त्वेष
Sanskrit
Alternative forms
Alternative scripts
- ᬢ᭄ᬯᬾᬱ (Balinese script)
- ত্ৱেষ (Assamese script)
- ত্বেষ (Bengali script)
- 𑰝𑰿𑰪𑰸𑰬 (Bhaiksuki script)
- 𑀢𑁆𑀯𑁂𑀱 (Brahmi script)
- 𑌤𑍍𑌵𑍇𑌷 (Grantha script)
- ત્વેષ (Gujarati script)
- ਤੑਵੇਸ਼ (Gurmukhi script)
- ꦠ꧀ꦮꦺꦰ (Javanese script)
- ត្វេឞ (Khmer script)
- ತ್ವೇಷ (Kannada script)
- ຕ຺ເວຩ (Lao script)
- ത്വേഷ (Malayalam script)
- 𑘝𑘿𑘪𑘹𑘬 (Modi script)
- ᢐᠸᠧᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
- ᢠᠣᠸᡝᢢᠠ (Manchu script)
- တွေၑ (Burmese script)
- 𑦽𑧠𑧊𑧚𑧌 (Nandinagari script)
- 𑐟𑑂𑐰𑐾𑐲 (Newa script)
- ତ୍ଵେଷ (Oriya script)
- ꢡ꣄ꢮꢾꢰ (Saurashtra script)
- 𑆠𑇀𑆮𑆼𑆰 (Sharada script)
- 𑖝𑖿𑖪𑖸𑖬 (Siddham script)
- ත්වේෂ (Sinhalese script)
- త్వేష (Telugu script)
- ตฺเวษ (Thai script)
- ཏྭེ་ཥ (Tibetan script)
- 𑒞𑓂𑒫𑒹𑒭 (Tirhuta script)
Etymology
From the root त्विष् (tviṣ, “to be violently agitated or excited; to shine”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /tʋɐj.ʂɐ́/
- (Classical) IPA(key): /ˈt̪ʋeː.ʂɐ/
Adjective
त्वेष • (tveṣá)
- vehement, impetuous; causing fear, awful, fierce
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 9.4.1:
- साहस्रस्त्वेष ऋषभः पयस्वान् विश्वा रूपाणि वक्षणासु बिभ्रत् ।
भद्रं दात्रे यजमानाय शिक्षन् बार्हस्पत्य उस्रियस्तन्तुमातान् ॥- sāhasrastveṣa ṛṣabhaḥ payasvān viśvā rūpāṇi vakṣaṇāsu bibhrat .
bhadraṃ dātre yajamānāya śikṣan bārhaspatya usriyastantumātān . - The Bull, fierce, thousandfold, filled full of vigour, bearing within his flanks all forms and natures,
Bṛhaspati's Steer, had stretched the thread, bestowing bliss on the worshipper, the liberal giver.
- sāhasrastveṣa ṛṣabhaḥ payasvān viśvā rūpāṇi vakṣaṇāsu bibhrat .
- साहस्रस्त्वेष ऋषभः पयस्वान् विश्वा रूपाणि वक्षणासु बिभ्रत् ।
- brilliant, glittering, lustrous
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.38.7:
- सत्यं त्वेषा अमवन्तो धन्वञ्चिदा रुद्रियासः ।
मिहं कृण्वन्त्यवाताम् ॥- satyaṃ tveṣā amavanto dhanvañcidā rudriyāsaḥ .
mihaṃ kṛṇvantyavātām . - In truth, the brilliant and vigorous sons by Rudra, send down rain without wind upon the desert.
- satyaṃ tveṣā amavanto dhanvañcidā rudriyāsaḥ .
- सत्यं त्वेषा अमवन्तो धन्वञ्चिदा रुद्रियासः ।
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.95.8.1:
- त्वेषं रूपं कृणुत उत्तरं यत्सम्पृञ्चानः सदने गोभिरद्भिः ।
- tveṣaṃ rūpaṃ kṛṇuta uttaraṃ yatsampṛñcānaḥ sadane gobhiradbhiḥ .
- He assumes an excellent and lustrous form, decking him in his home with milk and waters.
- त्वेषं रूपं कृणुत उत्तरं यत्सम्पृञ्चानः सदने गोभिरद्भिः ।
Declension
| Masculine a-stem declension of त्वेष (tveṣá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | त्वेषः tveṣáḥ | त्वेषौ tveṣaú | त्वेषाः / त्वेषासः¹ tveṣā́ḥ / tveṣā́saḥ¹ |
| Vocative | त्वेष tvéṣa | त्वेषौ tvéṣau | त्वेषाः / त्वेषासः¹ tvéṣāḥ / tvéṣāsaḥ¹ |
| Accusative | त्वेषम् tveṣám | त्वेषौ tveṣaú | त्वेषान् tveṣā́n |
| Instrumental | त्वेषेण tveṣéṇa | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषैः / त्वेषेभिः¹ tveṣaíḥ / tveṣébhiḥ¹ |
| Dative | त्वेषाय tveṣā́ya | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषेभ्यः tveṣébhyaḥ |
| Ablative | त्वेषात् tveṣā́t | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषेभ्यः tveṣébhyaḥ |
| Genitive | त्वेषस्य tveṣásya | त्वेषयोः tveṣáyoḥ | त्वेषाणाम् tveṣā́ṇām |
| Locative | त्वेषे tveṣé | त्वेषयोः tveṣáyoḥ | त्वेषेषु tveṣéṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of त्वेषा (tveṣā́) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | त्वेषा tveṣā́ | त्वेषे tveṣé | त्वेषाः tveṣā́ḥ |
| Vocative | त्वेषे tvéṣe | त्वेषे tvéṣe | त्वेषाः tvéṣāḥ |
| Accusative | त्वेषाम् tveṣā́m | त्वेषे tveṣé | त्वेषाः tveṣā́ḥ |
| Instrumental | त्वेषया / त्वेषा¹ tveṣáyā / tveṣā́¹ | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषाभिः tveṣā́bhiḥ |
| Dative | त्वेषायै tveṣā́yai | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषाभ्यः tveṣā́bhyaḥ |
| Ablative | त्वेषायाः tveṣā́yāḥ | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषाभ्यः tveṣā́bhyaḥ |
| Genitive | त्वेषायाः tveṣā́yāḥ | त्वेषयोः tveṣáyoḥ | त्वेषाणाम् tveṣā́ṇām |
| Locative | त्वेषायाम् tveṣā́yām | त्वेषयोः tveṣáyoḥ | त्वेषासु tveṣā́su |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of त्वेष (tveṣá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | त्वेषम् tveṣám | त्वेषे tveṣé | त्वेषाणि / त्वेषा¹ tveṣā́ṇi / tveṣā́¹ |
| Vocative | त्वेष tvéṣa | त्वेषे tvéṣe | त्वेषाणि / त्वेषा¹ tvéṣāṇi / tvéṣā¹ |
| Accusative | त्वेषम् tveṣám | त्वेषे tveṣé | त्वेषाणि / त्वेषा¹ tveṣā́ṇi / tveṣā́¹ |
| Instrumental | त्वेषेण tveṣéṇa | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषैः / त्वेषेभिः¹ tveṣaíḥ / tveṣébhiḥ¹ |
| Dative | त्वेषाय tveṣā́ya | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषेभ्यः tveṣébhyaḥ |
| Ablative | त्वेषात् tveṣā́t | त्वेषाभ्याम् tveṣā́bhyām | त्वेषेभ्यः tveṣébhyaḥ |
| Genitive | त्वेषस्य tveṣásya | त्वेषयोः tveṣáyoḥ | त्वेषाणाम् tveṣā́ṇām |
| Locative | त्वेषे tveṣé | त्वेषयोः tveṣáyoḥ | त्वेषेषु tveṣéṣu |
| Notes |
| ||
References
- Monier Williams (1899), “त्वेष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 464, column 2.
- Hellwig, Oliver (2010-2023), “tveṣa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890), “त्वेष”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 795
- Arthur Anthony Macdonell (1893), “त्वेष”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 114