սպրդեմ
Old Armenian
Alternative forms
- սպրծեմ (sprcem)
- սպրդիմ (sprdim), սպրդանեմ (sprdanem) (intransitive sense only)
Etymology
The origin is uncertain.[1][2] Often derived from Proto-Indo-European *sperdʰ- (“to run away or to compete in speed”), either as an inheritance or a borrowing from the Hittite cognate [script needed] (iš-par-zi-zi /išpartzi/, “to escape, to get away”),[3][4][5][6][7][8][9][10][11][12] but the meaning of the Armenian word does not fit[13]. Note that the sense “to slip away, escape” is found only in modern Armenian.
Verb
սպրդեմ • (sprdem)
- (transitive) to insinuate, introduce furtively
- (intransitive) to introduce, insinuate or worm oneself in, glide or creep into, penetrate, dive into
Conjugation
active
| infinitive | սպրդել (sprdel) | participle | սպրդեցեալ, սպրդեալ (sprdecʿeal, sprdeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | սպրդեց- (sprdecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սպրդեմ (sprdem) | սպրդես (sprdes) | սպրդէ (sprdē) | սպրդեմք (sprdemkʿ) | սպրդէք (sprdēkʿ) | սպրդեն (sprden) | |
| imperfect | սպրդէի, սպրդեի* (sprdēi, sprdei*) | սպրդէիր, սպրդեիր* (sprdēir, sprdeir*) | սպրդէր (sprdēr) | սպրդէաք, սպրդեաք* (sprdēakʿ, sprdeakʿ*) | սպրդէիք, սպրդեիք* (sprdēikʿ, sprdeikʿ*) | սպրդէին, սպրդեին* (sprdēin, sprdein*) | |
| aorist | սպրդեցի (sprdecʿi) | սպրդեցեր (sprdecʿer) | սպրդեաց (sprdeacʿ) | սպրդեցաք (sprdecʿakʿ) | սպրդեցէք, սպրդեցիք (sprdecʿēkʿ, sprdecʿikʿ) | սպրդեցին (sprdecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սպրդիցեմ (sprdicʿem) | սպրդիցես (sprdicʿes) | սպրդիցէ (sprdicʿē) | սպրդիցեմք (sprdicʿemkʿ) | սպրդիցէք (sprdicʿēkʿ) | սպրդիցեն (sprdicʿen) | |
| aorist | սպրդեցից (sprdecʿicʿ) | սպրդեսցես (sprdescʿes) | սպրդեսցէ (sprdescʿē) | սպրդեսցուք (sprdescʿukʿ) | սպրդեսջիք (sprdesǰikʿ) | սպրդեսցեն (sprdescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | սպրդեա՛ (sprdeá) | — | — | սպրդեցէ՛ք (sprdecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | սպրդեսջի՛ր (sprdesǰír) | — | — | սպրդեսջի՛ք (sprdesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ սպրդեր (mí sprder) | — | — | մի՛ սպրդէք (mí sprdēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | սպրդել, սպրդիլ* (sprdel, sprdil*) | participle | սպրդեցեալ, սպրդեալ (sprdecʿeal, sprdeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | սպրդեց- (sprdecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սպրդիմ (sprdim) | սպրդիս (sprdis) | սպրդի (sprdi) | սպրդիմք (sprdimkʿ) | սպրդիք (sprdikʿ) | սպրդին (sprdin) | |
| imperfect | սպրդէի (sprdēi) | սպրդէիր (sprdēir) | սպրդէր, սպրդիւր (sprdēr, sprdiwr) | սպրդէաք (sprdēakʿ) | սպրդէիք (sprdēikʿ) | սպրդէին (sprdēin) | |
| aorist | սպրդեցայ (sprdecʿay) | սպրդեցար (sprdecʿar) | սպրդեցաւ (sprdecʿaw) | սպրդեցաք (sprdecʿakʿ) | սպրդեցայք (sprdecʿaykʿ) | սպրդեցան (sprdecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սպրդիցիմ (sprdicʿim) | սպրդիցիս (sprdicʿis) | սպրդիցի (sprdicʿi) | սպրդիցիմք (sprdicʿimkʿ) | սպրդիցիք (sprdicʿikʿ) | սպրդիցին (sprdicʿin) | |
| aorist | սպրդեցայց (sprdecʿaycʿ) | սպրդեսցիս (sprdescʿis) | սպրդեսցի (sprdescʿi) | սպրդեսցուք (sprdescʿukʿ) | սպրդեսջիք (sprdesǰikʿ) | սպրդեսցին (sprdescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | սպրդեա՛ց (sprdeácʿ) | — | — | սպրդեցարո՛ւք (sprdecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | սպրդեսջի՛ր (sprdesǰír) | — | — | սպրդեսջի՛ք (sprdesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ սպրդիր (mí sprdir) | — | — | մի՛ սպրդիք (mí sprdikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- սպրդութիւն (sprdutʿiwn)
- սպրդումն (sprdumn)
Descendants
- Armenian: սպրդել (sprdel)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “սպրդել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 267
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “սպրդ(ան)ել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 693a
- Lagarde, Paul de (1868) Beitraege zur baktrischen Lexikographie (in German), Leipzig: B. G. Teubner, page 37
- Lagarde, Paul de (1877) Armenische Studien (in German), Göttingen: Dieterich, page 139
- Łapʿancʿyan, Grigor (1961) Hayocʿ lezvi patmutʿyun. Hin šrǰan [History of the Armenian Language. Ancient Period] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 200
- Schultheiss, Tassilo (1961), “Hethitisch und Armenisch”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen, issue 77, page 222
- Puhvel, Jaan (1984) Hittite Etymological Dictionary (Trends in linguistics. Documentation; 1), volume II, Berlin, New York, Amsterdam: Mouton, pages 449–450
- Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume II, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 774
- Cheung, Johnny (2007) Etymological Dictionary of the Iranian Verb (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 2), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 352
- Kloekhorst, Alwin (2008) Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 410
- Simon, Zsolt (2013), “Die These der hethitisch-luwischen Lehnwörter im Armenischen: eine kritische Neubetrachtung”, in International Journal of Diachronic Linguistics and Linguistic Reconstruction (in German), volume 10, issue 2, page 115
- Kroonen, Guus (2013) Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 470
- Hübschmann, Heinrich (1883) Armenische Studien. 1/1. Grundzüge der armenischen Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 14
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “սպրդեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “սպրդիմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “սպրդիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “սպրդեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy