धकेलना
Hindi
Etymology
Compare Sanskrit धक्कयति (dhakkayati, “to annihilate, destroy”). Probably from धक्का (dhakkā, “shove, push”).
Pronunciation
- IPA(key): /d̪ʱə.keːl.nɑː/
Verb
धकेलना • (dhakelnā) (transitive)
- to shove, push
- यहाँ धकेलना बिल्कुल नाजायज़ है।
- yahā̃ dhakelnā bilkul nājāyaz hai.
- Shoving is strictly prohibited here.
- Synonym: धक्का देना (dhakkā denā)
Conjugation
| Impersonal forms of धकेलना (dhakelnā) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stem | धकेल dhakel | ||||
| Conjunctive | धकेलकर, धकेलके dhakelkar, dhakelke | ||||
| m | m obl, pl | f | f obl, pl | ||
| Infinitive | धकेलना dhakelnā | धकेलने dhakelne | धकेलनी dhakelnī | धकेलनीं dhakelnī̃ | |
| Adjectival | imperf | धकेलता dhakeltā | धकेलते dhakelte | धकेलती dhakeltī | धकेलतीं dhakeltī̃ |
| perf | धकेला dhakelā | धकेले dhakele | धकेली dhakelī | धकेलीं dhakelī̃ | |
| Agentive | धकेलनेवाला dhakelnevālā | धकेलनेवाले dhakelnevāle | धकेलनेवाली dhakelnevālī | धकेलनेवालीं dhakelnevālī̃ | |
| Conjugation of धकेलना (dhakelnā) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Person | Singular | Plural | |||||
| 1st person मैं | 2nd person तू | 3rd person यह/वह | 1st person हम | 2nd person तुम | 3rd person ये/वे/आप | ||
| Perfective | |||||||
| Simple | m | धकेला dhakelā | धकेला dhakelā | धकेला dhakelā | धकेले dhakele | धकेले dhakele | धकेले dhakele |
| f | धकेली dhakelī | धकेली dhakelī | धकेली dhakelī | धकेलीं dhakelī̃ | धकेलीं dhakelī̃ | धकेलीं dhakelī̃ | |
| Present | m | धकेला हूँ dhakelā hū̃ | धकेला है dhakelā hai | धकेला है dhakelā hai | धकेले हैं dhakele ha͠i | धकेले हो dhakele ho | धकेले हैं dhakele ha͠i |
| f | धकेली हूँ dhakelī hū̃ | धकेली है dhakelī hai | धकेली है dhakelī hai | धकेलीं हैं dhakelī̃ ha͠i | धकेलीं हो dhakelī̃ ho | धकेलीं हैं dhakelī̃ ha͠i | |
| Past | m | धकेला था dhakelā thā | धकेला था dhakelā thā | धकेला था dhakelā thā | धकेले थे dhakele the | धकेले थे dhakele the | धकेले थे dhakele the |
| f | धकेली थी dhakelī thī | धकेली थी dhakelī thī | धकेली थी dhakelī thī | धकेलीं थीं dhakelī̃ thī̃ | धकेलीं थीं dhakelī̃ thī̃ | धकेलीं थीं dhakelī̃ thī̃ | |
| Presumptive | m | धकेला हूँगा dhakelā hū̃gā | धकेला होगा dhakelā hogā | धकेला होगा dhakelā hogā | धकेले होंगे dhakele hoṅge | धकेले होगे dhakele hoge | धकेले होंगे dhakele hoṅge |
| f | धकेली हूँगी dhakelī hū̃gī | धकेली होगी dhakelī hogī | धकेली होगी dhakelī hogī | धकेलीं होंगे dhakelī̃ hoṅge | धकेलीं होगे dhakelī̃ hoge | धकेलीं होंगे dhakelī̃ hoṅge | |
| Subjunctive | m | धकेला हूँ dhakelā hū̃ | धकेला हो dhakelā ho | धकेला हो dhakelā ho | धकेले हों dhakele hõ | धकेले हो dhakele ho | धकेले हों dhakele hõ |
| f | धकेली हूँ dhakelī hū̃ | धकेली हो dhakelī ho | धकेली हो dhakelī ho | धकेलीं हों dhakelī̃ hõ | धकेलीं हो dhakelī̃ ho | धकेलीं हों dhakelī̃ hõ | |
| Imperfective | |||||||
| Present | m | धकेलता dhakeltā | धकेलता dhakeltā | धकेलता dhakeltā | धकेलते dhakelte | धकेलते dhakelte | धकेलते dhakelte |
| f | धकेलती dhakeltī | धकेलती dhakeltī | धकेलती dhakeltī | धकेलतीं dhakeltī̃ | धकेलतीं dhakeltī̃ | धकेलतीं dhakeltī̃ | |
| Present | m | धकेलता हूँ dhakeltā hū̃ | धकेलता है dhakeltā hai | धकेलता है dhakeltā hai | धकेलते हैं dhakelte ha͠i | धकेलते हो dhakelte ho | धकेलते हैं dhakelte ha͠i |
| f | धकेलती हूँ dhakeltī hū̃ | धकेलती है dhakeltī hai | धकेलती है dhakeltī hai | धकेलतीं हैं dhakeltī̃ ha͠i | धकेलतीं हो dhakeltī̃ ho | धकेलतीं हैं dhakeltī̃ ha͠i | |
| Past | m | धकेलता था dhakeltā thā | धकेलता था dhakeltā thā | धकेलता था dhakeltā thā | धकेलते थे dhakelte the | धकेलते थे dhakelte the | धकेलते थे dhakelte the |
| f | धकेलती थी dhakeltī thī | धकेलती थी dhakeltī thī | धकेलती थी dhakeltī thī | धकेलतीं थीं dhakeltī̃ thī̃ | धकेलतीं थीं dhakeltī̃ thī̃ | धकेलतीं थीं dhakeltī̃ thī̃ | |
| Presumptive | m | धकेलता हूँगा dhakeltā hū̃gā | धकेलता होगा dhakeltā hogā | धकेलता होगा dhakeltā hogā | धकेलते होंगे dhakelte hoṅge | धकेलते होगे dhakelte hoge | धकेलते होंगे dhakelte hoṅge |
| f | धकेलती हूँगी dhakeltī hū̃gī | धकेलती होगी dhakeltī hogī | धकेलती होगी dhakeltī hogī | धकेलतीं होंगीं dhakeltī̃ hoṅgī̃ | धकेलतीं होगीं dhakeltī̃ hogī̃ | धकेलतीं होंगीं dhakeltī̃ hoṅgī̃ | |
| Subjunctive | m | धकेलता हूँ dhakeltā hū̃ | धकेलता हो dhakeltā ho | धकेलता हो dhakeltā ho | धकेलते हों dhakelte hõ | धकेलते हो dhakelte ho | धकेलते हों dhakelte hõ |
| f | धकेलती हूँ dhakeltī hū̃ | धकेलती हो dhakeltī ho | धकेलती हो dhakeltī ho | धकेलतीं हों dhakeltī̃ hõ | धकेलतीं हो dhakeltī̃ ho | धकेलतीं हों dhakeltī̃ hõ | |
| Continuous | |||||||
| Present | m | धकेल रहा हूँ dhakel rahā hū̃ | धकेल रहा है dhakel rahā hai | धकेल रहा है dhakel rahā hai | धकेल रहे हैं dhakel rahe ha͠i | धकेल रहे हो dhakel rahe ho | धकेल रहे हैं dhakel rahe ha͠i |
| f | धकेल रही हूँ dhakel rahī hū̃ | धकेल रही है dhakel rahī hai | धकेल रही है dhakel rahī hai | धकेल रहीं हैं dhakel rahī̃ ha͠i | धकेल रहीं हो dhakel rahī̃ ho | धकेल रहीं हैं dhakel rahī̃ ha͠i | |
| Past | m | धकेल रहा था dhakel rahā thā | धकेल रहा था dhakel rahā thā | धकेल रहा था dhakel rahā thā | धकेल रहे थे dhakel rahe the | धकेल रहे थे dhakel rahe the | धकेल रहे थे dhakel rahe the |
| f | धकेल रही थी dhakel rahī thī | धकेल रही थी dhakel rahī thī | धकेल रही थी dhakel rahī thī | धकेल रहीं थीं dhakel rahī̃ thī̃ | धकेल रहीं थीं dhakel rahī̃ thī̃ | धकेल रहीं थीं dhakel rahī̃ thī̃ | |
| Presumptive | m | धकेल रहा हूँगा dhakel rahā hū̃gā | धकेल रहा होगा dhakel rahā hogā | धकेल रहा होगा dhakel rahā hogā | धकेल रहे होंगे dhakel rahe hoṅge | धकेल रहे होगे dhakel rahe hoge | धकेल रहे होंगे dhakel rahe hoṅge |
| f | धकेल रही हूँगा dhakel rahī hū̃gā | धकेल रही होगा dhakel rahī hogā | धकेल रही होगा dhakel rahī hogā | धकेल रहीं होंगे dhakel rahī̃ hoṅge | धकेल रहीं होगे dhakel rahī̃ hoge | धकेल रहीं होंगे dhakel rahī̃ hoṅge | |
| Subjunctive | m | धकेल रहा हूँ dhakel rahā hū̃ | धकेल रहा हो dhakel rahā ho | धकेल रहा हो dhakel rahā ho | धकेल रहे हों dhakel rahe hõ | धकेल रहे हो dhakel rahe ho | धकेल रहे हों dhakel rahe hõ |
| f | धकेल रही हूँ dhakel rahī hū̃ | धकेल रही हो dhakel rahī ho | धकेल रही हो dhakel rahī ho | धकेल रहीं हों dhakel rahī̃ hõ | धकेल रहीं हो dhakel rahī̃ ho | धकेल रहीं हों dhakel rahī̃ hõ | |
| Non-aspectual | |||||||
| Subjunctive | धकेलूँ dhakelū̃ | धकेले dhakele | धकेले dhakele | धकेलें dhakelẽ | धकेलो dhakelo | धकेलें dhakelẽ | |
| Future | m | धकेलूँगा dhakelū̃gā | धकेलेगा dhakelegā | धकेलेगा dhakelegā | धकेलेंगे dhakeleṅge | धकेलोगे dhakeloge | धकेलेंगे dhakeleṅge |
| f | धकेलूँगी dhakelū̃gī | धकेलेगी dhakelegī | धकेलेगी dhakelegī | धकेलेंगी dhakeleṅgī | धकेलोगी dhakelogī | धकेलेंगी dhakeleṅgī | |
| Imperative | धकेल dhakel | धकेलो dhakelo | धकेलिये / धकेलिए धकेलियेगा / धकेलिएगा dhakeliye / dhakelie dhakeliyegā / dhakeliegā | ||||
References
- McGregor, Ronald Stuart (1993), “धकेलना”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “dhakk (6701)”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press