სიცხე
Georgian
Etymology
From Old Georgian სიცხჱ (sicxē), ultimately from Proto-Kartvelian *c₁x- by adding a circumfix whose modern equivalent is სი- -ე (si- -e). Cognate with Mingrelian ჩხანა (čxana), Laz ჩხვაფა (çxvapa) and Svan იშხი (išxi, “burning”).
Pronunciation
- IPA(key): /sit͡sxe/
- Hyphenation: სი‧ცხე
Noun
სიცხე • (sicxe) (uncountable)
- heat
- fever
Inflection
Declension of სიცხე (see Georgian declension)
| singular | plural | archaic plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | სიცხე (sicxe) | სიცხეები (sicxeebi) | სიცხენი (sicxeni) |
| ergative | სიცხემ (sicxem) | სიცხეებმა (sicxeebma) | სიცხეთ(ა) (sicxet(a)) |
| dative | სიცხეს(ა) (sicxes(a)) | სიცხეებს(ა) (sicxeebs(a)) | სიცხეთ(ა) (sicxet(a)) |
| genitive | სიცხის(ა) (sicxis(a)) | სიცხეების(ა) (sicxeebis(a)) | სიცხეთ(ა) (sicxet(a)) |
| instrumental | სიცხით(ა) (sicxit(a)) | სიცხეებით(ა) (sicxeebit(a)) | |
| adverbial | სიცხედ(ა) (sicxed(a)) | სიცხეებად(ა) (sicxeebad(a)) | |
| vocative | სიცხევ (sicxev) | სიცხეებო (sicxeebo) | სიცხენო (sicxeno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
Postpositional inflection of სიცხე (see Georgian postpositions)
| postpositions taking a dative case | singular | plural |
|---|---|---|
| -ზე (on - ) | სიცხეზე (sicxeze) | სიცხეებზე (sicxeebze) |
| -თან (near - ) | სიცხესთან (sicxestan) | სიცხეებთან (sicxeebtan) |
| -ში (in - ) | სიცხეში (sicxeši) | სიცხეებში (sicxeebši) |
| -ვით (like a - ) | სიცხესავით (sicxesavit) | სიცხეებივით (sicxeebivit) |
| postpositions taking a genitive case | singular | plural |
| -თვის (for - ) | სიცხისთვის (sicxistvis) | სიცხეებისთვის (sicxeebistvis) |
| -ებრ (like a - ) | სიცხისებრ (sicxisebr) | სიცხეებისებრ (sicxeebisebr) |
| -კენ (towards - ) | სიცხისკენ (sicxisḳen) | სიცხეებისკენ (sicxeebisḳen) |
| -გან (from/of - ) | სიცხისგან (sicxisgan) | სიცხეებისგან (sicxeebisgan) |
| postpositions taking an instrumental case | singular | plural |
| -დან (from / since - ) | სიცხიდან (sicxidan) | სიცხეებიდან (sicxeebidan) |
| -ურთ (together with - ) | სიცხითურთ (sicxiturt) | სიცხეებითურთ (sicxeebiturt) |
| postpositions taking an adverbial case | singular | plural |
| -მდე (up to - ) | სიცხემდე (sicxemde) | სიცხეებამდე (sicxeebamde) |
Derived terms
- სიცხის გული (sicxis guli)
- სიცხის ლული (sicxis luli)
Related terms
- გამოცხობა (gamocxoba)
- ცხელი (cxeli)
- ნამცხვარი (namcxvari)
References
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 274
- Penrixi (Fähnrich), Hainc; Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press, page 602
- Abulaʒe, Ilia (1973), “სიცხე”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 397