պատուանդան
Old Armenian
Etymology
Certainly an Iranian borrowing, but the details are unclear.
Ačaṙyan remarks that Middle Persian [script needed] (ptwnd /patvand, paywand/, “connection, relationship”) fits in form but not meaning. J̌ahukyan is more positive, adducing also Persian پابند (pâband, “fetter”), پایبست (pāy-bast, “foundation”). Compare also Pazend Middle Persian 𐬞𐬀𐬉𐬬𐬀𐬧𐬛 (paēvaṇd), Manichaean Middle Persian 𐫛𐫏𐫇𐫗 (pywn /paywann, paywenn/, “connection, tie”), Khotanese [script needed] (pabana-, “continuum, connexion”). All of these ultimately go back to Proto-Iranian *pati- (“against, toward”) + *band- (“to bind”).
Noun
պատուանդան • (patuandan)
- footrest, footstool
- 5th century, Bible, Psalm 99.5:
- Բարձր արարէք զՏէր Աստուած մեր, երկիր պագէք պատուանդանի ոտից նորա, զի սուրբ է։
- Barjr ararēkʿ zTēr Astuac mer, erkir pagēkʿ patuandani oticʿ nora, zi surb ē.
- Exalt the LORD our God and worship at his footstool; he is holy.
- Բարձր արարէք զՏէր Աստուած մեր, երկիր պագէք պատուանդանի ոտից նորա, զի սուրբ է։
- 5th century, Eznik Kołbacʿi, Ełc ałandocʿ [Refutation of the Sects] :
- Եւ որ այնպէսն կարող է, ընդէ՞ր խափանիցէ զանձն՝ լինել պատուանդան ընդ ոտիւք այլոյ […]
- Ew or aynpēsn karoł ē, əndē?r xapʿanicʿē zanjn, linel patuandan ənd otiwkʿ ayloy […]
- Եւ որ այնպէսն կարող է, ընդէ՞ր խափանիցէ զանձն՝ լինել պատուանդան ընդ ոտիւք այլոյ […]
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | պատուանդան (patuandan) | պատուանդանք (patuandankʿ) | |
| genitive | պատուանդանի (patuandani) | պատուանդանաց (patuandanacʿ) | |
| dative | պատուանդանի (patuandani) | պատուանդանաց (patuandanacʿ) | |
| accusative | պատուանդան (patuandan) | պատուանդանս (patuandans) | |
| ablative | պատուանդանէ (patuandanē) | պատուանդանաց (patuandanacʿ) | |
| instrumental | պատուանդանաւ (patuandanaw) | պատուանդանաւք = պատուանդանօք (patuandanawkʿ = patuandanōkʿ) | |
| locative | պատուանդանի (patuandani) | պատուանդանս (patuandans) |
Descendants
- Armenian: պատվանդան (patvandan)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “պատուանդան”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 48b
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “պատուանդան”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Bailey, H. W. (1979), “pabana-”, in Dictionary of Khotan Saka, Cambridge, London, New York, Melbourne: Cambridge University press, page 212
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “պատուանդան”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 627
- Leroy, Maurice (1983), “Emprunts iraniens dans la composition nominale en arménien classique”, in Revue des Études Arméniennes (in French), volume 17, page 65
- MacKenzie, D. N. (1971), “paywand”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press, page 67
- Nyberg, H. S. (1974), “patvand”, in A Manual of Pahlavi, Part II: Glossary, Wiesbaden: Otto Harrassowitz, page 159ab
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “պատուանդան”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy