սնդիկ
Armenian
Etymology
From Old Armenian սնդիկ (sndik).
Pronunciation
Audio (Eastern Armenian) (file) - (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [sənˈdik]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [sənˈtʰiɡ]
Noun
սնդիկ • (sndik)
- mercury
- (figuratively) fidget, fidgeter
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | սնդիկ (sndik) | սնդիկներ (sndikner) | ||
| dative | սնդիկի (sndiki) | սնդիկների (sndikneri) | ||
| ablative | սնդիկից (sndikicʿ) | սնդիկներից (sndiknericʿ) | ||
| instrumental | սնդիկով (sndikov) | սնդիկներով (sndiknerov) | ||
| locative | սնդիկում (sndikum) | սնդիկներում (sndiknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սնդիկը/սնդիկն (sndikə/sndikn) | սնդիկները/սնդիկներն (sndiknerə/sndiknern) | ||
| dative | սնդիկին (sndikin) | սնդիկներին (sndiknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սնդիկս (sndiks) | սնդիկներս (sndikners) | ||
| dative | սնդիկիս (sndikis) | սնդիկներիս (sndikneris) | ||
| ablative | սնդիկիցս (sndikicʿs) | սնդիկներիցս (sndiknericʿs) | ||
| instrumental | սնդիկովս (sndikovs) | սնդիկներովս (sndiknerovs) | ||
| locative | սնդիկումս (sndikums) | սնդիկներումս (sndiknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սնդիկդ (sndikd) | սնդիկներդ (sndiknerd) | ||
| dative | սնդիկիդ (sndikid) | սնդիկներիդ (sndiknerid) | ||
| ablative | սնդիկիցդ (sndikicʿd) | սնդիկներիցդ (sndiknericʿd) | ||
| instrumental | սնդիկովդ (sndikovd) | սնդիկներովդ (sndiknerovd) | ||
| locative | սնդիկումդ (sndikumd) | սնդիկներումդ (sndiknerumd) | ||
Old Armenian
Alternative forms
- սնտիկ (sntik)
Etymology
An Iranian borrowing: compare Middle Persian [Book Pahlavi needed] (zy(w)ndk'), Manichaean Middle Persian 𐫉𐫏𐫗𐫅𐫃 (zyndg), Classical Persian زنده (zinda, “alive, living”), Persian جیوه (jive), ژیوه (žive, “mercury”). Compare the Iranian borrowings: Middle Armenian ժիպակ (žipak), Arabic زِئْبَق (ziʾbaq), زَاؤُوق (zāʾūq), Classical Syriac ܙܝܘܓ (zīwag), ܣܐܕܢܓ (/sʾdng/), Georgian სინდიყი (sindiq̇i, “mercury”), the latter possibly via Armenian. For the sense development compare English quicksilver, Latin argentum vivum. The correct etymology was proposed already by Klaproth (1823).
Noun
սնդիկ • (sndik)
- mercury, quicksilver
- 8th century, Gregory of Nyssa, Tesutʿiwn yałags mardoys kazmutʿean [On the Formation of Man] [1]:
- Ասի, եւ սնդիկդ (var. սնդիկտ, սնտիկդ) յառաջագոյն հեղեալ, այն որ շուրջ զնովաւ է՝ կողմանաւորի ուրումն եւ փոշոտ վայրի, ի մանր-մանր գնդակս ոլոռնացեալ, յերկրին սփռել առ ոչինչ յայնոսիկ, որ պատահեցին նմա, խառնեալ։
- Asi, ew '''sndikd''' (var. sndikt, sntikd) yaṙaǰagoyn hełeal, ayn or šurǰ znovaw ē, kołmanawori urumn ew pʿošot vayri, i manr-manr gndaks oloṙnacʿeal, yerkrin spʿṙel aṙ očʿinčʿ yaynosik, or patahecʿin nma, xaṙneal.
- Ասի, եւ սնդիկդ (var. սնդիկտ, սնտիկդ) յառաջագոյն հեղեալ, այն որ շուրջ զնովաւ է՝ կողմանաւորի ուրումն եւ փոշոտ վայրի, ի մանր-մանր գնդակս ոլոռնացեալ, յերկրին սփռել առ ոչինչ յայնոսիկ, որ պատահեցին նմա, խառնեալ։
- 14th century, Grigor Tatʿewacʿi, Girkʿ kʿarozutʿean or kočʿi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part] :[2]
- Վեցերորդ՝ զի ասէ Արիստոտէլ թէ՝ սընդիկն եւ ծծումբն յոր ժամ խառնին ընդ իրեար յերակս երկրի, լինին նիւթ ամենայն հրահալելեաց։ Զի զօրութեամբ աստեղաց՝ սընդիկն եւ ծծումբն յիրեար խառնել, փոխին երբեմնն յոսկի, երբեմն յարծաթ, երբեմն յերկաթ, եւ ի պղինձ, եւ ի կլայեկ։ Արդ՝ թէ երկնից զօրութիւնն զսնդիկն եւ զծծումբն կարէ յոսկի փոխել՝ որչափ եւս առաւել Աստուած կարէ զհացն ի մարմին իւր փոխել։
- Vecʿerord, zi asē Aristotēl tʿē, '''səndikn''' ew ccumbn yor žam xaṙnin ənd irear yeraks erkri, linin niwtʿ amenayn hrahaleleacʿ. Zi zōrutʿeamb astełacʿ, '''səndikn''' ew ccumbn yirear xaṙnel, pʿoxin erbemnn yoski, erbemn yarcatʿ, erbemn yerkatʿ, ew i płinj, ew i klayek. Ard, tʿē erknicʿ zōrutʿiwnn '''zsndikn''' ew zccumbn karē yoski pʿoxel, orčʿapʿ ews aṙawel Astuac karē zhacʿn i marmin iwr pʿoxel.
- Վեցերորդ՝ զի ասէ Արիստոտէլ թէ՝ սընդիկն եւ ծծումբն յոր ժամ խառնին ընդ իրեար յերակս երկրի, լինին նիւթ ամենայն հրահալելեաց։ Զի զօրութեամբ աստեղաց՝ սընդիկն եւ ծծումբն յիրեար խառնել, փոխին երբեմնն յոսկի, երբեմն յարծաթ, երբեմն յերկաթ, եւ ի պղինձ, եւ ի կլայեկ։ Արդ՝ թէ երկնից զօրութիւնն զսնդիկն եւ զծծումբն կարէ յոսկի փոխել՝ որչափ եւս առաւել Աստուած կարէ զհացն ի մարմին իւր փոխել։
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | սնդիկ (sndik) | սնդիկք (sndikkʿ) | |
| genitive | սնդկի (sndki) | սնդկաց (sndkacʿ) | |
| dative | սնդկի (sndki) | սնդկաց (sndkacʿ) | |
| accusative | սնդիկ (sndik) | սնդիկս (sndiks) | |
| ablative | սնդկէ (sndkē) | սնդկաց (sndkacʿ) | |
| instrumental | սնդկաւ (sndkaw) | սնդկաւք = սնդկօք (sndkawkʿ = sndkōkʿ) | |
| locative | սնդկի (sndki) | սնդիկս (sndiks) | |
| post-classical evidence | |||
Descendants
- Armenian: սնդիկ (sndik)
- →? Georgian: სინდიყი (sindiq̇i)
- → Ottoman Turkish: سندك (sindik)
References
- Vardanyan, Stella (2008), S. S. Arewšatyan, editor, S. Grigor Niwsacʿi. Tesutʿiwn i mardoyn kazmutʿiwn (Yałags kazmutʿean mardoy) [St. Gregory of Nyssa. On the making of man] (Ekełecʿakan matenagrutʿiwn; 3), Etchmiadzin: Mayr Atʿoṙ Surb Ēǰmiacni hratarakčʿutʿiwn, page 180
- Grigor Tatʿewacʿi (1741) Girkʿ kʿarozutʿean, or kočʿi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part], Constantinople: Abraham Tʿrakacʿi Press, page 162b
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “սնդիկ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 236ab
- Asatrian, Mushegh (2006), “Iranian Elements in Arabic: The State of Research”, in Iran and the Caucasus, volume 10, issue 1, page 101
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “սնդիկ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “սնդիկ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik
- Klaproth, Julius (1823) Asia polyglotta, Paris: A. Schubart, page 104a
- Mxitʿar Sebastacʿi (1749), “սնդիկ”, in Baṙgirkʿ Haykazean lezui [Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 994b
- Périkhanian, Anahit G. (1986–1987), “Notes étymologiques”, in Revue des Études Arméniennes (in French), volume 20, pages 44–45, proposing a derivation from a different Iranian root
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “սնդիկ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy