सूर्य
See also: सीरिया, सूरिया, and सरयु
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit सूर्य (sūrya).
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /suːɾ.jᵊ/, [s̪uːɾ.jᵊ]
Noun
सूर्य • (sūrya) m (Urdu spelling سوریہ)
- (astronomy) Sun
- Synonyms: सूरज (sūraj), दिनेश (dineś), भानु (bhānu), आदित्य (āditya), रवि (ravi), दिनकर (dinkar), आफ़ताब (āftāb)
Declension
Declension of सूर्य (masc cons-stem)
singular | plural | |
---|---|---|
direct | सूर्य sūrya | सूर्य sūrya |
oblique | सूर्य sūrya | सूर्यों sūryõ |
vocative | सूर्य sūrya | सूर्यो sūryo |
Marathi
Etymology
Borrowed from Sanskrit सूर्य (sūrya).
Noun
सूर्य • (sūrya) m
- (astronomy) sun
- (mythology) Surya
References
- Berntsen, Maxine, “सूर्य”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
- Molesworth, James Thomas (1857), “सूर्य”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
Nepali
Etymology
Borrowed from Sanskrit सूर्य (sūrya).
Pronunciation
- IPA(key): [surːe]
- Phonetic Devanagari: सुर्रे
Noun
सूर्य • (sūrya)
- (astronomy) sun
See also
Solar System in Nepali · सौर्यमण्डल (sauryamaṇḍal) (layout · text) | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Star | सूर्य (sūrya) | |||||||||||||||||
Planets and most likely dwarf planets | बुध (budha) | शुक्र (śukra) | पृथ्वी (pr̥thvī) | मङ्गल (maṅgal) | सिरीस (sirīs) | बृहस्पति (br̥haspati) | शनि (śani) | अरुण (aruṇ) | वरुण (varuṇ) | यमग्रह (yamagraha) | ||||||||
Notable moons | — | चन्द्रमा (candramā) | — | [Term?] |
Sanskrit
Alternative forms
Alternative scripts
- ᬲᬹᬃᬬ (Balinese script)
- সূৰ্য (Assamese script)
- সূর্য (Bengali script)
- 𑰭𑰳𑰨𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀽𑀭𑁆𑀬 (Brahmi script)
- 𑌸𑍂𑌰𑍍𑌯 (Grantha script)
- સૂર્ય (Gujarati script)
- ਸੂਰੑਯ (Gurmukhi script)
- ꦱꦹꦫꦾ (Javanese script)
- សូយ៌ (Khmer script)
- ಸೂರ್ಯ (Kannada script)
- ສູຣ຺ຍ (Lao script)
- സൂര്യ (Malayalam script)
- 𑘭𑘴𑘨𑘿𑘧 (Modi script)
- ᠰᠤᠤᠷᠶᠠ (Mongolian script)
- ᠰᡠᡠᡵᠶᠠ (Manchu script)
- သူရျ (Burmese script)
- 𑧍𑧕𑧈𑧠𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐹𑐬𑑂𑐫 (Newa script)
- ସୂର୍ଯ (Oriya script)
- ꢱꢹꢬ꣄ꢫ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆷𑆫𑇀𑆪 (Sharada script)
- 𑖭𑖳𑖨𑖿𑖧 (Siddham script)
- සූර්ය (Sinhalese script)
- సూర్య (Telugu script)
- สูรฺย (Thai script)
- སཱུ་རྱ (Tibetan script)
- 𑒮𑒴𑒩𑓂𑒨 (Tirhuta script)
Etymology
A + -य (-ya) extension of the base सूर् (sū́r), from Proto-Indo-Iranian *súHar (“sun”), from Proto-Indo-European *sóh₂wl̥ (“sun”). Cognate with Ancient Greek ἥλιος (hḗlios), Latin sōl, Persian خور (khur), English sun. Also related to स्वर् (svàr, “sun”) and सूर (sū́ra, “sun”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /súː.ɾi.jɐ/, /súːɾ.jɐ/
- (Classical) IPA(key): /ˈs̪uːɾ.jɐ/
Noun
सूर्य • (sū́rya) m (metrical Vedic sū́riya)
- the sun
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 6.17.3:
- आविः सूर्यं कृणुहि पीपिहीषो जहि शत्रूँरभि गा इन्द्र तृन्धि ॥
- āviḥ sūryaṃ kṛṇuhi pīpihīṣo jahi śatrūm̐rabhi gā indra tṛndhi .
- O Indra, make the Sun visible, make food abundant, slaughter the foes, pierce through and free the cattle.
- आविः सूर्यं कृणुहि पीपिहीषो जहि शत्रूँरभि गा इन्द्र तृन्धि ॥
Declension
Masculine a-stem declension of सूर्य (sū́rya) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | सूर्यः sū́ryaḥ | सूर्यौ sū́ryau | सूर्याः / सूर्यासः¹ sū́ryāḥ / sū́ryāsaḥ¹ |
Vocative | सूर्य sū́rya | सूर्यौ sū́ryau | सूर्याः / सूर्यासः¹ sū́ryāḥ / sū́ryāsaḥ¹ |
Accusative | सूर्यम् sū́ryam | सूर्यौ sū́ryau | सूर्यान् sū́ryān |
Instrumental | सूर्येण sū́ryeṇa | सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām | सूर्यैः / सूर्येभिः¹ sū́ryaiḥ / sū́ryebhiḥ¹ |
Dative | सूर्याय sū́ryāya | सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām | सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ |
Ablative | सूर्यात् sū́ryāt | सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām | सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ |
Genitive | सूर्यस्य sū́ryasya | सूर्ययोः sū́ryayoḥ | सूर्याणाम् sū́ryāṇām |
Locative | सूर्ये sū́rye | सूर्ययोः sū́ryayoḥ | सूर्येषु sū́ryeṣu |
Notes |
|
Proper noun
सूर्य • (sū́rya) m
- (Vedic religion, Hinduism, Buddhism, Jainism) Surya, the Vedic solar deity
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.50.4:
- तरणिर्विश्वदर्शतो ज्योतिष्कृदसि सूर्य ।
विश्वमा भासि रोचनम् ॥- taraṇirviśvadarśato jyotiṣkṛdasi sūrya .
viśvamā bhāsi rocanam . - Swift and all beautiful art thou, O Sūrya, maker of the light,
Illuming all the radiant realm.
- taraṇirviśvadarśato jyotiṣkṛdasi sūrya .
- तरणिर्विश्वदर्शतो ज्योतिष्कृदसि सूर्य ।
- a male given name
Descendants
- Helu Prakrit:
- Dhivehi: އިރު (iru)
- Sinhalese: ඉර (ira)
- Maharastri Prakrit: 𑀲𑀼𑀚𑁆𑀚 (sujja)
- Paisaci Prakrit:
- Punjabi: ਸਿਝ (sijha) (archaic)
- Pali: surya
- → Assamese: সূৰুয (xuruz)
- → Bengali: সূর্য (sūrĵô)
- → Gujarati: સૂરજ (sūraj)
- → Hindi: सूर्य (sūrya), सूरज (sūraj)
- → Khmer: សុរិយ (soreyaʼ)
- → Kannada: ಸೂರ್ಯ (sūrya)
- → Konkani: सूर्य (sūrya)
- → Malayalam: സൂര്യൻ (sūryaṉ)
- → Malay: suria
- Indonesian: surya
- → Marathi: सूर्य (sūrya)
- → Old Javanese: sūrya
- Javanese: ꦱꦸꦂꦪ (surya)
- → Balinese: ᬲᬹᬃᬬ (surya)
- → Oriya: ସୂର୍ଯ୍ୟ (surjyô)
- → Nepali: सूर्य (sūrya)
- → Newar: सूर्द्य (sūrdya)
- → Punjabi: ਸੂਰਜ (sūraj) / سورج (sūraj)
- → Rajasthani: सूरज (sūraj)
- → Sindhi: سوُرَجُ (sūraju)
- → Sinhalese: සූර්යයා (sūryayā)
- → Tamil: சூரியன் (cūriyaṉ)
- → Telugu: సూర్యుడు (sūryuḍu)
- → Thai: สุริยา
- → Urdu: سورج (sūraj)
Adjective
सूर्य • (sū́rya)
- solar
Declension
Masculine a-stem declension of सूर्य | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | सूर्यः (sūryaḥ) | ||
Gen. sg. | सूर्यस्य (sūryasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | सूर्यः (sūryaḥ) | सूर्यौ (sūryau) | सूर्याः (sūryāḥ) |
Vocative | सूर्य (sūrya) | सूर्यौ (sūryau) | सूर्याः (sūryāḥ) |
Accusative | सूर्यम् (sūryam) | सूर्यौ (sūryau) | सूर्यान् (sūryān) |
Instrumental | सूर्येण (sūryeṇa) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्यैः (sūryaiḥ) |
Dative | सूर्याय (sūryāya) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्येभ्यः (sūryebhyaḥ) |
Ablative | सूर्यात् (sūryāt) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्येभ्यः (sūryebhyaḥ) |
Genitive | सूर्यस्य (sūryasya) | सूर्ययोः (sūryayoḥ) | सूर्याणाम् (sūryāṇām) |
Locative | सूर्ये (sūrye) | सूर्ययोः (sūryayoḥ) | सूर्येषु (sūryeṣu) |
Feminine ā-stem declension of सूर्य | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | सूर्या (sūryā) | ||
Gen. sg. | सूर्यायाः (sūryāyāḥ) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | सूर्या (sūryā) | सूर्ये (sūrye) | सूर्याः (sūryāḥ) |
Vocative | सूर्ये (sūrye) | सूर्ये (sūrye) | सूर्याः (sūryāḥ) |
Accusative | सूर्याम् (sūryām) | सूर्ये (sūrye) | सूर्याः (sūryāḥ) |
Instrumental | सूर्यया (sūryayā) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्याभिः (sūryābhiḥ) |
Dative | सूर्यायै (sūryāyai) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्याभ्यः (sūryābhyaḥ) |
Ablative | सूर्यायाः (sūryāyāḥ) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्याभ्यः (sūryābhyaḥ) |
Genitive | सूर्यायाः (sūryāyāḥ) | सूर्ययोः (sūryayoḥ) | सूर्याणाम् (sūryāṇām) |
Locative | सूर्यायाम् (sūryāyām) | सूर्ययोः (sūryayoḥ) | सूर्यासु (sūryāsu) |
Neuter a-stem declension of सूर्य | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | सूर्यम् (sūryam) | ||
Gen. sg. | सूर्यस्य (sūryasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | सूर्यम् (sūryam) | सूर्ये (sūrye) | सूर्याणि (sūryāṇi) |
Vocative | सूर्य (sūrya) | सूर्ये (sūrye) | सूर्याणि (sūryāṇi) |
Accusative | सूर्यम् (sūryam) | सूर्ये (sūrye) | सूर्याणि (sūryāṇi) |
Instrumental | सूर्येण (sūryeṇa) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्यैः (sūryaiḥ) |
Dative | सूर्याय (sūryāya) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्येभ्यः (sūryebhyaḥ) |
Ablative | सूर्यात् (sūryāt) | सूर्याभ्याम् (sūryābhyām) | सूर्येभ्यः (sūryebhyaḥ) |
Genitive | सूर्यस्य (sūryasya) | सूर्ययोः (sūryayoḥ) | सूर्याणाम् (sūryāṇām) |
Locative | सूर्ये (sūrye) | सूर्ययोः (sūryayoḥ) | सूर्येषु (sūryeṣu) |
References
- Monier Williams (1899), “सूर्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 1243.