परिवर्तन

परिवर्तन

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit परिवर्तन (parivártana); synchronically analysable as परि- (pari-) +‎ वर्तन (vartan).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ən/, [pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ə̃n̪]

Noun

परिवर्तन • (parivartan) m (Urdu spelling پری ورتن‎) (formal)

1. change, transformation

   Synonym: बदलाव (badlāv)

2. transmutation
3. exchange, conversion

Declension

Declension of परिवर्तन (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	परिवर्तन parivartan	परिवर्तन parivartan
oblique	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनों parivartanõ
vocative	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनो parivartano

References

• McGregor, Ronald Stuart (1993), “परिवर्तन”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975), “परिवर्तन”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• Platts, John T. (1884), “परिवर्तन”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
• “परिवर्तन”, in Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2023.

---

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ᬧᬭᬶᬯᬃᬢᬦ (Balinese script)
• পৰিৱৰ্তন (Assamese script)
• পরিবর্তন (Bengali script)
• 𑰢𑰨𑰰𑰪𑰨𑰿𑰝𑰡 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀭𑁆𑀢𑀦 (Brahmi script)
• 𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨 (Grantha script)
• પરિવર્તન (Gujarati script)
• ਪਰਿਵਰੑਤਨ (Gurmukhi script)
• ꦥꦫꦶꦮꦂꦠꦤ (Javanese script)
• បរិវត៌ន (Khmer script)
• ಪರಿವರ್ತನ (Kannada script)
• ປຣິວຣ຺ຕນ (Lao script)
• പരിവര്തന (Malayalam script)
• 𑘢𑘨𑘱𑘪𑘨𑘿𑘝𑘡 (Modi script)
• ᢒᠠᠷᢈᠸᠠᠷᢐᠠᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
• ᢒᠠᡵᡳᠸᠠᡵᢠᠠᠨᠠ (Manchu script)
• ပရိဝရ်္တန (Burmese script)
• 𑧂𑧈𑧒𑧊𑧈𑧠𑦽𑧁 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐬𑐶𑐰𑐬𑑂𑐟𑐣 (Newa script)
• ପରିଵର୍ତନ (Oriya script)
• ꢦꢬꢶꢮꢬ꣄ꢡꢥ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆫𑆴𑆮𑆫𑇀𑆠𑆤 (Sharada script)
• 𑖢𑖨𑖰𑖪𑖨𑖿𑖝𑖡 (Siddham script)
• පරිවර්තන (Sinhalese script)
• పరివర్తన (Telugu script)
• ปริวรฺตน (Thai script)
• པ་རི་ཝ་རྟ་ན (Tibetan script)
• 𑒣𑒩𑒱𑒫𑒩𑓂𑒞𑒢 (Tirhuta script)

Etymology

From परि- (pari-) +‎ वृत् (vṛt) +‎ -अन (-ana).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐ.ɾi.ʋɐ́ɾ.tɐ.nɐ/
• (Classical) IPA^(key): /pɐ.ɾiˈʋɐɾ.t̪ɐ.n̪ɐ/

Adjective

परिवर्तन • (parivártana)

1. causing to turn around

Declension

Masculine a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनः parivártanaḥ	परिवर्तनौ parivártanau	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ parivártanāḥ / parivártanāsaḥ¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तनौ párivartanau	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ párivartanāḥ / párivartanāsaḥ¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तनौ parivártanau	परिवर्तनान् parivártanān
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of परिवर्तनी (parivártanī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनी parivártanī	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ parivártanyaḥ / parivártanīḥ¹
Vocative	परिवर्तनि párivartani	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ párivartanyau / parivártanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ párivartanyaḥ / párivartanīḥ¹
Accusative	परिवर्तनीम् parivártanīm	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तनीः parivártanīḥ
Instrumental	परिवर्तन्या parivártanyā	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभिः parivártanībhiḥ
Dative	परिवर्तन्यै parivártanyai	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Ablative	परिवर्तन्याः parivártanyāḥ	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Genitive	परिवर्तन्याः parivártanyāḥ	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीनाम् parivártanīnām
Locative	परिवर्तन्याम् parivártanyām	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीषु parivártanīṣu
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Noun

परिवर्तन • (parivártana) n

1. turning or whirling round, moving to and fro
2. rolling about or wallowing on
3. revolution, end of a period of time
4. barter, exchange
5. cutting or clipping the hair
6. protecting, defending
7. inverting, taking or putting anything in a wrong direction
8. requital, return

Declension

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• → Hindi: परिवर्तन (parivartan) (learned)

References

• Monier Williams (1899), “परिवर्तन”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 601, column 3.