փարչ
Armenian
Alternative forms
dialects
- dialectal forms recorded in dialectological notation
- փարչ (pʿarčʿ) – Akhaltsikhe, Goris, Kharberd, Erzurum, Karabakh, Nor Nakhichevan, Shamakhi, Tekirdağ, Tbilisi
- փարչ (pʿarčʿ), փարշ (pʿarš) – Aslanbeg
- փա̈րչ (pʿärčʿ) – Haçin ← փառչ (pʿaṙčʿ)
- փառչ (pʿaṙčʿ) – Agulis, Alashkert, Ararat, New Julfa, Sivas, Diyarbakir
- փառչ (pʿaṙčʿ), փառճ (pʿaṙč) – Muş
- փա̈ռչ (pʿäṙčʿ) – Salmas, Van
- փայչ (pʿayčʿ) – Hamshen
Etymology
From Middle Armenian փարչ (pʿarčʿ), from Persian پارچ (pârč, “jug, pitcher”).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [pʰɑɾt͡ʃʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [pʰɑɾt͡ʃʰ]
Noun
փարչ • (pʿarčʿ)
- (dialectal) waterpot
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | փարչ (pʿarčʿ) | փարչեր (pʿarčʿer) | ||
| dative | փարչի (pʿarčʿi) | փարչերի (pʿarčʿeri) | ||
| ablative | փարչից (pʿarčʿicʿ) | փարչերից (pʿarčʿericʿ) | ||
| instrumental | փարչով (pʿarčʿov) | փարչերով (pʿarčʿerov) | ||
| locative | փարչում (pʿarčʿum) | փարչերում (pʿarčʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | փարչը/փարչն (pʿarčʿə/pʿarčʿn) | փարչերը/փարչերն (pʿarčʿerə/pʿarčʿern) | ||
| dative | փարչին (pʿarčʿin) | փարչերին (pʿarčʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | փարչս (pʿarčʿs) | փարչերս (pʿarčʿers) | ||
| dative | փարչիս (pʿarčʿis) | փարչերիս (pʿarčʿeris) | ||
| ablative | փարչիցս (pʿarčʿicʿs) | փարչերիցս (pʿarčʿericʿs) | ||
| instrumental | փարչովս (pʿarčʿovs) | փարչերովս (pʿarčʿerovs) | ||
| locative | փարչումս (pʿarčʿums) | փարչերումս (pʿarčʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | փարչդ (pʿarčʿd) | փարչերդ (pʿarčʿerd) | ||
| dative | փարչիդ (pʿarčʿid) | փարչերիդ (pʿarčʿerid) | ||
| ablative | փարչիցդ (pʿarčʿicʿd) | փարչերիցդ (pʿarčʿericʿd) | ||
| instrumental | փարչովդ (pʿarčʿovd) | փարչերովդ (pʿarčʿerovd) | ||
| locative | փարչումդ (pʿarčʿumd) | փարչերումդ (pʿarčʿerumd) | ||
Derived terms
- փարչիկ (pʿarčʿik)
- փարչուկ (pʿarčʿuk)
Descendants
- → Azerbaijani: parç
- → Turkish: parç, parçı
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “փարչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 490–491
Middle Armenian
Alternative forms
- փառչ (pʿaṙčʿ), փարջ (pʿarǰ), փառջ (pʿaṙǰ), բարչ (barčʿ)
Etymology
From Persian پارچ (pârč, “jug, pitcher”).
Noun
փարչ • (pʿarčʿ) (genitive singular փարչի, nominative plural փարչեր)
- waterpot
- 12–13th century, Vardan Aygekcʿi, Žołovacʿoykʿ aṙakacʿ Vardanay [Collections of Fables of Vardan] 304:[1]
- Եւ առեալ Բ. փարչ գնաց ի ծովեզրն եւ սկսաւ զջուր ծովուն կրէր ի յետեւ դարին։
- Ew aṙeal B. pʿarčʿ gnacʿ i covezrn ew sksaw zǰur covun krēr i yetew darin.
- Եւ առեալ Բ. փարչ գնաց ի ծովեզրն եւ սկսաւ զջուր ծովուն կրէր ի յետեւ դարին։
- 13th century, Girkʿ Vastakocʿ [Geoponica] 3:
- Զտան տեղն փորձեա․ յերեկոյին փարչ մի ջուր դիր, յառաւօտուն տես․ թէ փարչն թերի է՝ մի՛ շիներ, թէ լի է՝ լաւ է, շինեա։
- Ztan tełn pʿorjea; yerekoyin pʿarčʿ mi ǰur dir, yaṙawōtun tes; tʿē pʿarčʿn tʿeri ē, mí šiner, tʿē li ē, law ē, šinea.
- Test the location of the house; put a jug of water in the evening, look in the morning; if the jug is not full do not build, if [it is] full then it is good, build.
- Զտան տեղն փորձեա․ յերեկոյին փարչ մի ջուր դիր, յառաւօտուն տես․ թէ փարչն թերի է՝ մի՛ շիներ, թէ լի է՝ լաւ է, շինեա։
- 13th century, Girkʿ Vastakocʿ [Geoponica] 3:
- Առ խեչափառ տասնտ հատ, եւ թէ այլ աւելի լինի լաւ է, պակաս չլինի, ծովու կամ գետոյ, եւ լից ի փարչ մի եւ ջուր ի վերայ, եւ կա՛լ պինդ զբերանն եւ դիր ի դուրք, որ ցերեկն արեւն զինքն սնուցանէ եւ գիշերն աստեղքն, տասն օր, եւ թէ այլ աւելի՝ աղէկ է․ […]
- Aṙ xečʿapʿaṙ tasnt hat, ew tʿē ayl aweli lini law ē, pakas čʿlini, covu kam getoy, ew licʿ i pʿarčʿ mi ew ǰur i veray, ew kál pind zberann ew dir i durkʿ, or cʿerekn arewn zinkʿn snucʿanē ew gišern astełkʿn, tasn ōr, ew tʿē ayl aweli, ałēk ē; […]
- Առ խեչափառ տասնտ հատ, եւ թէ այլ աւելի լինի լաւ է, պակաս չլինի, ծովու կամ գետոյ, եւ լից ի փարչ մի եւ ջուր ի վերայ, եւ կա՛լ պինդ զբերանն եւ դիր ի դուրք, որ ցերեկն արեւն զինքն սնուցանէ եւ գիշերն աստեղքն, տասն օր, եւ թէ այլ աւելի՝ աղէկ է․ […]
- 1478 – 1492, Amirdovlatʿ Amasiacʿi, Angitacʿ anpēt [Useless for Ignoramuses] 127:
- Ի այս կաւէս թագաւորն մեր շինել երետ շատ փարչեր, որ ջուր կու խմեն։
- I ays kawēs tʿagaworn mer šinel eret šat pʿarčʿer, or ǰur ku xmen.
- Ի այս կաւէս թագաւորն մեր շինել երետ շատ փարչեր, որ ջուր կու խմեն։
Derived terms
- նշխարփարչ (nšxarpʿarčʿ)
- փարչիկ (pʿarčʿik)
Descendants
- Armenian: փարչ (pʿarčʿ), փարչ (pʿarčʿ); փարչ (pʿarčʿ), փարշ (pʿarš); փա̈րչ (pʿärčʿ); փառչ (pʿaṙčʿ); փառչ (pʿaṙčʿ), փառճ (pʿaṙč); փա̈ռչ (pʿäṙčʿ); փայչ (pʿayčʿ)
- → Azerbaijani: parç
- → Turkish: parç, parçı
References
- Марр, Н. (1894) Сборники притч Вардана. Часть II. Тексты [Collections of Vardan's fables. Part II. Texts], Saint Petersburg: Academy Press, § 205, page 304
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “փարչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 490–491
- Adonc, Nikolaj (1908) Armenija v epoxu Justiniana: političeskoje sostojanije na osnově naxararskago stroja [Armenia in the period of Justinian: the political conditions based on the naxarar system] (in Russian), Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 486, footnote 2
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “փարչ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 937c
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “փարչ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 783a
- Mkrtčʿyan, Nerses (1988), “Stugabanakan ditarkumner [Etymological Notes]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal] (in Armenian), issue 2, page 141
- Norayr N. Biwzandacʿi (2000), “փարչ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʿ storin hayerēni i matenagrutʿeancʿ ŽA–ŽĒ darucʿ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 726
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “փարչ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 726a