քակեմ
Old Armenian
Etymology
The origin is unknown.
Verb
քակեմ • (kʿakem)
- (transitive) to take apart, to disunite, to untie, to loosen; to break down, to destroy
- 6th century, Philo of Alexandria, Questions and Answers on Exodus 2.5:[1][2]
- Ընդէ՞ր ասէ, Զաստուածս ո՛չ հայհոյեսցես։ Եւ արդ ևս մեղադրե՞ն զա՟ծային օրէնս, իբրու թէ զայլոց սովորութիւնս քակեն․ քանզի ահա՛ ոչ միայն հաստատութիւն մատուցանեն այլափառացն, յընդունելութիւն և ի պատիւ այնոցիկ՝ զորս ի սկզբանէն կարծեցին թէ են ա՟ծք․ այլ և զիւրեանց աշակերտեալսն ըմբերանեն և սանձեն, ոչ տուեալ թոյլ արձակ լեզուով բամբասել զնոսա, լաւ զբարեհամբաւ գովութիւն համարեալք։
- Əndē?r asē, Zastuacs óčʿ hayhoyescʿes. Ew ard ews meładre?n za.cayin ōrēns, ibru tʿē zaylocʿ sovorutʿiwns kʿaken; kʿanzi ahá očʿ miayn hastatutʿiwn matucʿanen aylapʿaṙacʿn, yəndunelutʿiwn ew i patiw aynocʿik, zors i skzbanēn karcecʿin tʿē en a.ckʿ; ayl ew ziwreancʿ ašakertealsn əmberanen ew sanjen, očʿ tueal tʿoyl arjak lezuov bambasel znosa, law zbarehambaw govutʿiwn hamarealkʿ.
- Translation by Ralph Marcus
- Why does (Scripture) say, "gods thou shalt not revile"? Do they then still accuse the divine Law of breaking down the customs of others? For, behold, not only does it offer support to those of different opinion by accepting and honouring those whom they have from the beginning believed to be gods, but it also muzzles and restrains its own disciples, not permitting them to revile these with a loose tongue, for it believes that well-spoken praise is better.
- Ընդէ՞ր ասէ, Զաստուածս ո՛չ հայհոյեսցես։ Եւ արդ ևս մեղադրե՞ն զա՟ծային օրէնս, իբրու թէ զայլոց սովորութիւնս քակեն․ քանզի ահա՛ ոչ միայն հաստատութիւն մատուցանեն այլափառացն, յընդունելութիւն և ի պատիւ այնոցիկ՝ զորս ի սկզբանէն կարծեցին թէ են ա՟ծք․ այլ և զիւրեանց աշակերտեալսն ըմբերանեն և սանձեն, ոչ տուեալ թոյլ արձակ լեզուով բամբասել զնոսա, լաւ զբարեհամբաւ գովութիւն համարեալք։
Conjugation
active
| infinitive | քակել (kʿakel) | participle | քակեցեալ, քակեալ (kʿakecʿeal, kʿakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | քակեց- (kʿakecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակեմ (kʿakem) | քակես (kʿakes) | քակէ (kʿakē) | քակեմք (kʿakemkʿ) | քակէք (kʿakēkʿ) | քակեն (kʿaken) | |
| imperfect | քակէի, քակեի* (kʿakēi, kʿakei*) | քակէիր, քակեիր* (kʿakēir, kʿakeir*) | քակէր (kʿakēr) | քակէաք, քակեաք* (kʿakēakʿ, kʿakeakʿ*) | քակէիք, քակեիք* (kʿakēikʿ, kʿakeikʿ*) | քակէին, քակեին* (kʿakēin, kʿakein*) | |
| aorist | քակեցի (kʿakecʿi) | քակեցեր (kʿakecʿer) | քակեաց (kʿakeacʿ) | քակեցաք (kʿakecʿakʿ) | քակեցէք, քակեցիք (kʿakecʿēkʿ, kʿakecʿikʿ) | քակեցին (kʿakecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակիցեմ (kʿakicʿem) | քակիցես (kʿakicʿes) | քակիցէ (kʿakicʿē) | քակիցեմք (kʿakicʿemkʿ) | քակիցէք (kʿakicʿēkʿ) | քակիցեն (kʿakicʿen) | |
| aorist | քակեցից (kʿakecʿicʿ) | քակեսցես (kʿakescʿes) | քակեսցէ (kʿakescʿē) | քակեսցուք (kʿakescʿukʿ) | քակեսջիք (kʿakesǰikʿ) | քակեսցեն (kʿakescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | քակեա՛ (kʿakeá) | — | — | քակեցէ՛ք (kʿakecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | քակեսջի՛ր (kʿakesǰír) | — | — | քակեսջի՛ք (kʿakesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ քակեր (mí kʿaker) | — | — | մի՛ քակէք (mí kʿakēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | քակել, քակիլ* (kʿakel, kʿakil*) | participle | քակեցեալ, քակեալ (kʿakecʿeal, kʿakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | քակեց- (kʿakecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակիմ (kʿakim) | քակիս (kʿakis) | քակի (kʿaki) | քակիմք (kʿakimkʿ) | քակիք (kʿakikʿ) | քակին (kʿakin) | |
| imperfect | քակէի (kʿakēi) | քակէիր (kʿakēir) | քակէր, քակիւր (kʿakēr, kʿakiwr) | քակէաք (kʿakēakʿ) | քակէիք (kʿakēikʿ) | քակէին (kʿakēin) | |
| aorist | քակեցայ (kʿakecʿay) | քակեցար (kʿakecʿar) | քակեցաւ (kʿakecʿaw) | քակեցաք (kʿakecʿakʿ) | քակեցայք (kʿakecʿaykʿ) | քակեցան (kʿakecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակիցիմ (kʿakicʿim) | քակիցիս (kʿakicʿis) | քակիցի (kʿakicʿi) | քակիցիմք (kʿakicʿimkʿ) | քակիցիք (kʿakicʿikʿ) | քակիցին (kʿakicʿin) | |
| aorist | քակեցայց (kʿakecʿaycʿ) | քակեսցիս (kʿakescʿis) | քակեսցի (kʿakescʿi) | քակեսցուք (kʿakescʿukʿ) | քակեսջիք (kʿakesǰikʿ) | քակեսցին (kʿakescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | քակեա՛ց (kʿakeácʿ) | — | — | քակեցարո՛ւք (kʿakecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | քակեսջի՛ր (kʿakesǰír) | — | — | քակեսջի՛ք (kʿakesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ քակիր (mí kʿakir) | — | — | մի՛ քակիք (mí kʿakikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- անդնդաքակ (andndakʿak)
- անքակ (ankʿak)
- անքակաբար (ankʿakabar)
- անքակագոյն (ankʿakagoyn)
- անքակական (ankʿakakan)
- անքակապէս (ankʿakapēs)
- անքակութիւն (ankʿakutʿiwn)
- անքակտելի (ankʿakteli)
- դժուարաքակ (džuarakʿak)
- դիւրաքակ (diwrakʿak)
- դիւրաքակելի (diwrakʿakeli)
- դիւրաքակութիւն (diwrakʿakutʿiwn)
- ծնօտաքակ (cnōtakʿak)
- կողաքակ (kołakʿak)
- քակ (kʿak)
- քակիչ (kʿakičʿ)
- քակողական (kʿakołakan)
- քակուած (kʿakuac)
- քակումն (kʿakumn)
- քակուտ (kʿakut)
- քակտական (kʿaktakan)
- քակտելի (kʿakteli)
- քակտեմ (kʿaktem)
- քակտիչ (kʿaktičʿ)
- քակտութիւն (kʿaktutʿiwn)
- քակտումն (kʿaktumn)
Descendants
- Armenian: քակել (kʿakel)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979) , “քակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 538–539
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837) , “քակեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) , “քակ-”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 773a
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879) , “քակեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- Awgereancʿ, Mkrtičʿ (1826) Pʿiloni Ebrayecʿwoy mnacʿordkʿ i hays, or en Meknutʿiwn Cnndocʿ ew Elicʿ, Čaṙkʿ i Sampʿson, i Yovnan, ew yeris mankuns kam i hreštaks [Philonis Judaei paralipomena armena. Libri videlicet quatuor in Genesin, libri duo in Exodum, sermo unus de Sampsone, alter de Iona, tertius de tribus angelis Abraamo apparentibus], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 471
- Marcus, Ralph (1953) Philo: Supplement II: Questions and Answers on Exodus (The Loeb Classical Library), Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, pages 40–41