ცხოველი
Georgian
Etymology
From Old Georgian ცხოველი (cxoveli), ცხოელი (cxoeli), from Proto-Georgian-Zan *c₁xow-el-, from *c₁xow- (whence also Georgian ცხვარი (cxvari), Georgian ცხოვრება (cxovreba)). Cognate with Mingrelian ჩხოუ (čxou, “cow”) and Laz მჩხური (mçxuri, “sheep”); see below for more.
Pronunciation
- IPA(key): /t͡sxoveli/
- Hyphenation: ცხო‧ვე‧ლი
Noun
ცხოველი • (cxoveli) (plural ცხოველები)
- beastly animal
Inflection
Declension of ცხოველი (see Georgian declension)
| singular | plural | archaic plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ცხოველი (cxoveli) | ცხოველები (cxovelebi) | ცხოველნი (cxovelni) |
| ergative | ცხოველმა (cxovelma) | ცხოველებმა (cxovelebma) | ცხოველთ(ა) (cxovelt(a)) |
| dative | ცხოველს(ა) (cxovels(a)) | ცხოველებს(ა) (cxovelebs(a)) | ცხოველთ(ა) (cxovelt(a)) |
| genitive | ცხოველის(ა) (cxovelis(a)) | ცხოველების(ა) (cxovelebis(a)) | ცხოველთ(ა) (cxovelt(a)) |
| instrumental | ცხოველით(ა) (cxovelit(a)) | ცხოველებით(ა) (cxovelebit(a)) | |
| adverbial | ცხოველად(ა) (cxovelad(a)) | ცხოველებად(ა) (cxovelebad(a)) | |
| vocative | ცხოველო (cxovelo) | ცხოველებო (cxovelebo) | ცხოველნო (cxovelno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
Postpositional inflection of ცხოველი (see Georgian postpositions)
| postpositions taking a dative case | singular | plural |
|---|---|---|
| -ზე (on - ) | ცხოველზე (cxovelze) | ცხოველებზე (cxovelebze) |
| -თან (near - ) | ცხოველთან (cxoveltan) | ცხოველებთან (cxovelebtan) |
| -ში (in - ) | ცხოველში (cxovelši) | ცხოველებში (cxovelebši) |
| -ვით (like a - ) | ცხოველივით (cxovelivit) | ცხოველებივით (cxovelebivit) |
| postpositions taking a genitive case | singular | plural |
| -თვის (for - ) | ცხოველისთვის (cxovelistvis) | ცხოველებისთვის (cxovelebistvis) |
| -ებრ (like a - ) | ცხოველისებრ (cxovelisebr) | ცხოველებისებრ (cxovelebisebr) |
| -კენ (towards - ) | ცხოველისკენ (cxovelisḳen) | ცხოველებისკენ (cxovelebisḳen) |
| -გან (from/of - ) | ცხოველისგან (cxovelisgan) | ცხოველებისგან (cxovelebisgan) |
| postpositions taking an instrumental case | singular | plural |
| -დან (from / since - ) | ცხოველიდან (cxovelidan) | ცხოველებიდან (cxovelebidan) |
| -ურთ (together with - ) | ცხოველითურთ (cxoveliturt) | ცხოველებითურთ (cxovelebiturt) |
| postpositions taking an adverbial case | singular | plural |
| -მდე (up to - ) | ცხოველამდე (cxovelamde) | ცხოველებამდე (cxovelebamde) |
Derived terms
- გარეული ცხოველი (gareuli cxoveli)
- შინაური ცხოველი (šinauri cxoveli)
Related terms
- ცხოვრება (cxovreba)
- ცხონებული (cxonebuli)
See also
- საქონელი (sakoneli)
Adjective
Adjectival declension of ცხოველი
| Case | adjective |
|---|---|
| nominative, genitive, instrumental | ცხოველი (cxoveli) |
| ergative | ცხოველმა (cxovelma) |
| dative, adverbial | ცხოველ (cxovel) |
| vocative | ცხოველო (cxovelo) |
ცხოველი • (cxoveli) (comparative უფრო ცხოველი, superlative ყველაზე ცხოველი)
- lively, keen, strong, passionate
Synonyms
- ცოცხალი (cocxali)
Old Georgian
Alternative forms
- ცხოელი (cxoeli)
Etymology
From Proto-Georgian-Zan *c₁xow-el-, formed by affixing *с₁xow- with the word-forming suffix *-el-. Words of the same origin include ცხოვრება (cxovreba), ცხოვარი (cxovari), ცხონება (cxoneba), etc.
Noun
ცხოველი • (cxoveli)
- animal
- beast
Adjective
ცხოველი • (cxoveli)
- alive, animate
Derived terms
- სუეტიცხოველი (sueṭicxoveli)
Descendants
- Georgian: ცხოველი (cxoveli)
References
- Penrixi (Fähnrich), Hainc; Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press, page 606
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 276
- Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 585
- Abulaʒe, Ilia (1973), “ცხოველი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 522
- Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716), “ცხოველი”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [The Wisp of Georgian Words That Beeth a Dictionary], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 435