सुभग
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit सुभग (subhaga).
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /sʊ.bʱəɡ/, [s̪ʊ.bʱəɡ]
Adjective
सुभग • (subhag) (indeclinable)
- fortunate; blessed
- 1963, Baldev Upadhyaya, भारतीय वाङ्मय में श्रीराधा [Shri Radha in Indian literature], page 242:
- मेरी धन्यता तो उस व्यक्ति के सुभग भाग्य से तुलना की जा सकती है, जो केवल मुट्ठी-भर चने के लिए इधर-उधर घूमता हो, परन्तु उसे आगे ही पड़ी सोने की वृष्टि मिल जा[ये]।
- merī dhanyatā to us vyakti ke subhag bhāgya se tulnā kī jā saktī hai, jo keval muṭṭhī-bhar cane ke lie idhar-udhar ghūmtā ho, parantu use āge hī paṛī sone kī vŕṣṭi mil jā[ye].
- My good fortune can be compared with the blessed fortune of that person who roams around only for a handful of grams but finds a pile of gold right in front of him.
-
- auspicious; beautiful; lovely
- 2001, Kiran Kumari, वैदिक साहित्य और संस्कृति, New Bharatiya Book Corporation, page 178:
- वायु देवता का उल्लेख ऋग्वेद में हुआ है। वह सुभग था, आकाश को स्पर्श करता था तथा उसके सहस्र नेत्र थे।
- vāyu devtā kā ullekh ŕgved mẽ huā hai. vah subhag thā, ākāś ko sparś kartā thā tathā uske sahasra netra the.
- The Wind God is mentioned in the Rigveda. He was beautiful, he touched the sky and had a thousand eyes.
- 2007, Ganga Prasad Pandey, महीयसी महादेवी, Lokbharti Prakashan, →ISBN, page 170:
- दृगों में छिपा अश्रु का हार,
सुभग है तेरा ही उपहार।- dŕgõ mẽ chipā aśru kā hār,
subhag hai terā hī upahār. - Hidden in the eyes is a garland of tears;
lovely is only your gift.
- dŕgõ mẽ chipā aśru kā hār,
-
Further reading
- McGregor, Ronald Stuart (1993), “सुभग”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press, page 1028
- Gopinath Shrivastava (2009), “सुभग”, in राजपाल हिन्दी-अंग्रेजी थेसारस [Rajpal Hindi-English thesaurus], Rajpal & Sons, →ISBN, page 151
Pali
Alternative forms
Alternative forms
- subhaga (Latin script)
- 𑀲𑀼𑀪𑀕 (Brahmi script)
- সুভগ (Bengali script)
- සුභග (Sinhalese script)
- သုဘဂ or သုꧤၷ (Burmese script)
- สุภค or สุภะคะ (Thai script)
- ᩈᩩᨽᨣ (Tai Tham script)
- ສຸຠຄ or ສຸຠະຄະ (Lao script)
- សុភគ (Khmer script)
Adjective
सुभग
- Devanagari script form of subhaga
Declension
Declension table of "सुभग" (masculine)
| Case \\ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | सुभगो (subhago) | सुभगा (subhagā) |
| Accusative (second) | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगे (subhage) |
| Instrumental (third) | सुभगेन (subhagena) | सुभगेहि (subhagehi) or सुभगेभि (subhagebhi) |
| Dative (fourth) | सुभगस्स (subhagassa) or सुभगाय (subhagāya) or सुभगत्थं (subhagatthaṃ) | सुभगानं (subhagānaṃ) |
| Ablative (fifth) | सुभगस्मा (subhagasmā) or सुभगम्हा (subhagamhā) or सुभगा (subhagā) | सुभगेहि (subhagehi) or सुभगेभि (subhagebhi) |
| Genitive (sixth) | सुभगस्स (subhagassa) | सुभगानं (subhagānaṃ) |
| Locative (seventh) | सुभगस्मिं (subhagasmiṃ) or सुभगम्हि (subhagamhi) or सुभगे (subhage) | सुभगेसु (subhagesu) |
| Vocative (calling) | सुभग (subhaga) | सुभगा (subhagā) |
Declension table of "सुभगा" (feminine)
| Case \\ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | सुभगा (subhagā) | सुभगायो (subhagāyo) or सुभगा (subhagā) |
| Accusative (second) | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगायो (subhagāyo) or सुभगा (subhagā) |
| Instrumental (third) | सुभगाय (subhagāya) | सुभगाहि (subhagāhi) or सुभगाभि (subhagābhi) |
| Dative (fourth) | सुभगाय (subhagāya) | सुभगानं (subhagānaṃ) |
| Ablative (fifth) | सुभगाय (subhagāya) | सुभगाहि (subhagāhi) or सुभगाभि (subhagābhi) |
| Genitive (sixth) | सुभगाय (subhagāya) | सुभगानं (subhagānaṃ) |
| Locative (seventh) | सुभगाय (subhagāya) or सुभगायं (subhagāyaṃ) | सुभगासु (subhagāsu) |
| Vocative (calling) | सुभगे (subhage) | सुभगायो (subhagāyo) or सुभगा (subhagā) |
Declension table of "सुभग" (neuter)
| Case \\ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगानि (subhagāni) |
| Accusative (second) | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगानि (subhagāni) |
| Instrumental (third) | सुभगेन (subhagena) | सुभगेहि (subhagehi) or सुभगेभि (subhagebhi) |
| Dative (fourth) | सुभगस्स (subhagassa) or सुभगाय (subhagāya) or सुभगत्थं (subhagatthaṃ) | सुभगानं (subhagānaṃ) |
| Ablative (fifth) | सुभगस्मा (subhagasmā) or सुभगम्हा (subhagamhā) or सुभगा (subhagā) | सुभगेहि (subhagehi) or सुभगेभि (subhagebhi) |
| Genitive (sixth) | सुभगस्स (subhagassa) | सुभगानं (subhagānaṃ) |
| Locative (seventh) | सुभगस्मिं (subhagasmiṃ) or सुभगम्हि (subhagamhi) or सुभगे (subhage) | सुभगेसु (subhagesu) |
| Vocative (calling) | सुभग (subhaga) | सुभगानि (subhagāni) |
Prakrit
Adjective
सुभग (subhaga)
- Devanagari script form of 𑀲𑀼𑀪𑀕
Declension
| Maharastri declension of सुभग (masculine) | ||
|---|---|---|
| singular | plural | |
| Nominative | सुभगो (subhago) | सुभगा (subhagā) |
| Accusative | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगे (subhage) or सुभगा (subhagā) |
| Instrumental | सुभगेण (subhageṇa) or सुभगेणं (subhageṇaṃ) | सुभगेहि (subhagehi) or सुभगेहिं (subhagehiṃ) |
| Dative | सुभगाअ (subhagāa) | — |
| Ablative | सुभगाओ (subhagāo) or सुभगाउ (subhagāu) or सुभगा (subhagā) or सुभगाहि (subhagāhi) or सुभगाहिंतो (subhagāhiṃto) | — |
| Genitive | सुभगस्स (subhagassa) | सुभगाण (subhagāṇa) or सुभगाणं (subhagāṇaṃ) |
| Locative | सुभगम्मि (subhagammi) or सुभगे (subhage) | सुभगेसु (subhagesu) or सुभगेसुं (subhagesuṃ) |
| Vocative | सुभग (subhaga) or सुभगा (subhagā) | सुभगा (subhagā) |
| Maharastri declension of सुभगा (feminine) | ||
|---|---|---|
| singular | plural | |
| Nominative | सुभगा (subhagā) | सुभगाओ (subhagāo) or सुभगाउ (subhagāu) or सुभगा (subhagā) |
| Accusative | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगाओ (subhagāo) or सुभगाउ (subhagāu) or सुभगा (subhagā) |
| Instrumental | सुभगाए (subhagāe) or सुभगाइ (subhagāi) or सुभगाअ (subhagāa) | सुभगाहि (subhagāhi) or सुभगाहिं (subhagāhiṃ) |
| Dative | — | — |
| Ablative | सुभगाओ (subhagāo) or सुभगाउ (subhagāu) | सुभगाहिंतो (subhagāhiṃto) |
| Genitive | सुभगाए (subhagāe) or सुभगाइ (subhagāi) or सुभगाअ (subhagāa) | सुभगाण (subhagāṇa) or सुभगाणं (subhagāṇaṃ) |
| Locative | सुभगाए (subhagāe) or सुभगाइ (subhagāi) or सुभगाअ (subhagāa) | सुभगासु (subhagāsu) or सुभगासुं (subhagāsuṃ) |
| Vocative | सुभगे (subhage) or सुभगा (subhagā) | सुभगाओ (subhagāo) or सुभगाउ (subhagāu) or सुभगा (subhagā) |
| Maharastri declension of सुभग (neuter) | ||
|---|---|---|
| singular | plural | |
| Nominative | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगाइं (subhagāiṃ) or सुभगाइ (subhagāi) |
| Accusative | सुभगं (subhagaṃ) | सुभगाइं (subhagāiṃ) or सुभगाइ (subhagāi) |
| Instrumental | सुभगेण (subhageṇa) or सुभगेणं (subhageṇaṃ) | सुभगेहि (subhagehi) or सुभगेहिं (subhagehiṃ) |
| Dative | सुभगाअ (subhagāa) | — |
| Ablative | सुभगाओ (subhagāo) or सुभगाउ (subhagāu) or सुभगा (subhagā) or सुभगाहि (subhagāhi) or सुभगाहिंतो (subhagāhiṃto) | — |
| Genitive | सुभगस्स (subhagassa) | सुभगाण (subhagāṇa) or सुभगाणं (subhagāṇaṃ) |
| Locative | सुभगम्मि (subhagammi) or सुभगे (subhage) | सुभगेसु (subhagesu) or सुभगेसुं (subhagesuṃ) |
| Vocative | सुभग (subhaga) or सुभगा (subhagā) | सुभगाइं (subhagāiṃ) or सुभगाइ (subhagāi) |
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬲᬸᬪᬕ (Balinese script)
- সুভগ (Assamese script)
- সুভগ (Bengali script)
- 𑰭𑰲𑰥𑰐 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀼𑀪𑀕 (Brahmi script)
- 𑌸𑍁𑌭𑌗 (Grantha script)
- સુભગ (Gujarati script)
- ਸੁਭਗ (Gurmukhi script)
- ꦱꦸꦨꦒ (Javanese script)
- សុភគ (Khmer script)
- ಸುಭಗ (Kannada script)
- ສຸຠຄ (Lao script)
- സുഭഗ (Malayalam script)
- 𑘭𑘳𑘥𑘐 (Modi script)
- ᠰᠤᠪᠾᠠᠺᠠ (Mongolian script)
- ᠰᡠᢨᠠᡤᠠ (Manchu script)
- သုဘဂ (Burmese script)
- 𑧍𑧔𑧅𑦰 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐸𑐨𑐐 (Newa script)
- ସୁଭଗ (Oriya script)
- ꢱꢸꢩꢔ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆶𑆨𑆓 (Sharada script)
- 𑖭𑖲𑖥𑖐 (Siddham script)
- සුභග (Sinhalese script)
- సుభగ (Telugu script)
- สุภค (Thai script)
- སུ་བྷ་ག (Tibetan script)
- 𑒮𑒳𑒦𑒑 (Tirhuta script)
Etymology
From सु- (su-) + भग (bhága, “good fortune”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /su.bʱɐ́.ɡɐ/
- (Classical) IPA(key): /ˈs̪u.bʱɐ.ɡɐ/
Adjective
सुभग • (subhága)
- fortunate, lucky; blessed; happy
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.86.11:
- इन्द्राणीमासु नारिषु सुभगाम्अहमश्रवम् ।
नह्यस्या अपरं चन जरसा मरते पतिर्विश्वस्मादिन्द्र उत्तरः ॥- indrāṇīmāsu nāriṣu subhagāmahamaśravam .
nahyasyā aparaṃ cana jarasā marate patirviśvasmādindra uttaraḥ . - I have heard that Indrani is the [most] fortunate among these women, for her husband Indra, who is above all, does not die of old age like any other.
- indrāṇīmāsu nāriṣu subhagāmahamaśravam .
- इन्द्राणीमासु नारिषु सुभगाम्अहमश्रवम् ।
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 2.36.3:
- इयमग्ने नारी पतिं विदेष्ट सोमो हि राजा सुभगां कृणोति ।
सुवाना पुत्रान् महिषी भवाति गत्वा पतिं सुभगा वि राजतु ॥- iyamagne nārī patiṃ videṣṭa somo hi rājā subhagāṃ kṛṇoti .
suvānā putrān mahiṣī bhavāti gatvā patiṃ subhagā vi rājatu . - O Agni, may this woman find a husband. Then verily King Soma makes her happy.
May she bear sons, chief lady of the household, blessed and bearing rule beside her consort.
- iyamagne nārī patiṃ videṣṭa somo hi rājā subhagāṃ kṛṇoti .
- इयमग्ने नारी पतिं विदेष्ट सोमो हि राजा सुभगां कृणोति ।
- c. 400 BCE, Mahābhārata 12.268.35.1:
- स एव सुभगो भूत्वा पुनर्भवति दुर्भगः ।
- sa eva subhago bhūtvā punarbhavati durbhagaḥ .
- He only again becomes unfortunate, after being fortunate.
- स एव सुभगो भूत्वा पुनर्भवति दुर्भगः ।
- pleasant; beautiful; auspicious; lovely; charming; liked; dear (often in vocative)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.48.7.2:
- शतं रथेभिः सुभगोषा इयं वि यात्यभि मानुषान् ॥
- śataṃ rathebhiḥ subhagoṣā iyaṃ vi yātyabhi mānuṣān .
- By a hundred chariots, she, lovely Ushas, advances on her way to humans.
- शतं रथेभिः सुभगोषा इयं वि यात्यभि मानुषान् ॥
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 10.9.11.1:
- घृतं प्रोक्षन्ती सुभगा देवी देवान् गमिष्यति ।
- ghṛtaṃ prokṣantī subhagā devī devān gamiṣyati .
- Sprinkling down ghee, the lovely Devi will go to the Devas.
- घृतं प्रोक्षन्ती सुभगा देवी देवान् गमिष्यति ।
- c. 400 BCE, Mahābhārata 3.195.12:
- तामब्रवीद्राजा
कस्यासि सुभगे त्वमिति ॥- tāmabravīdrājā
kasyāsi subhage tvamiti . - The king said to her:
O pleasant [one], are you a maiden?
- tāmabravīdrājā
- तामब्रवीद्राजा
Declension
| Masculine a-stem declension of सुभग (subhága) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुभगः subhágaḥ | सुभगौ subhágau | सुभगाः / सुभगासः¹ subhágāḥ / subhágāsaḥ¹ |
| Vocative | सुभग súbhaga | सुभगौ súbhagau | सुभगाः / सुभगासः¹ súbhagāḥ / súbhagāsaḥ¹ |
| Accusative | सुभगम् subhágam | सुभगौ subhágau | सुभगान् subhágān |
| Instrumental | सुभगेन subhágena | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगैः / सुभगेभिः¹ subhágaiḥ / subhágebhiḥ¹ |
| Dative | सुभगाय subhágāya | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगेभ्यः subhágebhyaḥ |
| Ablative | सुभगात् subhágāt | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगेभ्यः subhágebhyaḥ |
| Genitive | सुभगस्य subhágasya | सुभगयोः subhágayoḥ | सुभगानाम् subhágānām |
| Locative | सुभगे subháge | सुभगयोः subhágayoḥ | सुभगेषु subhágeṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of सुभगा (subhágā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुभगा subhágā | सुभगे subháge | सुभगाः subhágāḥ |
| Vocative | सुभगे súbhage | सुभगे súbhage | सुभगाः súbhagāḥ |
| Accusative | सुभगाम् subhágām | सुभगे subháge | सुभगाः subhágāḥ |
| Instrumental | सुभगया / सुभगा¹ subhágayā / subhágā¹ | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगाभिः subhágābhiḥ |
| Dative | सुभगायै subhágāyai | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगाभ्यः subhágābhyaḥ |
| Ablative | सुभगायाः subhágāyāḥ | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगाभ्यः subhágābhyaḥ |
| Genitive | सुभगायाः subhágāyāḥ | सुभगयोः subhágayoḥ | सुभगानाम् subhágānām |
| Locative | सुभगायाम् subhágāyām | सुभगयोः subhágayoḥ | सुभगासु subhágāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of सुभग (subhága) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुभगम् subhágam | सुभगे subháge | सुभगानि / सुभगा¹ subhágāni / subhágā¹ |
| Vocative | सुभग súbhaga | सुभगे súbhage | सुभगानि / सुभगा¹ súbhagāni / súbhagā¹ |
| Accusative | सुभगम् subhágam | सुभगे subháge | सुभगानि / सुभगा¹ subhágāni / subhágā¹ |
| Instrumental | सुभगेन subhágena | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगैः / सुभगेभिः¹ subhágaiḥ / subhágebhiḥ¹ |
| Dative | सुभगाय subhágāya | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगेभ्यः subhágebhyaḥ |
| Ablative | सुभगात् subhágāt | सुभगाभ्याम् subhágābhyām | सुभगेभ्यः subhágebhyaḥ |
| Genitive | सुभगस्य subhágasya | सुभगयोः subhágayoḥ | सुभगानाम् subhágānām |
| Locative | सुभगे subháge | सुभगयोः subhágayoḥ | सुभगेषु subhágeṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
- Pali: subhaga
- Prakrit: 𑀲𑀼𑀪𑀕 (subhaga), 𑀲𑀼𑀳𑀬 (suhaya)
Further reading
- Monier Williams (1899), “सुभग”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 1229.
- Hellwig, Oliver (2010-2023), “subhaga”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890), “सुभग”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 1691
- Arthur Anthony Macdonell (1893), “सुभग”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 354
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “subhaga”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 778