अपर

अपर

See also: अपार and अपरा

Hindi

Pronunciation

IPA^(key): /ə.pəɾ/

Noun

अपर • (apar)

1. additional

---

Sanskrit

Etymology 1

From अ- (a-) +‎ पर (pára).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.pɐ.ɽɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ˈɐ.pɐ.ɽɐ/

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.pɐ.ɽɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ˈɐ.pɐ.ɽɐ/

Adjective

अपर • (a-para)

1. having nothing beyond or after, having no rival or superior

Declension

Masculine a-stem declension of अपर
Nom. sg.	अपरः (aparaḥ)
Gen. sg.	अपरस्य (aparasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरः (aparaḥ)	अपरौ (aparau)	अपराः (aparāḥ)
Vocative	अपर (apara)	अपरौ (aparau)	अपराः (aparāḥ)
Accusative	अपरम् (aparam)	अपरौ (aparau)	अपरान् (aparān)
Instrumental	अपरेण (apareṇa)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरैः (aparaiḥ)
Dative	अपराय (aparāya)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Ablative	अपरात् (aparāt)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Genitive	अपरस्य (aparasya)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपराणाम् (aparāṇām)
Locative	अपरे (apare)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपरेषु (apareṣu)

Feminine ā-stem declension of अपर
Nom. sg.	अपरा (aparā)
Gen. sg.	अपरायाः (aparāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरा (aparā)	अपरे (apare)	अपराः (aparāḥ)
Vocative	अपरे (apare)	अपरे (apare)	अपराः (aparāḥ)
Accusative	अपराम् (aparām)	अपरे (apare)	अपराः (aparāḥ)
Instrumental	अपरया (aparayā)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपराभिः (aparābhiḥ)
Dative	अपरायै (aparāyai)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपराभ्यः (aparābhyaḥ)
Ablative	अपरायाः (aparāyāḥ)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपराभ्यः (aparābhyaḥ)
Genitive	अपरायाः (aparāyāḥ)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपराणाम् (aparāṇām)
Locative	अपरायाम् (aparāyām)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपरासु (aparāsu)

Neuter a-stem declension of अपर
Nom. sg.	अपरम् (aparam)
Gen. sg.	अपरस्य (aparasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरम् (aparam)	अपरे (apare)	अपराणि (aparāṇi)
Vocative	अपर (apara)	अपरे (apare)	अपराणि (aparāṇi)
Accusative	अपरम् (aparam)	अपरे (apare)	अपराणि (aparāṇi)
Instrumental	अपरेण (apareṇa)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरैः (aparaiḥ)
Dative	अपराय (aparāya)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Ablative	अपरात् (aparāt)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Genitive	अपरस्य (aparasya)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपराणाम् (aparāṇām)
Locative	अपरे (apare)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपरेषु (apareṣu)

Etymology 2

From Proto-Indo-European *h₂epero-, itself a comparative of *h₂epo that gave Sanskrit अप (ápa). Cognate with Gothic 𐌰𐍆𐌰𐍂 (afar, “after”), Old Persian 𐎠𐎱𐎼 (apara, “later, after”), Avestan 𐬀𐬞𐬀𐬭𐬀‎ (apara, “more behind, later”).

Adjective

अपर • (ápara)

1. posterior, later, latter (as opposed to पूर्व (pū́rva); often in compounds)
   • RV 1.145.2

     तमित पर्छन्ति न सिमो वि पर्छति सवेनेव धीरो मनसा यदग्रभीत |

     न मर्ष्यते परथमं नापरं वचो.अस्य करत्वसचते अप्रद्र्पितः ||

     tamit pṛchanti na simo vi pṛchati sveneva dhīro manasā yadaghrabhīt |

     na mṛṣyate prathamaṃ nāparaṃ vaco.asya kratvasacate apradṛpitaḥ ||

     They ask of him: not all learn by their questioning what he, the Sage, hath grasped, as ’twere, with his own mind.

     Forgetting not the former nor the later word, he goeth on, not careless, in his mental power.

2. following
3. western
   • RV 1.31.4

     तवमग्ने मनवे दयामवाशयः पुरूरवसे सुक्र्ते सुक्र्त्तरः |

     शवात्रेण यत पित्रोर्मुच्यसे पर्या तवा पूर्वमनयन्नापरं पुनः ||

     tvamaghne manave dyāmavāśayaḥ purūravase sukṛte sukṛttaraḥ |

     śvātreṇa yat pitrormucyase paryā tvā pūrvamanayannāparaṃ punaḥ ||

     Agni thou madest heaven to thunder for mankind; thou, yet more pious, for pious Purūravas.

     When thou art rapidly freed from thy parents, first eastward they bear thee round, and, after, to the west.

4. inferior, lower (as opposed to पर (pára))
5. other, another (as opposed to स्व (svá))
6. different (with ablative)
7. being in the west of
8. distant, opposite

Usage notes

Sometimes अपर (apara) is used as a conjunction to connect words or sentences e.g. अपरंच (aparaṃ-ca, “moreover”).

Declension

Masculine a-stem declension of अपर
Nom. sg.	अपरः (aparaḥ)
Gen. sg.	अपरस्य (aparasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरः (aparaḥ)	अपरौ (aparau)	अपराः (aparāḥ)
Vocative	अपर (apara)	अपरौ (aparau)	अपराः (aparāḥ)
Accusative	अपरम् (aparam)	अपरौ (aparau)	अपरान् (aparān)
Instrumental	अपरेण (apareṇa)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरैः (aparaiḥ)
Dative	अपराय (aparāya)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Ablative	अपरात् (aparāt)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Genitive	अपरस्य (aparasya)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपराणाम् (aparāṇām)
Locative	अपरे (apare)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपरेषु (apareṣu)

Feminine ā-stem declension of अपर
Nom. sg.	अपरा (aparā)
Gen. sg.	अपरायाः (aparāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरा (aparā)	अपरे (apare)	अपराः (aparāḥ)
Vocative	अपरे (apare)	अपरे (apare)	अपराः (aparāḥ)
Accusative	अपराम् (aparām)	अपरे (apare)	अपराः (aparāḥ)
Instrumental	अपरया (aparayā)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपराभिः (aparābhiḥ)
Dative	अपरायै (aparāyai)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपराभ्यः (aparābhyaḥ)
Ablative	अपरायाः (aparāyāḥ)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपराभ्यः (aparābhyaḥ)
Genitive	अपरायाः (aparāyāḥ)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपराणाम् (aparāṇām)
Locative	अपरायाम् (aparāyām)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपरासु (aparāsu)

Neuter a-stem declension of अपर
Nom. sg.	अपरम् (aparam)
Gen. sg.	अपरस्य (aparasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरम् (aparam)	अपरे (apare)	अपराणि (aparāṇi)
Vocative	अपर (apara)	अपरे (apare)	अपराणि (aparāṇi)
Accusative	अपरम् (aparam)	अपरे (apare)	अपराणि (aparāṇi)
Instrumental	अपरेण (apareṇa)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरैः (aparaiḥ)
Dative	अपराय (aparāya)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Ablative	अपरात् (aparāt)	अपराभ्याम् (aparābhyām)	अपरेभ्यः (aparebhyaḥ)
Genitive	अपरस्य (aparasya)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपराणाम् (aparāṇām)
Locative	अपरे (apare)	अपरयोः (aparayoḥ)	अपरेषु (apareṣu)

Noun

अपर • (ápara) m

1. the hind foot of an elephant

Declension

Masculine a-stem declension of अपर (ápara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरः áparaḥ	अपरौ áparau	अपराः / अपरासः¹ áparāḥ / áparāsaḥ¹
Vocative	अपर ápara	अपरौ áparau	अपराः / अपरासः¹ áparāḥ / áparāsaḥ¹
Accusative	अपरम् áparam	अपरौ áparau	अपरान् áparān
Instrumental	अपरेण ápareṇa	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ áparaiḥ / áparebhiḥ¹
Dative	अपराय áparāya	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Ablative	अपरात् áparāt	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य áparasya	अपरयोः áparayoḥ	अपराणाम् áparāṇām
Locative	अपरे ápare	अपरयोः áparayoḥ	अपरेषु ápareṣu
Notes	¹Vedic

Noun

अपर • (ápara) n

1. the future
   • RV 6.33.5

     नूनं न इन्द्रापराय च सया भवा मर्ळीक उत नो अभिष्टौ |

   इत्था गर्णन्तो महिनस्य शर्मन दिवि षयाम पार्ये गोषतमाः ||

   nūnaṃ na indrāparāya ca syā bhavā mṛḷīka uta no abhiṣṭau |

   itthā ghṛṇanto mahinasya śarman divi ṣyāma pārye ghoṣatamāḥ ||

   Be ours, O Indra, now and for the future, be graciously inclined and near to help us.

   Thus may we, singing, sheltered by the Mighty, win many cattle on the day of trial.

Declension

Neuter a-stem declension of अपर (ápara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपरम् áparam	अपरे ápare	अपराणि / अपरा¹ áparāṇi / áparā¹
Vocative	अपर ápara	अपरे ápare	अपराणि / अपरा¹ áparāṇi / áparā¹
Accusative	अपरम् áparam	अपरे ápare	अपराणि / अपरा¹ áparāṇi / áparā¹
Instrumental	अपरेण ápareṇa	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरैः / अपरेभिः¹ áparaiḥ / áparebhiḥ¹
Dative	अपराय áparāya	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Ablative	अपरात् áparāt	अपराभ्याम् áparābhyām	अपरेभ्यः áparebhyaḥ
Genitive	अपरस्य áparasya	अपरयोः áparayoḥ	अपराणाम् áparāṇām
Locative	अपरे ápare	अपरयोः áparayoḥ	अपरेषु ápareṣu
Notes	¹Vedic