ցից
Armenian
Etymology
From Old Armenian ցից (cʿicʿ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [t͡sʰit͡sʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [t͡sʰit͡sʰ]
Noun
ցից • (cʿicʿ)
- stake, picket, pale
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ցից (cʿicʿ) | ցցեր (cʿcʿer) | ||
| dative | ցցի (cʿcʿi) | ցցերի (cʿcʿeri) | ||
| ablative | ցցից (cʿcʿicʿ) | ցցերից (cʿcʿericʿ) | ||
| instrumental | ցցով (cʿcʿov) | ցցերով (cʿcʿerov) | ||
| locative | ցցում (cʿcʿum) | ցցերում (cʿcʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ցիցը/ցիցն (cʿicʿə/cʿicʿn) | ցցերը/ցցերն (cʿcʿerə/cʿcʿern) | ||
| dative | ցցին (cʿcʿin) | ցցերին (cʿcʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ցիցս (cʿicʿs) | ցցերս (cʿcʿers) | ||
| dative | ցցիս (cʿcʿis) | ցցերիս (cʿcʿeris) | ||
| ablative | ցցիցս (cʿcʿicʿs) | ցցերիցս (cʿcʿericʿs) | ||
| instrumental | ցցովս (cʿcʿovs) | ցցերովս (cʿcʿerovs) | ||
| locative | ցցումս (cʿcʿums) | ցցերումս (cʿcʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ցիցդ (cʿicʿd) | ցցերդ (cʿcʿerd) | ||
| dative | ցցիդ (cʿcʿid) | ցցերիդ (cʿcʿerid) | ||
| ablative | ցցիցդ (cʿcʿicʿd) | ցցերիցդ (cʿcʿericʿd) | ||
| instrumental | ցցովդ (cʿcʿovd) | ցցերովդ (cʿcʿerovd) | ||
| locative | ցցումդ (cʿcʿumd) | ցցերումդ (cʿcʿerumd) | ||
Adjective
ցից • (cʿicʿ)
- upright, erect
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ցից (cʿicʿ) | ցիցեր (cʿicʿer) | ||
| dative | ցիցի (cʿicʿi) | ցիցերի (cʿicʿeri) | ||
| ablative | ցիցից (cʿicʿicʿ) | ցիցերից (cʿicʿericʿ) | ||
| instrumental | ցիցով (cʿicʿov) | ցիցերով (cʿicʿerov) | ||
| locative | ցիցում (cʿicʿum) | ցիցերում (cʿicʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ցիցը/ցիցն (cʿicʿə/cʿicʿn) | ցիցերը/ցիցերն (cʿicʿerə/cʿicʿern) | ||
| dative | ցիցին (cʿicʿin) | ցիցերին (cʿicʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ցիցս (cʿicʿs) | ցիցերս (cʿicʿers) | ||
| dative | ցիցիս (cʿicʿis) | ցիցերիս (cʿicʿeris) | ||
| ablative | ցիցիցս (cʿicʿicʿs) | ցիցերիցս (cʿicʿericʿs) | ||
| instrumental | ցիցովս (cʿicʿovs) | ցիցերովս (cʿicʿerovs) | ||
| locative | ցիցումս (cʿicʿums) | ցիցերումս (cʿicʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ցիցդ (cʿicʿd) | ցիցերդ (cʿicʿerd) | ||
| dative | ցիցիդ (cʿicʿid) | ցիցերիդ (cʿicʿerid) | ||
| ablative | ցիցիցդ (cʿicʿicʿd) | ցիցերիցդ (cʿicʿericʿd) | ||
| instrumental | ցիցովդ (cʿicʿovd) | ցիցերովդ (cʿicʿerovd) | ||
| locative | ցիցումդ (cʿicʿumd) | ցիցերումդ (cʿicʿerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
From Akkadian 𒍢𒄑𒋢 (ṣi-iṣ-su /ṣiṣṣu/, “manacles or handcuffs, bracelets rigidly connected to a bar instead of a chain; a device used to restrict movement, hold in place or position”). Also found in Classical Syriac ܨܨܐ (ṣeṣṣā, “nail”), and semantically nearest Arabic صِيصِيَة (ṣīṣiya, “stake, picket, pale”).
Noun
ցից • (cʿicʿ)
- stake, picket, pale
- 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] 206:[1]
- Արդ՝ ելեալ դահճապետն պարծելով՝ չարամահ առնել զնա, եւ ետ հանել զնոսա շղթայիւք ի քաղաքէն ընդ դուռն հարաւոյ, ընդ կողմն պողոտային որ հանէր ի Մեծամօրի կամուրջն, ի տեղին յայն, ուր սովոր էին սպանանել զամենայն մահապարտս, ի ճախճախուտ տեղի մի, մօտ ի պարկէն փոսին որ շուրջ գայր զքաղաքաւն։ Եւ վարեցին չորս չորս ցիցս միում միում ի նոցանէն։
- Ard, eleal dahčapetn parcelov, čʿaramah aṙnel zna, ew et hanel znosa šłtʿayiwkʿ i kʿałakʿēn ənd duṙn harawoy, ənd kołmn połotayin or hanēr i Mecamōri kamurǰn, i tełin yayn, ur sovor ēin spananel zamenayn mahaparts, i čaxčaxut tełi mi, mōt i parkēn pʿosin or šurǰ gayr zkʿałakʿawn. Ew varecʿin čʿors čʿors cʿicʿs mium mium i nocʿanēn.
- Translation by Robert W. Thomson
- So the chief-executioner came out boasting that he would put her to a cruel death. He had them taken in chains out of the city by the South Gate, along the road that leads to the Metsamawr bridge, to the place where they were accustomed to execute those condemned to death, a marshy place near the moat which ran round the city. And they brought four stakes for each one of them.
- Արդ՝ ելեալ դահճապետն պարծելով՝ չարամահ առնել զնա, եւ ետ հանել զնոսա շղթայիւք ի քաղաքէն ընդ դուռն հարաւոյ, ընդ կողմն պողոտային որ հանէր ի Մեծամօրի կամուրջն, ի տեղին յայն, ուր սովոր էին սպանանել զամենայն մահապարտս, ի ճախճախուտ տեղի մի, մօտ ի պարկէն փոսին որ շուրջ գայր զքաղաքաւն։ Եւ վարեցին չորս չորս ցիցս միում միում ի նոցանէն։
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ցից (cʿicʿ) | ցիցք (cʿicʿkʿ) | |
| genitive | ցցոյ (cʿcʿoy) | ցցոց (cʿcʿocʿ) | |
| dative | ցցոյ (cʿcʿoy) | ցցոց (cʿcʿocʿ) | |
| accusative | ցից (cʿicʿ) | ցիցս (cʿicʿs) | |
| ablative | ցցոյ (cʿcʿoy) | ցցոց (cʿcʿocʿ) | |
| instrumental | ցցով (cʿcʿov) | ցցովք (cʿcʿovkʿ) | |
| locative | ցից (cʿicʿ) | ցիցս (cʿicʿs) |
Adjective
ցից • (cʿicʿ)
- upright, erect
Derived terms
- սայլացից (saylacʿicʿ)
- ցցապատնէշ (cʿcʿapatnēš)
- ցցատեղի (cʿcʿatełi)
- ցցեմ (cʿcʿem)
- ցցութիւն (cʿcʿutʿiwn)
- ցցուիմ (cʿcʿuim)
- ցցումն (cʿcʿumn)
- ցցունազարդ (cʿcʿunazard)
- ցցունք (cʿcʿunkʿ)
- ցցուութիւն (cʿcʿuutʿiwn)
Descendants
- Armenian: ցից (cʿicʿ)
References
- Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians, Albany, NY: State University of New York Press, pages 212–213
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “ցից”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 457–458
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ցից”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 317
- J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʿ lezvi patmutʿyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 470–471
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 957
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ցից”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy