चकृवांस्
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬘᬓᬺᬯᬵᬂᬲ᭄ (Balinese script)
- চকৃৱাংস্ (Assamese script)
- চকৃবাংস্ (Bengali script)
- 𑰓𑰎𑰴𑰪𑰯𑰽𑰭𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀘𑀓𑀾𑀯𑀸𑀁𑀲𑁆 (Brahmi script)
- 𑌚𑌕𑍃𑌵𑌾𑌂𑌸𑍍 (Grantha script)
- ચકૃવાંસ્ (Gujarati script)
- ꦕꦏꦽꦮꦴꦁꦱ꧀ (Javanese script)
- ចក្ឫវាំស៑ (Khmer script)
- ಚಕೃವಾಂಸ್ (Kannada script)
- ຈກ຺ຣິວາໍສ຺ (Lao script)
- ചകൃവാംസ് (Malayalam script)
- 𑘓𑘎𑘵𑘪𑘰𑘽𑘭𑘿 (Modi script)
- ᡔᢉᠷᠢᠸᠠ᠋ᠠᢀ᠋ᠰ (Mongolian script)
- စကၖဝါံသ် (Burmese script)
- 𑦳𑦮𑧖𑧊𑧑𑧞𑧍𑧠 (Nandinagari script)
- 𑐔𑐎𑐺𑐰𑐵𑑄𑐳𑑂 (Newa script)
- ଚକୃଵାଂସ୍ (Oriya script)
- ꢗꢒꢺꢮꢵꢀꢱ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆖𑆑𑆸𑆮𑆳𑆁𑆱𑇀 (Sharada script)
- 𑖓𑖎𑖴𑖪𑖯𑖽𑖭𑖿 (Siddham script)
- චකෘවාංස් (Sinhalese script)
- చకృవాంస్ (Telugu script)
- จกฺฤวาํสฺ (Thai script)
- ཙཀྲྀཝཱཾས྄ (Tibetan script)
- 𑒔𑒏𑒵𑒫𑒰𑓀𑒮𑓂 (Tirhuta script)
Etymology
From the root कृ (kṛ) + -वांस् (-vāṃs). Specifically, from the perfect participle Proto-Indo-Iranian *čakr̥wā́s, from Proto-Indo-European *kʷekr̥wṓs, from Proto-Indo-European *kʷer-.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /t͡ɕɐ.kr̩.ʋɑ̃́ːs/
- (Classical) IPA(key): /ˈt͡ɕɐ.kr̩.ʋɑ̃ːs̪/
Participle
चकृवांस् • (cakṛvā́ṃs)
- perfect participle of कृणोति (kṛṇoti)
- perfect participle of कृ (kṛ)
Declension
| Masculine vāṃs-stem declension of चकृवांस् (cakṛvā́ṃs) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चकृवान् cakṛvā́n | चकृवांसौ cakṛvā́ṃsau | चकृवांसः cakṛvā́ṃsaḥ |
| Vocative | चक्रन् cákran | चकृवांसौ cakṛvā́ṃsau | चकृवांसः cakṛvā́ṃsaḥ |
| Accusative | चकृवांसम् cakṛvā́ṃsam | चकृवांसौ cakṛvā́ṃsau | चक्रुषः cakrúṣaḥ |
| Instrumental | चक्रुषा cakrúṣā | चकृवद्भ्याम् cakṛvádbhyām | चकृवद्भिः cakṛvádbhiḥ |
| Dative | चक्रुषे cakrúṣe | चकृवद्भ्याम् cakṛvádbhyām | चकृवद्भ्यः cakṛvádbhyaḥ |
| Ablative | चक्रुषः cakrúṣaḥ | चकृवद्भ्याम् cakṛvádbhyām | चक्रुषाम् cakrúṣām |
| Genitive | चक्रुषः cakrúṣaḥ | चक्रुषोः cakrúṣoḥ | चक्रुषाम् cakrúṣām |
| Locative | चक्रुषि cakrúṣi | चक्रुषोः cakrúṣoḥ | चकृवत्सु cakṛvátsu |
| Feminine ī-stem declension of चक्रुषी (cakrúṣī) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चक्रुषी cakrúṣī | चक्रुष्यौ / चक्रुषी¹ cakrúṣyau / cakrúṣī¹ | चक्रुष्यः / चक्रुषीः¹ cakrúṣyaḥ / cakrúṣīḥ¹ |
| Vocative | चक्रुषि cákruṣi | चक्रुष्यौ / चक्रुषी¹ cákruṣyau / cakrúṣī¹ | चक्रुष्यः / चक्रुषीः¹ cákruṣyaḥ / cákruṣīḥ¹ |
| Accusative | चक्रुषीम् cakrúṣīm | चक्रुष्यौ / चक्रुषी¹ cakrúṣyau / cakrúṣī¹ | चक्रुषीः cakrúṣīḥ |
| Instrumental | चक्रुष्या cakrúṣyā | चक्रुषीभ्याम् cakrúṣībhyām | चक्रुषीभिः cakrúṣībhiḥ |
| Dative | चक्रुष्यै cakrúṣyai | चक्रुषीभ्याम् cakrúṣībhyām | चक्रुषीभ्यः cakrúṣībhyaḥ |
| Ablative | चक्रुष्याः cakrúṣyāḥ | चक्रुषीभ्याम् cakrúṣībhyām | चक्रुषीभ्यः cakrúṣībhyaḥ |
| Genitive | चक्रुष्याः cakrúṣyāḥ | चक्रुष्योः cakrúṣyoḥ | चक्रुषीणाम् cakrúṣīṇām |
| Locative | चक्रुष्याम् cakrúṣyām | चक्रुष्योः cakrúṣyoḥ | चक्रुषीषु cakrúṣīṣu |
| Notes |
| ||
| Neuter vāṃs-stem declension of चकृवांस् (cakṛvā́ṃs) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चक्रत् cakrát | चक्रुषी cakrúṣī | चकृवांसी cakṛvā́ṃsī |
| Vocative | चक्रत् cákrat | चक्रुषी cakrúṣī | चकृवांसी cakṛvā́ṃsī |
| Accusative | चक्रत् cakrát | चक्रुषी cakrúṣī | चकृवांसी cakṛvā́ṃsī |
| Instrumental | चक्रुषा cakrúṣā | चकृवद्भ्याम् cakṛvádbhyām | चकृवद्भिः cakṛvádbhiḥ |
| Dative | चक्रुषे cakrúṣe | चकृवद्भ्याम् cakṛvádbhyām | चकृवद्भ्यः cakṛvádbhyaḥ |
| Ablative | चक्रुषः cakrúṣaḥ | चकृवद्भ्याम् cakṛvádbhyām | चक्रुषाम् cakrúṣām |
| Genitive | चक्रुषः cakrúṣaḥ | चक्रुषोः cakrúṣoḥ | चक्रुषाम् cakrúṣām |
| Locative | चक्रुषि cakrúṣi | चक्रुषोः cakrúṣoḥ | चकृवत्सु cakṛvátsu |
References
- Monier Williams (1899), “चकृवांस्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 301.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “karṓti”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press