कर्तव्य
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit कर्तव्य (kartavya).
Noun
कर्तव्य • (kartavya) m
- duty, role, obligation
Declension
Declension of कर्तव्य (masc cons-stem)
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | कर्तव्य kartavya | कर्तव्य kartavya |
| oblique | कर्तव्य kartavya | कर्तव्यों kartavyõ |
| vocative | कर्तव्य kartavya | कर्तव्यो kartavyo |
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬓᬃᬢᬯ᭄ᬬ (Balinese script)
- কৰ্তৱ্য (Assamese script)
- কর্তব্য (Bengali script)
- 𑰎𑰨𑰿𑰝𑰪𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑀭𑁆𑀢𑀯𑁆𑀬 (Brahmi script)
- 𑌕𑌰𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯 (Grantha script)
- કર્તવ્ય (Gujarati script)
- ਕਰੑਤਵੑਯ (Gurmukhi script)
- ꦏꦂꦠꦮꦾ (Javanese script)
- កត៌វ្យ (Khmer script)
- ಕರ್ತವ್ಯ (Kannada script)
- ກຣ຺ຕວ຺ຍ (Lao script)
- കര്തവ്യ (Malayalam script)
- 𑘎𑘨𑘿𑘝𑘪𑘿𑘧 (Modi script)
- ᢉᠠᠷᢐᠠᠧᠶᠠ (Mongolian script)
- ᡬᠠᡵᢠᠠᠸᠶᠠ (Manchu script)
- ကရ်္တဝျ (Burmese script)
- 𑦮𑧈𑧠𑦽𑧊𑧠𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐎𑐬𑑂𑐟𑐰𑑂𑐫 (Newa script)
- କର୍ତଵ୍ଯ (Oriya script)
- ꢒꢬ꣄ꢡꢮ꣄ꢫ (Saurashtra script)
- 𑆑𑆫𑇀𑆠𑆮𑇀𑆪 (Sharada script)
- 𑖎𑖨𑖿𑖝𑖪𑖿𑖧 (Siddham script)
- කර්තව්ය (Sinhalese script)
- కర్తవ్య (Telugu script)
- กรฺตวฺย (Thai script)
- ཀ་རྟ་ཝྱ (Tibetan script)
- 𑒏𑒩𑓂𑒞𑒫𑓂𑒨 (Tirhuta script)
Etymology
From the root कृ (kṛ) + -तव्य (-tavya).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /kɐ́ɾ.t̪ɐ.ʋi.jɐ/, /kɐɾ.t̪ɐ.ʋí.jɐ/
- (Classical) IPA(key): /kɐɾˈt̪ɐʋ.jɐ/
Participle
कर्तव्य • (kártavya or kartavyà) (metrical Vedic kartaviya)
- future passive participle of कृ (kṛ); to be made, performed or done, to be accomplished
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā) I.5.2.4:
- अथो खलु संभृत्या एव संभराः कर्तव्यं यजुर्यज्ञस्य समृद्ध्यै
- átho khálu sambhṛ́tyā evá sambhārā́ḥ kartavyàṃ yájuryajñásya sámṛddhyai
- Likewise, they say: "the apparatus should be collected and the Yajus should be performed, for the prosperity of the sacrifice."
- अथो खलु संभृत्या एव संभराः कर्तव्यं यजुर्यज्ञस्य समृद्ध्यै
- c. 700 BCE, Śatapatha Brāhmaṇa
- c. 700 BCE – 500 BCE, Aitareya Brāhmaṇa
- c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti
Declension
| Masculine a-stem declension of कर्तव्य (kartavyà) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्यः kartavyàḥ | कर्तव्यौ kartavyaù | कर्तव्याः / कर्तव्यासः¹ kartavyā̀ḥ / kartavyā̀saḥ¹ |
| Vocative | कर्तव्य kártavya | कर्तव्यौ kártavyau | कर्तव्याः / कर्तव्यासः¹ kártavyāḥ / kártavyāsaḥ¹ |
| Accusative | कर्तव्यम् kartavyàm | कर्तव्यौ kartavyaù | कर्तव्यान् kartavyā̀n |
| Instrumental | कर्तव्येन kartavyèna | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्यैः / कर्तव्येभिः¹ kartavyaìḥ / kartavyèbhiḥ¹ |
| Dative | कर्तव्याय kartavyā̀ya | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्येभ्यः kartavyèbhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यात् kartavyā̀t | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्येभ्यः kartavyèbhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यस्य kartavyàsya | कर्तव्ययोः kartavyàyoḥ | कर्तव्यानाम् kartavyā̀nām |
| Locative | कर्तव्ये kartavyè | कर्तव्ययोः kartavyàyoḥ | कर्तव्येषु kartavyèṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of कर्तव्या (kartavyā̀) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्या kartavyā̀ | कर्तव्ये kartavyè | कर्तव्याः kartavyā̀ḥ |
| Vocative | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्याः kártavyāḥ |
| Accusative | कर्तव्याम् kartavyā̀m | कर्तव्ये kartavyè | कर्तव्याः kartavyā̀ḥ |
| Instrumental | कर्तव्यया / कर्तव्या¹ kartavyàyā / kartavyā̀¹ | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्याभिः kartavyā̀bhiḥ |
| Dative | कर्तव्यायै kartavyā̀yai | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्याभ्यः kartavyā̀bhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यायाः kartavyā̀yāḥ | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्याभ्यः kartavyā̀bhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यायाः kartavyā̀yāḥ | कर्तव्ययोः kartavyàyoḥ | कर्तव्यानाम् kartavyā̀nām |
| Locative | कर्तव्यायाम् kartavyā̀yām | कर्तव्ययोः kartavyàyoḥ | कर्तव्यासु kartavyā̀su |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of कर्तव्य (kartavyà) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्यम् kartavyàm | कर्तव्ये kartavyè | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kartavyā̀ni / kartavyā̀¹ |
| Vocative | कर्तव्य kártavya | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kártavyāni / kártavyā¹ |
| Accusative | कर्तव्यम् kartavyàm | कर्तव्ये kartavyè | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kartavyā̀ni / kartavyā̀¹ |
| Instrumental | कर्तव्येन kartavyèna | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्यैः / कर्तव्येभिः¹ kartavyaìḥ / kartavyèbhiḥ¹ |
| Dative | कर्तव्याय kartavyā̀ya | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्येभ्यः kartavyèbhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यात् kartavyā̀t | कर्तव्याभ्याम् kartavyā̀bhyām | कर्तव्येभ्यः kartavyèbhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यस्य kartavyàsya | कर्तव्ययोः kartavyàyoḥ | कर्तव्यानाम् kartavyā̀nām |
| Locative | कर्तव्ये kartavyè | कर्तव्ययोः kartavyàyoḥ | कर्तव्येषु kartavyèṣu |
| Notes |
| ||
| Masculine a-stem declension of कर्तव्य (kártavya) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्यः kártavyaḥ | कर्तव्यौ kártavyau | कर्तव्याः / कर्तव्यासः¹ kártavyāḥ / kártavyāsaḥ¹ |
| Vocative | कर्तव्य kártavya | कर्तव्यौ kártavyau | कर्तव्याः / कर्तव्यासः¹ kártavyāḥ / kártavyāsaḥ¹ |
| Accusative | कर्तव्यम् kártavyam | कर्तव्यौ kártavyau | कर्तव्यान् kártavyān |
| Instrumental | कर्तव्येन kártavyena | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्यैः / कर्तव्येभिः¹ kártavyaiḥ / kártavyebhiḥ¹ |
| Dative | कर्तव्याय kártavyāya | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्येभ्यः kártavyebhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यात् kártavyāt | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्येभ्यः kártavyebhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यस्य kártavyasya | कर्तव्ययोः kártavyayoḥ | कर्तव्यानाम् kártavyānām |
| Locative | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्ययोः kártavyayoḥ | कर्तव्येषु kártavyeṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of कर्तव्या (kártavyā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्या kártavyā | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्याः kártavyāḥ |
| Vocative | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्याः kártavyāḥ |
| Accusative | कर्तव्याम् kártavyām | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्याः kártavyāḥ |
| Instrumental | कर्तव्यया / कर्तव्या¹ kártavyayā / kártavyā¹ | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्याभिः kártavyābhiḥ |
| Dative | कर्तव्यायै kártavyāyai | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्याभ्यः kártavyābhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यायाः kártavyāyāḥ | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्याभ्यः kártavyābhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यायाः kártavyāyāḥ | कर्तव्ययोः kártavyayoḥ | कर्तव्यानाम् kártavyānām |
| Locative | कर्तव्यायाम् kártavyāyām | कर्तव्ययोः kártavyayoḥ | कर्तव्यासु kártavyāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of कर्तव्य (kártavya) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्यम् kártavyam | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kártavyāni / kártavyā¹ |
| Vocative | कर्तव्य kártavya | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kártavyāni / kártavyā¹ |
| Accusative | कर्तव्यम् kártavyam | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kártavyāni / kártavyā¹ |
| Instrumental | कर्तव्येन kártavyena | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्यैः / कर्तव्येभिः¹ kártavyaiḥ / kártavyebhiḥ¹ |
| Dative | कर्तव्याय kártavyāya | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्येभ्यः kártavyebhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यात् kártavyāt | कर्तव्याभ्याम् kártavyābhyām | कर्तव्येभ्यः kártavyebhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यस्य kártavyasya | कर्तव्ययोः kártavyayoḥ | कर्तव्यानाम् kártavyānām |
| Locative | कर्तव्ये kártavye | कर्तव्ययोः kártavyayoḥ | कर्तव्येषु kártavyeṣu |
| Notes |
| ||
Noun
कर्तव्य • (kartavya) n
- any work that should be done; a duty, obligation, task
Declension
| Neuter a-stem declension of कर्तव्य (kartavya) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | कर्तव्यम् kartavyam | कर्तव्ये kartavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kartavyāni / kartavyā¹ |
| Vocative | कर्तव्य kartavya | कर्तव्ये kartavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kartavyāni / kartavyā¹ |
| Accusative | कर्तव्यम् kartavyam | कर्तव्ये kartavye | कर्तव्यानि / कर्तव्या¹ kartavyāni / kartavyā¹ |
| Instrumental | कर्तव्येन kartavyena | कर्तव्याभ्याम् kartavyābhyām | कर्तव्यैः / कर्तव्येभिः¹ kartavyaiḥ / kartavyebhiḥ¹ |
| Dative | कर्तव्याय kartavyāya | कर्तव्याभ्याम् kartavyābhyām | कर्तव्येभ्यः kartavyebhyaḥ |
| Ablative | कर्तव्यात् kartavyāt | कर्तव्याभ्याम् kartavyābhyām | कर्तव्येभ्यः kartavyebhyaḥ |
| Genitive | कर्तव्यस्य kartavyasya | कर्तव्ययोः kartavyayoḥ | कर्तव्यानाम् kartavyānām |
| Locative | कर्तव्ये kartavye | कर्तव्ययोः kartavyayoḥ | कर्तव्येषु kartavyeṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
- Ashokan Prakrit: 𑀓𑀢𑀯𑁆𑀬 (katavya), 𐨐𐨚𐨬 (kaṭava), 𑀓𑀝𑀯𑀺𑀬 (kaṭaviya) (see there for further descendants)
- Pali: kattabba
- → Hindi: कर्तव्य (kartavya)
- → Kannada: ಕರ್ತವ್ಯ (kartavya)
- → Marathi: कर्तव्य (kartavya)
- → Tamil: கர்தவ்ய (kartavya)
- → Telugu: కర్తవ్యము (kartavyamu)
Further reading
- Monier Williams (1899), “कर्तव्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 257.