दुर्मनस्
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬤᬸᬃᬫᬦᬲ᭄ (Balinese script)
- দুৰ্মনস্ (Assamese script)
- দুর্মনস্ (Bengali script)
- 𑰟𑰲𑰨𑰿𑰦𑰡𑰭𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀤𑀼𑀭𑁆𑀫𑀦𑀲𑁆 (Brahmi script)
- 𑌦𑍁𑌰𑍍𑌮𑌨𑌸𑍍 (Grantha script)
- દુર્મનસ્ (Gujarati script)
- ꦢꦸꦂꦩꦤꦱ꧀ (Javanese script)
- ದುರ್ಮನಸ್ (Kannada script)
- ဒုရ္မနသ္ (Burmese script)
- 𑐡𑐸𑐬𑑂𑐩𑐣𑐳𑑂 (Newa script)
- ଦୁର୍ମନସ୍ (Oriya script)
- ꢣꢸꢬ꣄ꢪꢥꢱ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆢𑆶𑆫𑇀𑆩𑆤𑆱𑇀 (Sharada script)
- 𑖟𑖲𑖨𑖿𑖦𑖡𑖭𑖿 (Siddham script)
- దుర్మనస్ (Telugu script)
- དུརྨནས྄ (Tibetan script)
- 𑒠𑒳𑒩𑓂𑒧𑒢𑒮𑓂 (Tirhuta script)
Etymology
Inherited from Proto-Indo-Aryan *duẓmánas, from Proto-Indo-Iranian *dušmánas, from Proto-Indo-European *dusménos. Synchronically analysable as दुस्- (dus-, “bad”) + मनस् (mánas, “mind”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /d̪uɾ.mɐ.n̪ɐs̪/
- (Classical) IPA(key): /ˈd̪uɾ.mɐ.n̪ɐs̪/
Adjective
दुर्मनस् • (durmanas)
- in bad or low spirits, sad, melancholy
Declension
| Masculine as-stem declension of दुर्मनस् (durmanas) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | दुर्मनाः durmanāḥ | दुर्मनसौ / दुर्मनसा¹ durmanasau / durmanasā¹ | दुर्मनसः durmanasaḥ |
| Vocative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसौ / दुर्मनसा¹ durmanasau / durmanasā¹ | दुर्मनसः durmanasaḥ |
| Accusative | दुर्मनसम् durmanasam | दुर्मनसौ / दुर्मनसा¹ durmanasau / durmanasā¹ | दुर्मनसः durmanasaḥ |
| Instrumental | दुर्मनसा durmanasā | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभिः durmanobhiḥ |
| Dative | दुर्मनसे durmanase | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभ्यः durmanobhyaḥ |
| Ablative | दुर्मनसः durmanasaḥ | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभ्यः durmanobhyaḥ |
| Genitive | दुर्मनसः durmanasaḥ | दुर्मनसोः durmanasoḥ | दुर्मनसाम् durmanasām |
| Locative | दुर्मनसि durmanasi | दुर्मनसोः durmanasoḥ | दुर्मनःसु durmanaḥsu |
| Notes |
| ||
| Feminine ī-stem declension of दुर्मनसी (durmanasī) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनस्यौ / दुर्मनसी¹ durmanasyau / durmanasī¹ | दुर्मनस्यः / दुर्मनसीः¹ durmanasyaḥ / durmanasīḥ¹ |
| Vocative | दुर्मनसि durmanasi | दुर्मनस्यौ / दुर्मनसी¹ durmanasyau / durmanasī¹ | दुर्मनस्यः / दुर्मनसीः¹ durmanasyaḥ / durmanasīḥ¹ |
| Accusative | दुर्मनसीम् durmanasīm | दुर्मनस्यौ / दुर्मनसी¹ durmanasyau / durmanasī¹ | दुर्मनसीः durmanasīḥ |
| Instrumental | दुर्मनस्या durmanasyā | दुर्मनसीभ्याम् durmanasībhyām | दुर्मनसीभिः durmanasībhiḥ |
| Dative | दुर्मनस्यै durmanasyai | दुर्मनसीभ्याम् durmanasībhyām | दुर्मनसीभ्यः durmanasībhyaḥ |
| Ablative | दुर्मनस्याः durmanasyāḥ | दुर्मनसीभ्याम् durmanasībhyām | दुर्मनसीभ्यः durmanasībhyaḥ |
| Genitive | दुर्मनस्याः durmanasyāḥ | दुर्मनस्योः durmanasyoḥ | दुर्मनसीनाम् durmanasīnām |
| Locative | दुर्मनस्याम् durmanasyām | दुर्मनस्योः durmanasyoḥ | दुर्मनसीषु durmanasīṣu |
| Notes |
| ||
| Neuter as-stem declension of दुर्मनस् (durmanas) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनांसि durmanāṃsi |
| Vocative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनांसि durmanāṃsi |
| Accusative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनांसि durmanāṃsi |
| Instrumental | दुर्मनसा durmanasā | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभिः durmanobhiḥ |
| Dative | दुर्मनसे durmanase | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभ्यः durmanobhyaḥ |
| Ablative | दुर्मनसः durmanasaḥ | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभ्यः durmanobhyaḥ |
| Genitive | दुर्मनसः durmanasaḥ | दुर्मनसोः durmanasoḥ | दुर्मनसाम् durmanasām |
| Locative | दुर्मनसि durmanasi | दुर्मनसोः durmanasoḥ | दुर्मनःसु durmanaḥsu |
Noun
दुर्मनस् • (durmanas) n
- bad disposition, perversity of mind
Declension
| Neuter as-stem declension of दुर्मनस् (durmanas) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनांसि durmanāṃsi |
| Vocative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनांसि durmanāṃsi |
| Accusative | दुर्मनः durmanaḥ | दुर्मनसी durmanasī | दुर्मनांसि durmanāṃsi |
| Instrumental | दुर्मनसा durmanasā | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभिः durmanobhiḥ |
| Dative | दुर्मनसे durmanase | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभ्यः durmanobhyaḥ |
| Ablative | दुर्मनसः durmanasaḥ | दुर्मनोभ्याम् durmanobhyām | दुर्मनोभ्यः durmanobhyaḥ |
| Genitive | दुर्मनसः durmanasaḥ | दुर्मनसोः durmanasoḥ | दुर्मनसाम् durmanasām |
| Locative | दुर्मनसि durmanasi | दुर्मनसोः durmanasoḥ | दुर्मनःसु durmanaḥsu |
References
- Monier Williams (1899) , “दुर्मनस्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 486, column 2.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) , “durmanas”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press