սուրբ
Armenian
Etymology
From Old Armenian սուրբ (surb).
Pronunciation
Audio (file) - (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [suɾpʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [suɾpʰ]
Adjective
սուրբ • (surb) (superlative ամենասուրբ)
- holy, sacred
- Սուրբ Հոգի ― Surb Hogi ― Holy Spirit
- Սուրբ Ծնունդ ― Surb Cnund ― Christmas
- Սուրբ Գիրք ― Surb Girkʿ ― Bible
- righteous, pious, godly, upright
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | սուրբ (surb) | սրբեր (srber) | ||
| dative | սրբի (srbi) | սրբերի (srberi) | ||
| ablative | սրբից (srbicʿ) | սրբերից (srbericʿ) | ||
| instrumental | սրբով (srbov) | սրբերով (srberov) | ||
| locative | սրբում (srbum) | սրբերում (srberum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սուրբը/սուրբն (surbə/surbn) | սրբերը/սրբերն (srberə/srbern) | ||
| dative | սրբին (srbin) | սրբերին (srberin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սուրբս (surbs) | սրբերս (srbers) | ||
| dative | սրբիս (srbis) | սրբերիս (srberis) | ||
| ablative | սրբիցս (srbicʿs) | սրբերիցս (srbericʿs) | ||
| instrumental | սրբովս (srbovs) | սրբերովս (srberovs) | ||
| locative | սրբումս (srbums) | սրբերումս (srberums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սուրբդ (surbd) | սրբերդ (srberd) | ||
| dative | սրբիդ (srbid) | սրբերիդ (srberid) | ||
| ablative | սրբիցդ (srbicʿd) | սրբերիցդ (srbericʿd) | ||
| instrumental | սրբովդ (srbovd) | սրբերովդ (srberovd) | ||
| locative | սրբումդ (srbumd) | սրբերումդ (srberumd) | ||
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | սուրբ (surb) | սուրբեր (surber) | ||
| dative | սուրբի (surbi) | սուրբերի (surberi) | ||
| ablative | սուրբից (surbicʿ) | սուրբերից (surbericʿ) | ||
| instrumental | սուրբով (surbov) | սուրբերով (surberov) | ||
| locative | սուրբում (surbum) | սուրբերում (surberum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սուրբը/սուրբն (surbə/surbn) | սուրբերը/սուրբերն (surberə/surbern) | ||
| dative | սուրբին (surbin) | սուրբերին (surberin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սուրբս (surbs) | սուրբերս (surbers) | ||
| dative | սուրբիս (surbis) | սուրբերիս (surberis) | ||
| ablative | սուրբիցս (surbicʿs) | սուրբերիցս (surbericʿs) | ||
| instrumental | սուրբովս (surbovs) | սուրբերովս (surberovs) | ||
| locative | սուրբումս (surbums) | սուրբերումս (surberums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սուրբդ (surbd) | սուրբերդ (surberd) | ||
| dative | սուրբիդ (surbid) | սուրբերիդ (surberid) | ||
| ablative | սուրբիցդ (surbicʿd) | սուրբերիցդ (surbericʿd) | ||
| instrumental | սուրբովդ (surbovd) | սուրբերովդ (surberovd) | ||
| locative | սուրբումդ (surbumd) | սուրբերումդ (surberumd) | ||
Noun
սուրբ • (surb)
- saint
- Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ ― Surb Grigor Lusavoričʿ ― Saint Gregory the Illuminator (patron of Armenia)
Declension
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | սուրբ (surb) | սրբեր (srber) | ||
| dative | սրբի (srbi) | սրբերի (srberi) | ||
| ablative | սրբից (srbicʿ) | սրբերից (srbericʿ) | ||
| instrumental | սրբով (srbov) | սրբերով (srberov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սուրբը/սուրբն (surbə/surbn) | սրբերը/սրբերն (srberə/srbern) | ||
| dative | սրբին (srbin) | սրբերին (srberin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սուրբս (surbs) | սրբերս (srbers) | ||
| dative | սրբիս (srbis) | սրբերիս (srberis) | ||
| ablative | սրբիցս (srbicʿs) | սրբերիցս (srbericʿs) | ||
| instrumental | սրբովս (srbovs) | սրբերովս (srberovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սուրբդ (surbd) | սրբերդ (srberd) | ||
| dative | սրբիդ (srbid) | սրբերիդ (srberid) | ||
| ablative | սրբիցդ (srbicʿd) | սրբերիցդ (srbericʿd) | ||
| instrumental | սրբովդ (srbovd) | սրբերովդ (srberovd) | ||
| locative | — | — | ||
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | սուրբ (surb) | սուրբեր (surber) | ||
| dative | սուրբի (surbi) | սուրբերի (surberi) | ||
| ablative | սուրբից (surbicʿ) | սուրբերից (surbericʿ) | ||
| instrumental | սուրբով (surbov) | սուրբերով (surberov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սուրբը/սուրբն (surbə/surbn) | սուրբերը/սուրբերն (surberə/surbern) | ||
| dative | սուրբին (surbin) | սուրբերին (surberin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սուրբս (surbs) | սուրբերս (surbers) | ||
| dative | սուրբիս (surbis) | սուրբերիս (surberis) | ||
| ablative | սուրբիցս (surbicʿs) | սուրբերիցս (surbericʿs) | ||
| instrumental | սուրբովս (surbovs) | սուրբերովս (surberovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սուրբդ (surbd) | սուրբերդ (surberd) | ||
| dative | սուրբիդ (surbid) | սուրբերիդ (surberid) | ||
| ablative | սուրբիցդ (surbicʿd) | սուրբերիցդ (surbericʿd) | ||
| instrumental | սուրբովդ (surbovd) | սուրբերովդ (surberovd) | ||
| locative | — | — | ||
Old Armenian
The word Սուրբ (Surb, “Holy”) abbreviated. Only first and last letters are written, under the Armenian abbreviation mark.
Etymology
From Proto-Indo-European *(s)ku-bʰ-ro- with Sanskrit शुभ्र (śubhrá, “shining, beautiful”) and possibly Khotanese [script needed] (suraa-, “clean, pure”) as the only cognates. Less likely Iranian origin has also been suggested.
Adjective
սուրբ • (surb)
- pure, clean, exempt, spotless, stainless, immaculate
- divine, godly, innocent
- (religion, sometimes capitalized) holy, sacred
- սուրբն սրբոց ― surbn srbocʿ ― the Holy of Holies
- սուրբ առնել ― surb aṙnel ― to sanctify, to purify
- սուրբ առնել զԱստուած ― surb aṙnel zAstuac ― to glorify God
- սուրբ առնել զանձն ― surb aṙnel zanjn ― to offer, consecrate or devote oneself
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | սուրբ (surb) | սուրբք (surbkʿ) | |
| genitive | սրբոյ (srboy) | սրբոց (srbocʿ) | |
| dative | սրբոյ (srboy) | սրբոց (srbocʿ) | |
| accusative | սուրբ (surb) | սուրբս (surbs) | |
| ablative | սրբոյ (srboy) | սրբոց (srbocʿ) | |
| instrumental | սրբով (srbov) | սրբովք (srbovkʿ) | |
| locative | սրբում (srbum) | սուրբս (surbs) | |
| note the unusual locative with -մ (-m) | |||
Noun
սուրբ • (surb)
- (religion, sometimes capitalized) saint
Adverb
սուրբ • (surb)
- holily
Usage notes
In the sense of “holy, saint” the word was written abbreviated սբ՟ (sb.) = սուրբ (surb) (see the picture).
Derived terms
- ամենասուրբ (amenasurb)
- ամենասրբազան (amenasrbazan)
- ամենասրբապէս (amenasrbapēs)
- ամենասրբութիւն (amenasrbutʿiwn)
- ամենասրբուհի (amenasrbuhi)
- անսուրբ (ansurb)
- անսրբաբար (ansrbabar)
- անսրբազան (ansrbazan)
- անսրբազնաբար (ansrbaznabar)
- անսրբական (ansrbakan)
- անսրբապէս (ansrbapēs)
- անսրբելի (ansrbeli)
- անսրբութիւն (ansrbutʿiwn)
- երեքսրբասացութիւն (erekʿsrbasacʿutʿiwn)
- երեքսրբեան (erekʿsrbean)
- կիսասուրբ (kisasurb)
- նախասրբեալ (naxasrbeal)
- սպկիկ (spkik)
- սպրիկ (sprik)
- սպրկիկ (sprkik)
- սպրկիկ (sprkik)
- սպրկուկ (sprkuk)
- սրբաբան (srbaban)
- սրբաբանեմ (srbabanem)
- սրբաբանութիւն (srbabanutʿiwn)
- սրբաբար (srbabar)
- սրբաբեհեզ (srbabehez)
- սրբաբերան (srbaberan)
- սրբագիր (srbagir)
- սրբագոյն (srbagoyn)
- սրբագործեմ (srbagorcem)
- սրբագործութիւն (srbagorcutʿiwn)
- սրբագումար (srbagumar)
- սրբագունդ (srbagund)
- սրբագրեալ (srbagreal)
- սրբագրեցեալ (srbagrecʿeal)
- սրբագրիչ (srbagričʿ)
- սրբագրութիւն (srbagrutʿiwn)
- սրբադեղ (srbadeł)
- սրբազան (srbazan)
- սրբազանաբար (srbazanabar)
- սրբազանագոյն (srbazanagoyn)
- սրբազանագործեմ (srbazanagorcem)
- սրբազանագրութիւն (srbazanagrutʿiwn)
- սրբազանեմ (srbazanem)
- սրբազանիչ (srbazaničʿ)
- սրբազանութիւն (srbazanutʿiwn)
- սրբազգեաց (srbazgeacʿ)
- սրբազգեստ (srbazgest)
- սրբազգեստութիւն (srbazgestutʿiwn)
- սրբազնաբանեմ (srbaznabanem)
- սրբազնաբանութիւն (srbaznabanutʿiwn)
- սրբազնաբար (srbaznabar)
- սրբազնագոյն (srbaznagoyn)
- սրբազնագործ (srbaznagorc)
- սրբազնագործեմ (srbaznagorcem)
- սրբազնագործութիւն (srbaznagorcutʿiwn)
- սրբազնագրական (srbaznagrakan)
- սրբազնագրեմ (srbaznagrem)
- սրբազնագրութիւն (srbaznagrutʿiwn)
- սրբազնադրութիւն (srbaznadrutʿiwn)
- սրբազնազարդ (srbaznazard)
- սրբազնական (srbaznakan)
- սրբազնակատար (srbaznakatar)
- սրբազնապէս (srbaznapēs)
- սրբազնաստեղծ (srbaznastełc)
- սրբազնաստեղծութիւն (srbaznastełcutʿiwn)
- սրբազնավայելուչ (srbaznavayelučʿ)
- սրբազնատիպ (srbaznatip)
- սրբազնութիւն (srbaznutʿiwn)
- սրբալոյս (srbaloys)
- սրբական (srbakan)
- սրբականութիւն (srbakanutʿiwn)
- սրբակաց (srbakacʿ)
- սրբակեաց (srbakeacʿ)
- սրբակրօն (srbakrōn)
- սրբակցորդ (srbakcʿord)
- սրբահամ (srbaham)
- սրբահայեաց (srbahayeacʿ)
- սրբահետ (srbahet)
- սրբահոգի (srbahogi)
- սրբաձայնեմ (srbajaynem)
- սրբաձիգ (srbajig)
- սրբամասնութիւն (srbamasnutʿiwn)
- սրբամատոյց (srbamatoycʿ)
- սրբամաքուր (srbamakʿur)
- սրբամիտ (srbamit)
- սրբամտեմ (srbamtem)
- սրբամտութիւն (srbamtutʿiwn)
- սրբային (srbayin)
- սրբան (srban)
- սրբանամ (srbanam)
- սրբանուագ (srbanuag)
- սրբանուէր (srbanuēr)
- սրբաշէն (srbašēn)
- սրբապահ (srbapah)
- սրբապահութիւն (srbapahutʿiwn)
- սրբապէս (srbapēs)
- սրբաջինջ (srbaǰinǰ)
- սրբաջունջ (srbaǰunǰ)
- սրբասահման (srbasahman)
- սրբասաց (srbasacʿ)
- սրբասացութիւն (srbasacʿutʿiwn)
- սրբասէր (srbasēr)
- սրբասիրութիւն (srbasirutʿiwn)
- սրբասիրտ (srbasirt)
- սրբասնեալ (srbasneal)
- սրբասնունդ (srbasnund)
- սրբավայելուչ (srbavayelučʿ)
- սրբավայելչապէս (srbavayelčʿapēs)
- սրբատաշ (srbataš)
- սրբատեսիլ (srbatesil)
- սրբատուն (srbatun)
- սրբարան (srbaran)
- սրբարար (srbarar)
- սրբարարական (srbararakan)
- սրբափակ (srbapʿak)
- սրբափայլ (srbapʿayl)
- սրբաքար (srbakʿar)
- սրբաքեր (srbakʿer)
- սրբաքերեմ (srbakʿerem)
- սրբեմ (srbem)
- սրբերգեան (srbergean)
- սրբերգենութիւն (srbergenutʿiwn)
- սրբերգութիւն (srbergutʿiwn)
- սրբեցողական (srbecʿołakan)
- սրբեցողութիւն (srbecʿołutʿiwn)
- սրբեցութիւն (srbecʿutʿiwn)
- սրբիկ (srbik)
- սրբիչ (srbičʿ)
- սրբկեր (srbker)
- սրբկիկ (srbkik)
- սրբութիւն (srbutʿiwn)
- սրբուհի (srbuhi)
- սրբումն (srbumn)
Descendants
- Armenian: սուրբ (surb)
References
- Gočanean, Pōłos (2011) Dasakan grabari gorcnakan kʿerakanutʿiwn [Practical Grammar of Classical Old Armenian] (in Armenian), Vienna, Yerevan: Mekhitarist Press, page 65
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “սուրբ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “սուրբ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “սուրբ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010), “surb”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 588