(ა) (ǯvrebs(a)) | ჯვართ(ა) (ǯvart(a)) |
| genitive | ჯვრის(ა) (ǯvris(a)) | ჯვრების(ა) (ǯvrebis(a)) | ჯვართ(ა) (ǯvart(a)) |
| instrumental | ჯვრით(ა) (ǯvrit(a)) | ჯვრებით(ა) (ǯvrebit(a)) | |
| adverbial | ჯვრად(ა) (ǯvrad(a)) | ჯვრებად(ა) (ǯvrebad(a)) | |
| vocative | ჯვარო (ǯvaro) | ჯვრებო (ǯvrebo) | ჯვარნო (ǯvarno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
Postpositional inflection of ჯვარი (see Georgian postpositions)
| postpositions taking a dative case | singular | plural |
|---|---|---|
| -ზე (on - ) | ჯვარზე (ǯvarze) | ჯვრებზე (ǯvrebze) |
| -თან (near - ) | ჯვართან (ǯvartan) | ჯვრებთან (ǯvrebtan) |
| -ში (in - ) | ჯვარში (ǯvarši) | ჯვრებში (ǯvrebši) |
| -ვით (like a - ) | ჯვარივით (ǯvarivit) | ჯვრებივით (ǯvrebivit) |
| postpositions taking a genitive case | singular | plural |
| -თვის (for - ) | ჯვრისთვის (ǯvristvis) | ჯვრებისთვის (ǯvrebistvis) |
| -ებრ (like a - ) | ჯვრისებრ (ǯvrisebr) | ჯვრებისებრ (ǯvrebisebr) |
| -კენ (towards - ) | ჯვრისკენ (ǯvrisḳen) | ჯვრებისკენ (ǯvrebisḳen) |
| -გან (from/of - ) | ჯვრისგან (ǯvrisgan) | ჯვრებისგან (ǯvrebisgan) |
| postpositions taking an instrumental case | singular | plural |
| -დან (from / since - ) | ჯვრიდან (ǯvridan) | ჯვრებიდან (ǯvrebidan) |
| -ურთ (together with - ) | ჯვრითურთ (ǯvriturt) | ჯვრებითურთ (ǯvrebiturt) |
| postpositions taking an adverbial case | singular | plural |
| -მდე (up to - ) | ჯვრამდე (ǯvramde) | ჯვრებამდე (ǯvrebamde) |
Synonyms
- (heathen god, sacred place): ხატი (xaṭi)
Derived terms
- ჯვარცმა (ǯvarcma)
- ჯვარდაწერილი (ǯvardac̣erili)
- ჯვარი აქაურობას (ǯvari akaurobas)
- ჯვარს აცვამს (ǯvars acvams), ჯვარს ეცმის (ǯvars ecmis)
- ჯვარს გადასახავს (ǯvars gadasaxavs)
- ჯვაროსანი (ǯvarosani)
Descendants
- → Abaza: джьуа́р (dźwár)
- → Abkhaz: а-џьа́р (a-džár)
- → Adyghe: джор (džoor)
- → Bats: ჯორ (ǯor)
- → Chechen: жӏара (žˀara), жӏар (žˀar)
- → Ingush: жӏарг (žˀarg)
- → Kabardian: жор (žoor), бжор (bžoor)
- → Laz: ჯვარი (cvari)
- → Mingrelian: ჯვარი (ǯvari)
- → Ossetian: дзуа́р (ʒwár)
- → Svan: ჯუ̂ა̈რ (ǯûär)
See also
- (clubs): ყვავი (q̇vavi), თხილი (txili), აგური (aguri), გული (guli)
References
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 343
Further reading
- Ɣlonṭi, Aleksandre (1975), “ჯორ”, in Kartul ḳilo-tkmata siṭq̇vis ḳona [Dictionary of dialectal Georgian words] (in Georgian), volume II, Tbilisi: Academy Press, page 404a
- Ɣlonṭi, Aleksandre (1975), “ჟორ”, in Kartul ḳilo-tkmata siṭq̇vis ḳona [Dictionary of dialectal Georgian words] (in Georgian), volume II, Tbilisi: Academy Press, page 56a