տկռել
Armenian
Etymology
According to Ačaṙyan, from տիկ (tik), with the original meaning being "to swell like a wineskin".
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [təkˈrɛl]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [dəɡˈɾɛl]
Verb
տկռել • (tkṙel) (dialectal, intransitive)
- to bloat, to swell (from eating or drinking too much)
- (figuratively) to blow up, to expand, to enlarge (to grow big)
Inflection
conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | տկռել (tkṙel) | imperfective converb | տկռում (tkṙum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | — | simultaneous converb | տկռելիս (tkṙelis) | ||||
| causative | տկռեցնել, տկռացնել*, տկռցնել* (tkṙecʿnel, tkṙacʿnel*, tkṙcʿnel*) | perfective converb | տկռել (tkṙel) | ||||
| aorist stem | տկռ- (tkṙ-) | future converb I | տկռելու (tkṙelu) | ||||
| resultative participle | տկռած (tkṙac) | future converb II | տկռելիք (tkṙelikʿ) | ||||
| subject participle | տկռող (tkṙoł) | connegative converb | տկռի (tkṙi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | տկռում եմ (tkṙum em) | տկռում ես (tkṙum es) | տկռում է (tkṙum ē) | տկռում ենք (tkṙum enkʿ) | տկռում եք (tkṙum ekʿ) | տկռում են (tkṙum en) | |
| past imperfective | տկռում էի (tkṙum ēi) | տկռում էիր (tkṙum ēir) | տկռում էր (tkṙum ēr) | տկռում էինք (tkṙum ēinkʿ) | տկռում էիք (tkṙum ēikʿ) | տկռում էին (tkṙum ēin) | |
| future | տկռելու եմ (tkṙelu em) | տկռելու ես (tkṙelu es) | տկռելու է (tkṙelu ē) | տկռելու ենք (tkṙelu enkʿ) | տկռելու եք (tkṙelu ekʿ) | տկռելու են (tkṙelu en) | |
| past future | տկռելու էի (tkṙelu ēi) | տկռելու էիր (tkṙelu ēir) | տկռելու էր (tkṙelu ēr) | տկռելու էինք (tkṙelu ēinkʿ) | տկռելու էիք (tkṙelu ēikʿ) | տկռելու էին (tkṙelu ēin) | |
| present perfect | տկռել եմ (tkṙel em) | տկռել ես (tkṙel es) | տկռել է (tkṙel ē) | տկռել ենք (tkṙel enkʿ) | տկռել եք (tkṙel ekʿ) | տկռել են (tkṙel en) | |
| pluperfect | տկռել էի (tkṙel ēi) | տկռել էիր (tkṙel ēir) | տկռել էր (tkṙel ēr) | տկռել էինք (tkṙel ēinkʿ) | տկռել էիք (tkṙel ēikʿ) | տկռել էին (tkṙel ēin) | |
| aorist (past perfective) | տկռեցի, տկռի* (tkṙecʿi, tkṙi*) | տկռեցիր, տկռիր* (tkṙecʿir, tkṙir*) | տկռեց (tkṙecʿ) | տկռեցինք, տկռինք* (tkṙecʿinkʿ, tkṙinkʿ*) | տկռեցիք, տկռիք* (tkṙecʿikʿ, tkṙikʿ*) | տկռեցին, տկռին* (tkṙecʿin, tkṙin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | տկռեմ (tkṙem) | տկռես (tkṙes) | տկռի (tkṙi) | տկռենք (tkṙenkʿ) | տկռեք (tkṙekʿ) | տկռեն (tkṙen) | |
| past | տկռեի (tkṙei) | տկռեիր (tkṙeir) | տկռեր (tkṙer) | տկռեինք (tkṙeinkʿ) | տկռեիք (tkṙeikʿ) | տկռեին (tkṙein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կտկռեմ (ktkṙem) | կտկռես (ktkṙes) | կտկռի (ktkṙi) | կտկռենք (ktkṙenkʿ) | կտկռեք (ktkṙekʿ) | կտկռեն (ktkṙen) | |
| past | կտկռեի (ktkṙei) | կտկռեիր (ktkṙeir) | կտկռեր (ktkṙer) | կտկռեինք (ktkṙeinkʿ) | կտկռեիք (ktkṙeikʿ) | կտկռեին (ktkṙein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | տկռի՛ր, տկռի՛* (tkṙír, tkṙí*) | — | — | տկռե՛ք, տկռեցե՛ք** (tkṙékʿ, tkṙecʿékʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չտկռել (čʿtkṙel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չտկռած (čʿtkṙac) | ||||||
| subject participle | չտկռող (čʿtkṙoł) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ տկռում (čʿem tkṙum) | չես տկռում (čʿes tkṙum) | չի տկռում (čʿi tkṙum) | չենք տկռում (čʿenkʿ tkṙum) | չեք տկռում (čʿekʿ tkṙum) | չեն տկռում (čʿen tkṙum) | |
| past imperfective | չէի տկռում (čʿēi tkṙum) | չէիր տկռում (čʿēir tkṙum) | չէր տկռում (čʿēr tkṙum) | չէինք տկռում (čʿēinkʿ tkṙum) | չէիք տկռում (čʿēikʿ tkṙum) | չէին տկռում (čʿēin tkṙum) | |
| future | չեմ տկռելու (čʿem tkṙelu) | չես տկռելու (čʿes tkṙelu) | չի տկռելու (čʿi tkṙelu) | չենք տկռելու (čʿenkʿ tkṙelu) | չեք տկռելու (čʿekʿ tkṙelu) | չեն տկռելու (čʿen tkṙelu) | |
| past future | չէի տկռելու (čʿēi tkṙelu) | չէիր տկռելու (čʿēir tkṙelu) | չէր տկռելու (čʿēr tkṙelu) | չէինք տկռելու (čʿēinkʿ tkṙelu) | չէիք տկռելու (čʿēikʿ tkṙelu) | չէին տկռելու (čʿēin tkṙelu) | |
| present perfect | չեմ տկռել (čʿem tkṙel) | չես տկռել (čʿes tkṙel) | չի տկռել (čʿi tkṙel) | չենք տկռել (čʿenkʿ tkṙel) | չեք տկռել (čʿekʿ tkṙel) | չեն տկռել (čʿen tkṙel) | |
| pluperfect | չէի տկռել (čʿēi tkṙel) | չէիր տկռել (čʿēir tkṙel) | չէր տկռել (čʿēr tkṙel) | չէինք տկռել (čʿēinkʿ tkṙel) | չէիք տկռել (čʿēikʿ tkṙel) | չէին տկռել (čʿēin tkṙel) | |
| aorist (past perfective) | չտկռեցի, չտկռի* (čʿtkṙecʿi, čʿtkṙi*) | չտկռեցիր, չտկռիր* (čʿtkṙecʿir, čʿtkṙir*) | չտկռեց (čʿtkṙecʿ) | չտկռեցինք, չտկռինք* (čʿtkṙecʿinkʿ, čʿtkṙinkʿ*) | չտկռեցիք, չտկռիք* (čʿtkṙecʿikʿ, čʿtkṙikʿ*) | չտկռեցին, չտկռին* (čʿtkṙecʿin, čʿtkṙin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չտկռեմ (čʿtkṙem) | չտկռես (čʿtkṙes) | չտկռի (čʿtkṙi) | չտկռենք (čʿtkṙenkʿ) | չտկռեք (čʿtkṙekʿ) | չտկռեն (čʿtkṙen) | |
| past | չտկռեի (čʿtkṙei) | չտկռեիր (čʿtkṙeir) | չտկռեր (čʿtkṙer) | չտկռեինք (čʿtkṙeinkʿ) | չտկռեիք (čʿtkṙeikʿ) | չտկռեին (čʿtkṙein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ տկռի (čʿem tkṙi) | չես տկռի (čʿes tkṙi) | չի տկռի (čʿi tkṙi) | չենք տկռի (čʿenkʿ tkṙi) | չեք տկռի (čʿekʿ tkṙi) | չեն տկռի (čʿen tkṙi) | |
| past | չէի տկռի (čʿēi tkṙi) | չէիր տկռի (čʿēir tkṙi) | չէր տկռի (čʿēr tkṙi) | չէինք տկռի (čʿēinkʿ tkṙi) | չէիք տկռի (čʿēikʿ tkṙi) | չէին տկռի (čʿēin tkṙi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ տկռիր, մի՛ տկռի* (mí tkṙir, mí tkṙi*) | — | — | մի՛ տկռեք, մի՛ տկռեցեք** (mí tkṙekʿ, mí tkṙecʿekʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | տկռել (tkṙel) | |||
| dative | տկռելու (tkṙelu) | |||
| ablative | տկռելուց (tkṙelucʿ) | |||
| instrumental | տկռելով (tkṙelov) | |||
| locative | տկռելում (tkṙelum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | տկռելը/տկռելն (tkṙelə/tkṙeln) | |||
| dative | տկռելուն (tkṙelun) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | տկռելս (tkṙels) | |||
| dative | տկռելուս (tkṙelus) | |||
| ablative | տկռելուցս (tkṙelucʿs) | |||
| instrumental | տկռելովս (tkṙelovs) | |||
| locative | տկռելումս (tkṙelums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | տկռելդ (tkṙeld) | |||
| dative | տկռելուդ (tkṙelud) | |||
| ablative | տկռելուցդ (tkṙelucʿd) | |||
| instrumental | տկռելովդ (tkṙelovd) | |||
| locative | տկռելումդ (tkṙelumd) | |||
Derived terms
- տկռան (tkṙan)
- տկռոշ (tkṙoš)
- տկռվորել (tkṙvorel)
- տկռուկ (tkṙuk)
Descendants
- → Georgian: ტყრობა (ṭq̇roba)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “տիկ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Sargsyan, Artem et al., editors (2001–2012), “տկռել”, in Hayocʿ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), Yerevan: Hayastan