ուպան
Middle Armenian
Etymology
The origin is unknown. Perhaps a shortening of Ancient Greek ὀποπάναξ (opopánax).[1]
Noun
ուպան • (upan)
- a plant whose root produces a resinous gum: laserwort, Laserpitium[2][3] or Ferula assa-foetida[4] or Ferula galbaniflua[5][6] or Opopanax chironium[7]; and its resinous gum, respectively: laser or asafoetida or galbanum or opopanax
- 6th–12th? centuries, Baṙkʿ Gałianosi [The Greek–Armenian Dictionary to Galen] :[8]
- Քաղբան = բարկժատ, ուպանի խիժ։
- Kʿałban = barkžat, upani xiž.
- χαλβάνη (khalbánē) = barkžat, gum of upan
- Քաղբան = բարկժատ, ուպանի խիժ։
- 9th or 10th century, with changes and additions in later centuries, Tʿargmanutʿiwn dełocʿ zor əntrel en imastasērkʿn ew kargeal yayl lezuacʿ [A Medieval Arabic–Armenian Botanical Dictionary] :[9][10]
- Անգուտան եւ բառզդ = ուպանի տակ։
- Angutan ew baṙzd = upani tak.
- أَنْجُدَان (ʾanjudān, “asafoetida”) and بَارْزَد (bārzad, “galbanum”) = root of the upan
- Անգուտան եւ բառզդ = ուպանի տակ։
- 1478 – 1492, Amirdovlatʿ Amasiacʿi, Angitacʿ anpēt [Useless for Ignoramuses] :[4][11]
- Ուպան․ որ է անկուժատն․ յշծ իր համարն։
- Upan; or ē ankužatn; yšc ir hamarn.
- Upan = Is the asafoetida. It is mentioned under its number.
- Ուպան․ որ է անկուժատն․ յշծ իր համարն։
- 1614 – 1622, Asar Sebastacʿi, Girkʿ bžškakan arhesti [Book of Medical Art] :[6]
- Ուպան, որ է անկուժատն, որ է անկուզակն։
- Upan, or ē ankužatn, or ē ankuzakn.
- Upan = Is the asafoetida, which is the ankuzak.
- Ուպան, որ է անկուժատն, որ է անկուզակն։
Derived terms
- ուպանատակ (upanatak)
References
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “ուպան”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 751a
- Bedevian, Armenag K. (1936), “Laserpitium”, in Illustrated Polyglottic Dictionary of Plant Names, Cairo: Argus & Papazian Presses, § 2033, page 352
- Łazaryan, Ṙ. S. (1981), “ուպան”, in Busanunneri hayeren-latineren-ṙuseren-angleren-franseren-germaneren baṙaran [Armenian–Latin–Russian–English–French–German Dictionary of Plant Names], Yerevan: University Press, § 1219, page 96a
- Basmaǰean, K. Y., editor (1926) Amirtovlatʿi Amasiacʿwoy angitacʿ anpēt [Useless for Ignoramuses of Amirdovlatʿ Amasiacʿi], Vienna: Mekhitarist Press, § 2588, page 441
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “ուպան”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 553c
- Asar Sebastacʿi (1993) Girkʿ bžškakan arhesti (XVI—XVII dd.) [Book of Medical Art (16–17th cc.)], preparation of the text, preface and dictionary by D. M. Karapetyan, Yerevan: Academy Press, pages 255, 393
- Artʿinean, Yovhannēs (1906) Tunkerə ew anoncʿ hayerēn anunnerə [Des plantes et de leurs noms arméniens] (in Armenian), Paris: D. Dogramadjian, page 52
- Greppin, John A. C. (1985) Baṙkʿ Gaɫianosi: The Greek–Armenian Dictionary to Galen, Delmar, New York: Caravan Books, page 115
- Greppin, John A. C. (1997) A Medieval Arabic–Armenian Botanical Dictionary (Studien zur armenischen Geschichte; 16), separate reprint of the Handes Amsorya 109 (1995), 380–457 edition, Vienna: Mechitarist Press, § 12, page 23
- Norayr N. Biwzandacʿi (2000), “ուպան”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʿ storin hayerēni i matenagrutʿeancʿ ŽA–ŽĒ darucʿ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 615
- Варданян, Стелла (1990) Амирдовлат Амасиаци, Ненужное для неучей (in Russian), Moscow: Nauka, § 2268, pages 356, 728
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “ուպան”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 606–607
- Ališan, Łewond (1895), “ոպան կամ ուպան․ ուպանի տակ”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʿiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 2396, page 502
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “ուպան”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 620a
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ուպան”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 578a