სახელი
Georgian
Etymology
From Old Georgian სახელი (saxeli), from Proto-Kartvelian *ʒ₁ax-e-, from *ʒ₁ax-, *ʒ₁x-. Cognate with Mingrelian ჯოხო (ǯoxo), Laz ჯოხო (coxo) and Svan ჟახე (žaxe).
Pronunciation
- IPA(key): /saxeli/
- Hyphenation: სა‧ხე‧ლი
Noun
სახელი • (saxeli) (plural სახელები)
- name
- glory, fame
- (grammar) noun, a substantive or adjective
Inflection
Declension of სახელი (see Georgian declension)
| singular | plural | archaic plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | სახელი (saxeli) | სახელები (saxelebi) | სახელნი (saxelni) |
| ergative | სახელმა (saxelma) | სახელებმა (saxelebma) | სახელთ(ა) (saxelt(a)) |
| dative | სახელს(ა) (saxels(a)) | სახელებს(ა) (saxelebs(a)) | სახელთ(ა) (saxelt(a)) |
| genitive | სახელის(ა) (saxelis(a)) | სახელების(ა) (saxelebis(a)) | სახელთ(ა) (saxelt(a)) |
| instrumental | სახელით(ა) (saxelit(a)) | სახელებით(ა) (saxelebit(a)) | |
| adverbial | სახელად(ა) (saxelad(a)) | სახელებად(ა) (saxelebad(a)) | |
| vocative | სახელო (saxelo) | სახელებო (saxelebo) | სახელნო (saxelno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
Postpositional inflection of სახელი (see Georgian postpositions)
| postpositions taking a dative case | singular | plural |
|---|---|---|
| -ზე (on - ) | სახელზე (saxelze) | სახელებზე (saxelebze) |
| -თან (near - ) | სახელთან (saxeltan) | სახელებთან (saxelebtan) |
| -ში (in - ) | სახელში (saxelši) | სახელებში (saxelebši) |
| -ვით (like a - ) | სახელივით (saxelivit) | სახელებივით (saxelebivit) |
| postpositions taking a genitive case | singular | plural |
| -თვის (for - ) | სახელისთვის (saxelistvis) | სახელებისთვის (saxelebistvis) |
| -ებრ (like a - ) | სახელისებრ (saxelisebr) | სახელებისებრ (saxelebisebr) |
| -კენ (towards - ) | სახელისკენ (saxelisḳen) | სახელებისკენ (saxelebisḳen) |
| -გან (from/of - ) | სახელისგან (saxelisgan) | სახელებისგან (saxelebisgan) |
| postpositions taking an instrumental case | singular | plural |
| -დან (from / since - ) | სახელიდან (saxelidan) | სახელებიდან (saxelebidan) |
| -ურთ (together with - ) | სახელითურთ (saxeliturt) | სახელებითურთ (saxelebiturt) |
| postpositions taking an adverbial case | singular | plural |
| -მდე (up to - ) | სახელამდე (saxelamde) | სახელებამდე (saxelebamde) |
Hyponyms
- (grammar): არსებითი სახელი (arsebiti saxeli), ზედსართავი სახელი (zedsartavi saxeli)
Derived terms
- (name): მეტსახელი (meṭsaxeli), მეტი სახელი (meṭi saxeli)
- (fame): სახელოვანი (saxelovani)
- (grammar): სახელობითი (saxelobiti)
- (grammar): არსებითი სახელი (arsebiti saxeli), ზედსართავი სახელი (zedsartavi saxeli)
Old Georgian
Etymology 1
From Proto-Kartvelian *ʒ₁ax-e- (“name”), derived from the verb stem *ʒ₁ax-, *ʒ₁x- (“to call, be called”). The phonetic shape of this Proto-Kartvelian stem does not leave any doubt of its native Kartvelian origin.
Noun
სახელი • (saxeli)
- name
- glory, fame
- (feudalism) rank, title
Descendants
- Georgian: სახელი (saxeli)
Etymology 2
Noun
სახელი • (saxeli)
- (rare) Alternative form of სახლი (saxli)
Further reading
- Penrixi (Fähnrich), Hainc (2009), “Zogierti kartveluri leksiḳuri erteulisatvis [About some Kartvelian Lexical Units]”, in Enatmecnierebis saḳitxebi (in Georgian), volume I–II, Tbilisi: Tbilisis universiṭeṭis gamomcemloba, page 109 of 107–110
References
- Penrixi (Fähnrich), Hainc; Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press, page 622
- Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 602
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 283
- Abulaʒe, Ilia (1973), “სახელი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 383