सूक्ष्म
See also: सक्षम
Sanskrit
Alternative forms
- सूक्ष्मा (sūkṣmā), सूक्ष्मम् (sūkṣmam)
Etymology
Per Vasmer, probably connected with सूचि (sūci). This etymology is incomplete. You can help Wiktionary by elaborating on the origins of this term.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /s̪uːkʂ.mɐ́/
- (Classical) IPA(key): /ˈs̪uːkʂ.mɐ/
Adjective
सूक्ष्म • (sūkṣma)
- acute, subtle, keen (understanding or mental operation)
- nice, exact, precise
- subtle, atomic, intangible
Inflection
| Masculine a-stem declension of सूक्ष्म | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सूक्ष्मः (sūkṣmaḥ) | ||
| Gen. sg. | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सूक्ष्मः (sūkṣmaḥ) | सूक्ष्मौ (sūkṣmau) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Vocative | सूक्ष्म (sūkṣma) | सूक्ष्मौ (sūkṣmau) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Accusative | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | सूक्ष्मौ (sūkṣmau) | सूक्ष्मान् (sūkṣmān) |
| Instrumental | सूक्ष्मेन (sūkṣmena) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मैः (sūkṣmaiḥ) |
| Dative | सूक्ष्माय (sūkṣmāya) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Ablative | सूक्ष्मात् (sūkṣmāt) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Genitive | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मानाम् (sūkṣmānām) |
| Locative | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मेषु (sūkṣmeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of सूक्ष्म | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सूक्ष्मा (sūkṣmā) | ||
| Gen. sg. | सूक्ष्मायाः (sūkṣmāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सूक्ष्मा (sūkṣmā) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Vocative | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Accusative | सूक्ष्माम् (sūkṣmām) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Instrumental | सूक्ष्मया (sūkṣmayā) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्माभिः (sūkṣmābhiḥ) |
| Dative | सूक्ष्मायै (sūkṣmāyai) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्माभ्यः (sūkṣmābhyaḥ) |
| Ablative | सूक्ष्मायाः (sūkṣmāyāḥ) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्माभ्यः (sūkṣmābhyaḥ) |
| Genitive | सूक्ष्मायाः (sūkṣmāyāḥ) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मानाम् (sūkṣmānām) |
| Locative | सूक्ष्मायाम् (sūkṣmāyām) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मासु (sūkṣmāsu) |
| Neuter a-stem declension of सूक्ष्म | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | ||
| Gen. sg. | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मानि (sūkṣmāni) |
| Vocative | सूक्ष्म (sūkṣma) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मानि (sūkṣmāni) |
| Accusative | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मानि (sūkṣmāni) |
| Instrumental | सूक्ष्मेन (sūkṣmena) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मैः (sūkṣmaiḥ) |
| Dative | सूक्ष्माय (sūkṣmāya) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Ablative | सूक्ष्मात् (sūkṣmāt) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Genitive | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मानाम् (sūkṣmānām) |
| Locative | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मेषु (sūkṣmeṣu) |
Derived terms
- सूक्ष्मैला (sūkṣmailā, “small cardamoms”)
- सूक्ष्मतम (sūkṣmatama, “very feeble, scarcely audible, very subtle or minute”)
- सूक्ष्मतण्डुला (sūkṣmataṇḍulā), सूक्ष्मतण्डुल (sūkṣmataṇḍula, “'having small seeds', long pepper, Andropogon muricatus”)
- सूक्ष्मदला (sūkṣmadalā, “mustard, Alhagi maurorum”)
- सूक्ष्मपिप्पली (sūkṣmapippalī, “wild pepper”)
- सूक्ष्मदर्शिन् (sūkṣmadarśin, “keen of sight”)
Descendants
- → Hindi: सूक्ष्म (sūkṣma)
References
- Monier Williams (1899), “सूक्ष्म”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 1240.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “sūkṣma (780)”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press