इष्ट
See also: -ista, istá, istà, išta, īsta, īstā, and ista
Sanskrit
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /iʂ.ʈɐ́/
- (Classical) IPA(key): /ˈiʂ.ʈɐ/
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬇᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
- ইষ্ট (Assamese script)
- ইষ্ট (Bengali script)
- 𑰂𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
- 𑀇𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
- 𑌇𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
- ઇષ્ટ (Gujarati script)
- ਇਸ਼ੑਟ (Gurmukhi script)
- ꦆꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
- ឥឞ្ដ (Khmer script)
- ಇಷ್ಟ (Kannada script)
- ອິຩ຺ຏ (Lao script)
- ഇഷ്ട (Malayalam script)
- 𑘂𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
- ᢈᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
- ᡳᢢᢞᠠ (Manchu script)
- ဣၑ္ဋ (Burmese script)
- 𑦢𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
- 𑐂𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
- ଇଷ୍ଟ (Oriya script)
- ꢄꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
- 𑆅𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
- 𑖂𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
- ඉෂ්ට (Sinhalese script)
- ఇష్ట (Telugu script)
- อิษฺฏ (Thai script)
- ཨི་ཥྚ (Tibetan script)
- 𑒃𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
Etymology 1
From Proto-Indo-Aryan *Hiṣṭás, from Proto-Indo-Iranian *Hištás, from Proto-Indo-European *h₂is-tós, from *h₂eys- (“to want, to wish”). Cognate with Avestan 𐬌𐬱𐬙𐬀 (išta). Equivalent to इष् (iṣ) + -त (-ta).
Adjective
इष्ट • (iṣṭá)
- sought, wished, desired
- liked, beloved
- agreeable, cherished
- reverenced, respected
- regarded as good
- valid
Declension
| Masculine a-stem declension of इष्ट (iṣṭá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टः iṣṭáḥ | इष्टौ iṣṭaú | इष्टाः / इष्टासः¹ iṣṭā́ḥ / iṣṭā́saḥ¹ |
| Vocative | इष्ट íṣṭa | इष्टौ íṣṭau | इष्टाः / इष्टासः¹ íṣṭāḥ / íṣṭāsaḥ¹ |
| Accusative | इष्टम् iṣṭám | इष्टौ iṣṭaú | इष्टान् iṣṭā́n |
| Instrumental | इष्टेन iṣṭéna | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टैः / इष्टेभिः¹ iṣṭaíḥ / iṣṭébhiḥ¹ |
| Dative | इष्टाय iṣṭā́ya | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Ablative | इष्टात् iṣṭā́t | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Genitive | इष्टस्य iṣṭásya | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टानाम् iṣṭā́nām |
| Locative | इष्टे iṣṭé | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टेषु iṣṭéṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of इष्टा (iṣṭā́) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टा iṣṭā́ | इष्टे iṣṭé | इष्टाः iṣṭā́ḥ |
| Vocative | इष्टे íṣṭe | इष्टे íṣṭe | इष्टाः íṣṭāḥ |
| Accusative | इष्टाम् iṣṭā́m | इष्टे iṣṭé | इष्टाः iṣṭā́ḥ |
| Instrumental | इष्टया / इष्टा¹ iṣṭáyā / iṣṭā́¹ | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टाभिः iṣṭā́bhiḥ |
| Dative | इष्टायै iṣṭā́yai | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टाभ्यः iṣṭā́bhyaḥ |
| Ablative | इष्टायाः iṣṭā́yāḥ | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टाभ्यः iṣṭā́bhyaḥ |
| Genitive | इष्टायाः iṣṭā́yāḥ | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टानाम् iṣṭā́nām |
| Locative | इष्टायाम् iṣṭā́yām | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टासु iṣṭā́su |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of इष्ट (iṣṭá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टम् iṣṭám | इष्टे iṣṭé | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭā́ni / iṣṭā́¹ |
| Vocative | इष्ट íṣṭa | इष्टे íṣṭe | इष्टानि / इष्टा¹ íṣṭāni / íṣṭā¹ |
| Accusative | इष्टम् iṣṭám | इष्टे iṣṭé | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭā́ni / iṣṭā́¹ |
| Instrumental | इष्टेन iṣṭéna | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टैः / इष्टेभिः¹ iṣṭaíḥ / iṣṭébhiḥ¹ |
| Dative | इष्टाय iṣṭā́ya | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Ablative | इष्टात् iṣṭā́t | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Genitive | इष्टस्य iṣṭásya | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टानाम् iṣṭā́nām |
| Locative | इष्टे iṣṭé | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टेषु iṣṭéṣu |
| Notes |
| ||
Noun
इष्ट • (iṣṭá) m
- lover, husband
- castor oil plant (Ricinus communis) L.
Declension
| Masculine a-stem declension of इष्ट (iṣṭa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टः iṣṭaḥ | इष्टौ iṣṭau | इष्टाः / इष्टासः¹ iṣṭāḥ / iṣṭāsaḥ¹ |
| Vocative | इष्ट iṣṭa | इष्टौ iṣṭau | इष्टाः / इष्टासः¹ iṣṭāḥ / iṣṭāsaḥ¹ |
| Accusative | इष्टम् iṣṭam | इष्टौ iṣṭau | इष्टान् iṣṭān |
| Instrumental | इष्टेन iṣṭena | इष्टाभ्याम् iṣṭābhyām | इष्टैः / इष्टेभिः¹ iṣṭaiḥ / iṣṭebhiḥ¹ |
| Dative | इष्टाय iṣṭāya | इष्टाभ्याम् iṣṭābhyām | इष्टेभ्यः iṣṭebhyaḥ |
| Ablative | इष्टात् iṣṭāt | इष्टाभ्याम् iṣṭābhyām | इष्टेभ्यः iṣṭebhyaḥ |
| Genitive | इष्टस्य iṣṭasya | इष्टयोः iṣṭayoḥ | इष्टानाम् iṣṭānām |
| Locative | इष्टे iṣṭe | इष्टयोः iṣṭayoḥ | इष्टेषु iṣṭeṣu |
| Notes |
| ||
Noun
इष्ट • (iṣṭá) n
- wish, desire
Declension
| Neuter a-stem declension of इष्ट (iṣṭa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टम् iṣṭam | इष्टे iṣṭe | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭāni / iṣṭā¹ |
| Vocative | इष्ट iṣṭa | इष्टे iṣṭe | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭāni / iṣṭā¹ |
| Accusative | इष्टम् iṣṭam | इष्टे iṣṭe | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭāni / iṣṭā¹ |
| Instrumental | इष्टेन iṣṭena | इष्टाभ्याम् iṣṭābhyām | इष्टैः / इष्टेभिः¹ iṣṭaiḥ / iṣṭebhiḥ¹ |
| Dative | इष्टाय iṣṭāya | इष्टाभ्याम् iṣṭābhyām | इष्टेभ्यः iṣṭebhyaḥ |
| Ablative | इष्टात् iṣṭāt | इष्टाभ्याम् iṣṭābhyām | इष्टेभ्यः iṣṭebhyaḥ |
| Genitive | इष्टस्य iṣṭasya | इष्टयोः iṣṭayoḥ | इष्टानाम् iṣṭānām |
| Locative | इष्टे iṣṭe | इष्टयोः iṣṭayoḥ | इष्टेषु iṣṭeṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
- → Hindi: इष्ट (iṣṭa)
- → Tamil: இட்டம் (iṭṭam), இஷ்டம் (iṣṭam)
- → Telugu: ఇష్టము (iṣṭamu)
Etymology 2
From Proto-Indo-Aryan *Hiṣṭás, from Proto-Indo-Iranian *Hištás, from Proto-Indo-European *h₁iǵ-tó-s (“worshipped”), from *h₁yaǵ- (“to worship”), whence also यजति (yájati). The Sanskrit root is यज् (yaj).
Adjective
इष्ट • (iṣṭá)
- worshipped with sacrifices
Declension
| Masculine a-stem declension of इष्ट (iṣṭá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टः iṣṭáḥ | इष्टौ iṣṭaú | इष्टाः / इष्टासः¹ iṣṭā́ḥ / iṣṭā́saḥ¹ |
| Vocative | इष्ट íṣṭa | इष्टौ íṣṭau | इष्टाः / इष्टासः¹ íṣṭāḥ / íṣṭāsaḥ¹ |
| Accusative | इष्टम् iṣṭám | इष्टौ iṣṭaú | इष्टान् iṣṭā́n |
| Instrumental | इष्टेन iṣṭéna | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टैः / इष्टेभिः¹ iṣṭaíḥ / iṣṭébhiḥ¹ |
| Dative | इष्टाय iṣṭā́ya | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Ablative | इष्टात् iṣṭā́t | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Genitive | इष्टस्य iṣṭásya | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टानाम् iṣṭā́nām |
| Locative | इष्टे iṣṭé | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टेषु iṣṭéṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of इष्टा (iṣṭā́) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टा iṣṭā́ | इष्टे iṣṭé | इष्टाः iṣṭā́ḥ |
| Vocative | इष्टे íṣṭe | इष्टे íṣṭe | इष्टाः íṣṭāḥ |
| Accusative | इष्टाम् iṣṭā́m | इष्टे iṣṭé | इष्टाः iṣṭā́ḥ |
| Instrumental | इष्टया / इष्टा¹ iṣṭáyā / iṣṭā́¹ | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टाभिः iṣṭā́bhiḥ |
| Dative | इष्टायै iṣṭā́yai | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टाभ्यः iṣṭā́bhyaḥ |
| Ablative | इष्टायाः iṣṭā́yāḥ | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टाभ्यः iṣṭā́bhyaḥ |
| Genitive | इष्टायाः iṣṭā́yāḥ | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टानाम् iṣṭā́nām |
| Locative | इष्टायाम् iṣṭā́yām | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टासु iṣṭā́su |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of इष्ट (iṣṭá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | इष्टम् iṣṭám | इष्टे iṣṭé | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭā́ni / iṣṭā́¹ |
| Vocative | इष्ट íṣṭa | इष्टे íṣṭe | इष्टानि / इष्टा¹ íṣṭāni / íṣṭā¹ |
| Accusative | इष्टम् iṣṭám | इष्टे iṣṭé | इष्टानि / इष्टा¹ iṣṭā́ni / iṣṭā́¹ |
| Instrumental | इष्टेन iṣṭéna | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टैः / इष्टेभिः¹ iṣṭaíḥ / iṣṭébhiḥ¹ |
| Dative | इष्टाय iṣṭā́ya | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Ablative | इष्टात् iṣṭā́t | इष्टाभ्याम् iṣṭā́bhyām | इष्टेभ्यः iṣṭébhyaḥ |
| Genitive | इष्टस्य iṣṭásya | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टानाम् iṣṭā́nām |
| Locative | इष्टे iṣṭé | इष्टयोः iṣṭáyoḥ | इष्टेषु iṣṭéṣu |
| Notes |
| ||
References
- Monier Williams (1899), “इष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 169.