नक्षत्र

नक्षत्र

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit नक्षत्र (nákṣatra).

Noun

नक्षत्र • (nakṣatra) m

1. star or any astronomical object
2. constellation

Synonyms

• (star) तारा (tārā), सितारा (sitārā)
• (constellation) तारामंडल (tārāmaṇḍal)

---

Sanskrit

Etymology

From the root नक्ष् (nakṣ).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /n̪ɐ́k.ʂɐt̪.ɽɐ/
• (Classical) IPA^(key): /n̪ɐkˈʂɐt̪.ɽɐ/

Noun

नक्षत्र • (nákṣatra) n, m

1. a star or any heavenly body
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 6.67.6:

     ता हि क्षत्रं धारयेथे अनु द्यून्दृंहेथे सानुमुपमादिव द्योः।
     दृळ्हो नक्षत्र उत विश्वदेवो भूमिमातान्द्यां धासिनायोः॥

     tā hi kṣatraṃ dhārayethe anu dyūndṛṃhethe sānumupamādiva dyoḥ.
     dṛḷho nakṣatra uta viśvadevo bhūmimātāndyāṃ dhāsināyoḥ.

     So, through the days maintaining princely power. ye prop the height as ’twere from loftiest heaven.
     The Star of all the Gods, established, filleth the heaven and earth with food of man who liveth.

   Synonyms: स्तृ (stṛ), तृ (tṛ)

2. the Sun
3. an asterism or constellation through which the moon passes, a lunar mansion
   • c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda

Declension

Neuter a-stem declension of नक्षत्र (nákṣatra)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नक्षत्रम् nákṣatram	नक्षत्रे nákṣatre	नक्षत्राणि / नक्षत्रा¹ nákṣatrāṇi / nákṣatrā¹
Vocative	नक्षत्र nákṣatra	नक्षत्रे nákṣatre	नक्षत्राणि / नक्षत्रा¹ nákṣatrāṇi / nákṣatrā¹
Accusative	नक्षत्रम् nákṣatram	नक्षत्रे nákṣatre	नक्षत्राणि / नक्षत्रा¹ nákṣatrāṇi / nákṣatrā¹
Instrumental	नक्षत्रेण nákṣatreṇa	नक्षत्राभ्याम् nákṣatrābhyām	नक्षत्रैः / नक्षत्रेभिः¹ nákṣatraiḥ / nákṣatrebhiḥ¹
Dative	नक्षत्राय nákṣatrāya	नक्षत्राभ्याम् nákṣatrābhyām	नक्षत्रेभ्यः nákṣatrebhyaḥ
Ablative	नक्षत्रात् nákṣatrāt	नक्षत्राभ्याम् nákṣatrābhyām	नक्षत्रेभ्यः nákṣatrebhyaḥ
Genitive	नक्षत्रस्य nákṣatrasya	नक्षत्रयोः nákṣatrayoḥ	नक्षत्राणाम् nákṣatrāṇām
Locative	नक्षत्रे nákṣatre	नक्षत्रयोः nákṣatrayoḥ	नक्षत्रेषु nákṣatreṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: nakkhatta
• Maharastri Prakrit: 𑀡𑀓𑁆𑀔𑀢𑁆𑀢 (ṇakkhatta)
• → Hindi: नक्षत्र (nakṣatra)
• → Kannada: ನಕ್ಷತ್ರ (nakṣatra)
• → Khmer: នក្សត្រ (nɔɔksɑɑtrɔɔ)
• → Tamil: நட்சத்திரம் (naṭcattiram)
• → Telugu: నక్షత్రము (nakṣatramu)
• → Thai: นักษัตร (nák-sàt)

References

• Monier Williams (1899), “नक्षत्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 0524.