जीर्ण
Sanskrit
Alternative forms
- जूर्ण (jūrṇa)
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬚᬷᬃᬡ (Balinese script)
- জীৰ্ণ (Assamese script)
- জীর্ণ (Bengali script)
- 𑰕𑰱𑰨𑰿𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀚𑀻𑀭𑁆𑀡 (Brahmi script)
- 𑌜𑍀𑌰𑍍𑌣 (Grantha script)
- જીર્ણ (Gujarati script)
- ਜੀਰੑਣ (Gurmukhi script)
- ꦗꦷꦂꦟ (Javanese script)
- ជីណ៌ (Khmer script)
- ಜೀರ್ಣ (Kannada script)
- ຊີຣ຺ຓ (Lao script)
- ജീര്ണ (Malayalam script)
- 𑘕𑘲𑘨𑘿𑘜 (Modi script)
- ᠽᢈᢈᠷᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- ᡯᡳᡳᡵᢏᠠ (Manchu script)
- ဇီရ်္ဏ (Burmese script)
- 𑦵𑧓𑧈𑧠𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐖𑐷𑐬𑑂𑐞 (Newa script)
- ଜୀର୍ଣ (Oriya script)
- ꢙꢷꢬ꣄ꢠ (Saurashtra script)
- 𑆘𑆵𑆫𑇀𑆟 (Sharada script)
- 𑖕𑖱𑖨𑖿𑖜 (Siddham script)
- ජීර්ණ (Sinhalese script)
- జీర్ణ (Telugu script)
- ชีรฺณ (Thai script)
- ཛཱི་རྞ (Tibetan script)
- 𑒖𑒲𑒩𑓂𑒝 (Tirhuta script)
Etymology
From Proto-Indo-Aryan *źr̥Hnás, from Proto-Indo-Iranian *ȷ́r̥Hnás, from Proto-Indo-European *ǵr̥h₂-nó-s, from *ǵerh₂- (“to grow old, mature”). Doublet of जूर्ण (jūrṇá).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /d͡ʑiːɾ.ɳɐ́/
- (Classical) IPA(key): /ˈd͡ʑiːɾ.ɳɐ/
Adjective
जीर्ण • (jīrṇá)
- old, aged
- c. 800 CE, Śankarācāryaḥ, Commentary to the Bhagavad-Gītā 2.22:
- वासांसि जीर्णानि यथा विहाय नवानि गृह्णाति नरो ऽपराणि
तथा शरीराणि विहाय जीर्णान्य् अन्यानि संयाति नवानि देही- vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ʼparāṇi
tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāny anyāni saṃyāti navāni dehī - As old clothes are cast away and new ones are in its turn grabbed by man
So old bodies are cast (by a soul) going to a new body
- vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ʼparāṇi
- वासांसि जीर्णानि यथा विहाय नवानि गृह्णाति नरो ऽपराणि
- worn out, decayed
Declension
| Masculine a-stem declension of जीर्ण | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | जीर्णः (jīrṇaḥ) | ||
| Gen. sg. | जीर्णस्य (jīrṇasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | जीर्णः (jīrṇaḥ) | जीर्णौ (jīrṇau) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| Vocative | जीर्ण (jīrṇa) | जीर्णौ (jīrṇau) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| Accusative | जीर्णम् (jīrṇam) | जीर्णौ (jīrṇau) | जीर्णान् (jīrṇān) |
| Instrumental | जीर्णेन (jīrṇena) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णैः (jīrṇaiḥ) |
| Dative | जीर्णाय (jīrṇāya) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| Ablative | जीर्णात् (jīrṇāt) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| Genitive | जीर्णस्य (jīrṇasya) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇānām) |
| Locative | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णेषु (jīrṇeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of जीर्ण | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | जीर्णा (jīrṇā) | ||
| Gen. sg. | जीर्णायाः (jīrṇāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | जीर्णा (jīrṇā) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| Vocative | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| Accusative | जीर्णाम् (jīrṇām) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णाः (jīrṇāḥ) |
| Instrumental | जीर्णया (jīrṇayā) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णाभिः (jīrṇābhiḥ) |
| Dative | जीर्णायै (jīrṇāyai) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णाभ्यः (jīrṇābhyaḥ) |
| Ablative | जीर्णायाः (jīrṇāyāḥ) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णाभ्यः (jīrṇābhyaḥ) |
| Genitive | जीर्णायाः (jīrṇāyāḥ) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇānām) |
| Locative | जीर्णायाम् (jīrṇāyām) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णासु (jīrṇāsu) |
| Neuter a-stem declension of जीर्ण | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | जीर्णम् (jīrṇam) | ||
| Gen. sg. | जीर्णस्य (jīrṇasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | जीर्णम् (jīrṇam) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णानि (jīrṇāni) |
| Vocative | जीर्ण (jīrṇa) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णानि (jīrṇāni) |
| Accusative | जीर्णम् (jīrṇam) | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णानि (jīrṇāni) |
| Instrumental | जीर्णेन (jīrṇena) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णैः (jīrṇaiḥ) |
| Dative | जीर्णाय (jīrṇāya) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| Ablative | जीर्णात् (jīrṇāt) | जीर्णाभ्याम् (jīrṇābhyām) | जीर्णेभ्यः (jīrṇebhyaḥ) |
| Genitive | जीर्णस्य (jīrṇasya) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णानाम् (jīrṇānām) |
| Locative | जीर्णे (jīrṇe) | जीर्णयोः (jīrṇayoḥ) | जीर्णेषु (jīrṇeṣu) |
Descendants
- Maharastri Prakrit: 𑀚𑀺𑀡𑁆𑀡 (jiṇṇa)
Noun
जीर्ण • (jīrṇá) m
- an old man, a whitebeard
- old age, senectude
- digestion
Declension
| Masculine a-stem declension of जीर्ण (jīrṇá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | जीर्णः jīrṇáḥ | जीर्णौ jīrṇaú | जीर्णाः / जीर्णासः¹ jīrṇā́ḥ / jīrṇā́saḥ¹ |
| Vocative | जीर्ण jī́rṇa | जीर्णौ jī́rṇau | जीर्णाः / जीर्णासः¹ jī́rṇāḥ / jī́rṇāsaḥ¹ |
| Accusative | जीर्णम् jīrṇám | जीर्णौ jīrṇaú | जीर्णान् jīrṇā́n |
| Instrumental | जीर्णेन jīrṇéna | जीर्णाभ्याम् jīrṇā́bhyām | जीर्णैः / जीर्णेभिः¹ jīrṇaíḥ / jīrṇébhiḥ¹ |
| Dative | जीर्णाय jīrṇā́ya | जीर्णाभ्याम् jīrṇā́bhyām | जीर्णेभ्यः jīrṇébhyaḥ |
| Ablative | जीर्णात् jīrṇā́t | जीर्णाभ्याम् jīrṇā́bhyām | जीर्णेभ्यः jīrṇébhyaḥ |
| Genitive | जीर्णस्य jīrṇásya | जीर्णयोः jīrṇáyoḥ | जीर्णानाम् jīrṇā́nām |
| Locative | जीर्णे jīrṇé | जीर्णयोः jīrṇáyoḥ | जीर्णेषु jīrṇéṣu |
| Notes |
| ||
Synonyms
- (old): सन (sana), लाट (lāṭa), जर (jara), स्थविर (sthavira)
- (old man): वृद्ध (vṛddha), जुर् (jur), शतानीक (śatānīka), स्थविर (sthavira)
- (worn out): जिव्रि (jivri), निरमण (niramaṇa), प्रहीण (prahīṇa), क्षित (kṣita)
Derived terms
- अजीर्ण (ajīrṇa)
- जीर्णात्व (jīrṇātva, “infirmity, decay”)
- जीर्णाता (jīrṇātā, “old age”)
- जीर्णावाटिका (jīrṇāvāṭikā, “a ruined house”)
- परिजीर्ण (parijīrṇa, “worn out”)
Descendants
- ⇒ Telugu: జీర్ణించు (jīrṇiñcu)
References
- “जीर्ण॑” in Carl Cappeller, A Sanskrit–English Dictionary: Based upon the St. Petersburg Lexicons, Strasbourg: Karl J. Trübner, 1891, →OCLC, page 186, column 2.
- Arthur Anthony Macdonell (1893), “जीर्ण”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 101
- Monier Williams (1899), “Jīrṇá”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 422/2.