पर्युष्ट
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬧᬃᬬᬸᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
- পৰ্যুষ্ট (Assamese script)
- পর্যুষ্ট (Bengali script)
- 𑰢𑰨𑰿𑰧𑰲𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
- 𑀧𑀭𑁆𑀬𑀼𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
- 𑌪𑌰𑍍𑌯𑍁𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
- પર્યુષ્ટ (Gujarati script)
- ꦥꦫꦾꦸꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
- បយ៌ុឞ្ដ (Khmer script)
- ಪರ್ಯುಷ್ಟ (Kannada script)
- ປຣ຺ຍຸຩ຺ຏ (Lao script)
- 𑘢𑘨𑘿𑘧𑘳𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
- ပရျုၑ္ဋ (Burmese script)
- 𑐥𑐬𑑂𑐫𑐸𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
- ପର୍ଯୁଷ୍ଟ (Oriya script)
- ꢦꢬ꣄ꢫꢸꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
- 𑆥𑆫𑇀𑆪𑆶𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
- 𑖢𑖨𑖿𑖧𑖲𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
- పర్యుష్ట (Telugu script)
- ปรฺยุษฺฏ (Thai script)
- པརྱུཥྚ (Tibetan script)
- 𑒣𑒩𑓂𑒨𑒳𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
Etymology
From परि- (pari-) + Proto-Indo-Aryan *Huṣṭás, from Proto-Indo-European *h₂wes-.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /pɐɾ.juʂ.ʈɐ/
- (Classical) IPA(key): /pɐɾˈjuʂ.ʈɐ/
Participle
पर्युष्ट • (paryuṣṭa)
- past participle of परिवसति (parivasati)
Adjective
पर्युष्ट • (paryuṣṭa)
- old, faded, withered, worn out, stale
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 11.6.12:
- पर्युष्टया तव विभो वनमालयेयं संस्पार्धिनी भगवती प्रतिपत्नीवच्छ्रीः। यः सुप्रणीतममुयार्हणमाददन्नो भूयात् सदाङ्घ्रिरशुभाशयधूमकेतुः॥
- paryuṣṭayā tava vibho vanamālayeyaṃ saṃspārdhinī bhagavatī pratipatnīvacchrīḥ. yaḥ supraṇītamamuyārhaṇamādadanno bhūyāt sadāṅghriraśubhāśayadhūmaketuḥ.
- O almighty Lord, you are so kind to your servants that you have accepted the withered flower garland that we have placed on your chest. Since the goddess of fortune makes her abode on your transcendental chest, she will undoubtedly become agitated, like a jealous co-wife, upon seeing our offering also dwelling there. Yet you are so merciful that you neglect you eternal consort Lakṣmī and accept our offering as most excellent worship. O merciful Lord, may your lotus feet always act as a blazing fire to consume the inauspicious desires within our hearts.
- पर्युष्टया तव विभो वनमालयेयं संस्पार्धिनी भगवती प्रतिपत्नीवच्छ्रीः। यः सुप्रणीतममुयार्हणमाददन्नो भूयात् सदाङ्घ्रिरशुभाशयधूमकेतुः॥
Declension
Masculine a-stem declension of पर्युष्ट (paryuṣṭa) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | पर्युष्टः paryuṣṭaḥ | पर्युष्टौ paryuṣṭau | पर्युष्टाः / पर्युष्टासः¹ paryuṣṭāḥ / paryuṣṭāsaḥ¹ |
Vocative | पर्युष्ट paryuṣṭa | पर्युष्टौ paryuṣṭau | पर्युष्टाः / पर्युष्टासः¹ paryuṣṭāḥ / paryuṣṭāsaḥ¹ |
Accusative | पर्युष्टम् paryuṣṭam | पर्युष्टौ paryuṣṭau | पर्युष्टान् paryuṣṭān |
Instrumental | पर्युष्टेन paryuṣṭena | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टैः / पर्युष्टेभिः¹ paryuṣṭaiḥ / paryuṣṭebhiḥ¹ |
Dative | पर्युष्टाय paryuṣṭāya | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ |
Ablative | पर्युष्टात् paryuṣṭāt | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ |
Genitive | पर्युष्टस्य paryuṣṭasya | पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ | पर्युष्टानाम् paryuṣṭānām |
Locative | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ | पर्युष्टेषु paryuṣṭeṣu |
Notes |
|
Feminine ā-stem declension of पर्युष्टा (paryuṣṭā) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | पर्युष्टा paryuṣṭā | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टाः paryuṣṭāḥ |
Vocative | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टाः paryuṣṭāḥ |
Accusative | पर्युष्टाम् paryuṣṭām | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टाः paryuṣṭāḥ |
Instrumental | पर्युष्टया / पर्युष्टा¹ paryuṣṭayā / paryuṣṭā¹ | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टाभिः paryuṣṭābhiḥ |
Dative | पर्युष्टायै paryuṣṭāyai | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टाभ्यः paryuṣṭābhyaḥ |
Ablative | पर्युष्टायाः paryuṣṭāyāḥ | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टाभ्यः paryuṣṭābhyaḥ |
Genitive | पर्युष्टायाः paryuṣṭāyāḥ | पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ | पर्युष्टानाम् paryuṣṭānām |
Locative | पर्युष्टायाम् paryuṣṭāyām | पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ | पर्युष्टासु paryuṣṭāsu |
Notes |
|
Neuter a-stem declension of पर्युष्ट (paryuṣṭa) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | पर्युष्टम् paryuṣṭam | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टानि / पर्युष्टा¹ paryuṣṭāni / paryuṣṭā¹ |
Vocative | पर्युष्ट paryuṣṭa | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टानि / पर्युष्टा¹ paryuṣṭāni / paryuṣṭā¹ |
Accusative | पर्युष्टम् paryuṣṭam | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टानि / पर्युष्टा¹ paryuṣṭāni / paryuṣṭā¹ |
Instrumental | पर्युष्टेन paryuṣṭena | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टैः / पर्युष्टेभिः¹ paryuṣṭaiḥ / paryuṣṭebhiḥ¹ |
Dative | पर्युष्टाय paryuṣṭāya | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ |
Ablative | पर्युष्टात् paryuṣṭāt | पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām | पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ |
Genitive | पर्युष्टस्य paryuṣṭasya | पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ | पर्युष्टानाम् paryuṣṭānām |
Locative | पर्युष्टे paryuṣṭe | पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ | पर्युष्टेषु paryuṣṭeṣu |
Notes |
|
Descendants
- Pali: parivuṭṭha
- Prakrit: 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀼𑀢𑁆𑀣 (parivuttha)
- Paisaci Prakrit:
- Vracada Apabhramsa:
- Sindhi:
- Arabic: پاروُٿو
- Devanagari: पारूथो
- Sindhi:
- Sauraseni Prakrit:
- Gurjar Apabhramsa:
- Gujarati: પારોઠ (pāroṭh)
Further reading
- Monier Williams (1899) , “पर्युष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 600.
- Apte, Vaman Shivram (1890) , “पर्युष्ट”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) , “paryuṣṭa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press.