उच्छ्वास
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit उच्छ्वास (ucchvāsá). Doublet of उसांस (usāns).
Pronunciation
- IPA(key): /ʊt͡ʃ.t͡ʃʰʋɑːs/, [ʊt̚.t͡ʃʰʋäːs̪]
Noun
उच्छ्वास • (ucchvās) m
- (formal) breathing out, a breath, sigh
- division of a book (especially a romance)
Declension
Declension of उच्छ्वास (masc cons-stem)
singular | plural | |
---|---|---|
direct | उच्छ्वास ucchvās | उच्छ्वास ucchvās |
oblique | उच्छ्वास ucchvās | उच्छ्वासों ucchvāsõ |
vocative | उच्छ्वास ucchvās | उच्छ्वासो ucchvāso |
Further reading
- McGregor, Ronald Stuart (1993) , “उच्छ्वास”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
- Syamasundara Dasa (1965–1975) , “उच्छ्वास”, in Hindi Sabdasagara [Comprehensive Hindi Dictionary] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha.
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬉᬘ᭄ᬙ᭄ᬯᬵᬲ (Balinese script)
- উচ্ছ্ৱাস (Assamese script)
- উচ্ছ্বাস (Bengali script)
- 𑰄𑰓𑰿𑰔𑰿𑰪𑰯𑰭 (Bhaiksuki script)
- 𑀉𑀘𑁆𑀙𑁆𑀯𑀸𑀲 (Brahmi script)
- 𑌉𑌚𑍍𑌛𑍍𑌵𑌾𑌸 (Grantha script)
- ઉચ્છ્વાસ (Gujarati script)
- ꦈꦕ꧀ꦖ꧀ꦮꦴꦱ (Javanese script)
- ಉಚ್ಛ್ವಾಸ (Kannada script)
- ဥစ္ဆွာသ (Burmese script)
- 𑐄𑐔𑑂𑐕𑑂𑐰𑐵𑐳 (Newa script)
- ଉଚ୍ଛ୍ଵାସ (Oriya script)
- ꢆꢗ꣄ꢘ꣄ꢮꢵꢱ (Saurashtra script)
- 𑆇𑆖𑇀𑆗𑇀𑆮𑆳𑆱 (Sharada script)
- 𑖄𑖓𑖿𑖔𑖿𑖪𑖯𑖭 (Siddham script)
- ఉచ్ఛ్వాస (Telugu script)
- ཨུཙྪྭཱས (Tibetan script)
- 𑒅𑒔𑓂𑒕𑓂𑒫𑒰𑒮 (Tirhuta script)
Etymology
From उत्- (ut-) + श्वास (śvāsa) or from the root उच्छ्वस् (ucchvas).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ut.t͡ɕʰʋɑː.s̪ɐ́/, [ut̚.t͡ɕʰʋɑː.s̪ɐ́]
- (Classical) IPA(key): /utˈt͡ɕʰʋɑː.s̪ɐ/, [ut̚ˈt͡ɕʰʋɑː.s̪ɐ]
Noun
उच्छ्वास • (ucchvāsá) m
- breathing out
- breath, deep inspiration
- expiration, death
- sigh
- froth, yeast, foam
- swelling up, rising, increasing
- consolation, encouragement
- pause in a narration
- division of a book
Declension
Masculine a-stem declension of उच्छ्वास (ucchvāsá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | उच्छ्वासः ucchvāsáḥ | उच्छ्वासौ ucchvāsaú | उच्छ्वासाः / उच्छ्वासासः¹ ucchvāsā́ḥ / ucchvāsā́saḥ¹ |
Vocative | उच्छ्वास úcchvāsa | उच्छ्वासौ úcchvāsau | उच्छ्वासाः / उच्छ्वासासः¹ úcchvāsāḥ / úcchvāsāsaḥ¹ |
Accusative | उच्छ्वासम् ucchvāsám | उच्छ्वासौ ucchvāsaú | उच्छ्वासान् ucchvāsā́n |
Instrumental | उच्छ्वासेन ucchvāséna | उच्छ्वासाभ्याम् ucchvāsā́bhyām | उच्छ्वासैः / उच्छ्वासेभिः¹ ucchvāsaíḥ / ucchvāsébhiḥ¹ |
Dative | उच्छ्वासाय ucchvāsā́ya | उच्छ्वासाभ्याम् ucchvāsā́bhyām | उच्छ्वासेभ्यः ucchvāsébhyaḥ |
Ablative | उच्छ्वासात् ucchvāsā́t | उच्छ्वासाभ्याम् ucchvāsā́bhyām | उच्छ्वासेभ्यः ucchvāsébhyaḥ |
Genitive | उच्छ्वासस्य ucchvāsásya | उच्छ्वासयोः ucchvāsáyoḥ | उच्छ्वासानाम् ucchvāsā́nām |
Locative | उच्छ्वासे ucchvāsé | उच्छ्वासयोः ucchvāsáyoḥ | उच्छ्वासेषु ucchvāséṣu |
Notes |
|
Descendants
- Ashokan Prakrit: [Term?]
- Magadhi Prakrit: [Term?]
- Sylheti: ꠃꠀ (ua)
- Old Oriya: [Term?]
- Middle Oriya: [Term?]
- Oriya: ଉସାସ (usasô)
- Middle Oriya: [Term?]
- Kamarupi Prakrit: [Term?]
- Early Assamese: উশাস (uśaso)
- Assamese: উশাহ (uxah)
- Early Assamese: উশাস (uśaso)
- Maharastri Prakrit: [Term?]
- Old Marathi: [Term?]
- Marathi: उसासा (usāsā)
- Old Marathi: [Term?]
- Sauraseni Prakrit: 𑀉𑀲𑀸𑀲 (usāsa)
- Hindi: उसाँस (usā̃s)
- Urdu: اساس (usā̃s)
- Magadhi Prakrit: [Term?]
- → Assamese: উচ্ছ্বাস (usssax) (learned)
- → Bengali: উচ্ছ্বাস (ucchaś) (learned)
- → Gujarati: ઉચ્છ્વાસ (ucchvās) (learned)
- → Hindi: उच्छ्वास (ucchvās) (learned)
- → Marathi: उच्छ्वास (ucchvās) (learned)
- → Nepali: उच्छ्वास (ucchvās) (learned)
- → Tamil: உச்சுவாசம் (uccuvācam) (learned)
- → Telugu: ఉచ్ఛ్వాసము (ucchvāsamu) (learned)
References
- Monier Williams (1899) , “उच्छ्वास”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 174.