ունչ
Armenian
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian ունչ (unčʿ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [unt͡ʃʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [unt͡ʃʰ]
Noun
ունչ • (unčʿ) (archaic)
- nose; nostril
- Synonym: քիթ (kʿitʿ)
- moustache
- Synonym: բեղ (beł)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ունչ (unčʿ) | ունչեր (unčʿer) | ||
| dative | ունչի (unčʿi) | ունչերի (unčʿeri) | ||
| ablative | ունչից (unčʿicʿ) | ունչերից (unčʿericʿ) | ||
| instrumental | ունչով (unčʿov) | ունչերով (unčʿerov) | ||
| locative | ունչում (unčʿum) | ունչերում (unčʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ունչը/ունչն (unčʿə/unčʿn) | ունչերը/ունչերն (unčʿerə/unčʿern) | ||
| dative | ունչին (unčʿin) | ունչերին (unčʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ունչս (unčʿs) | ունչերս (unčʿers) | ||
| dative | ունչիս (unčʿis) | ունչերիս (unčʿeris) | ||
| ablative | ունչիցս (unčʿicʿs) | ունչերիցս (unčʿericʿs) | ||
| instrumental | ունչովս (unčʿovs) | ունչերովս (unčʿerovs) | ||
| locative | ունչումս (unčʿums) | ունչերումս (unčʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ունչդ (unčʿd) | ունչերդ (unčʿerd) | ||
| dative | ունչիդ (unčʿid) | ունչերիդ (unčʿerid) | ||
| ablative | ունչիցդ (unčʿicʿd) | ունչերիցդ (unčʿericʿd) | ||
| instrumental | ունչովդ (unčʿovd) | ունչերովդ (unčʿerovd) | ||
| locative | ունչումդ (unčʿumd) | ունչերումդ (unčʿerumd) | ||
Derived terms
- սրընչակ (srənčʿak)
Old Armenian
Alternative forms
- մունչ (munčʿ) – misconstruction
Etymology
The origin is uncertain.
Noun
ունչ • (unčʿ)
- nose; nostril
- սրբել զունչս ― srbel zunčʿs ― to blow one's nose
- ունչս առնել, ունել, ընկենուլ, յընչաց քերել ― unčʿs aṙnel, unel, ənkenul, yənčʿacʿ kʿerel ― to turn up one's nose at, to snap one's fingers at, to set at nought or at defiance, to take no notice of, to make no account of, to set light by, to despise, to scorn, to quiz, to laugh at, to ridicule
- moustache
- զընչօք առնել ― zənčʿōkʿ aṙnel ― to trim one's mustaches, to twirl the mustaches
Usage notes
Usually used in the plural: ունչք (unčʿkʿ).
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ունչ (unčʿ) | ունչք (unčʿkʿ) | |
| genitive | ունչի (unčʿi) | ունչաց (unčʿacʿ) | |
| dative | ունչի (unčʿi) | ունչաց (unčʿacʿ) | |
| accusative | ունչ (unčʿ) | ունչս (unčʿs) | |
| ablative | ունչէ (unčʿē) | ունչաց (unčʿacʿ) | |
| instrumental | ունչաւ (unčʿaw) | ունչաւք = ունչօք (unčʿawkʿ = unčʿōkʿ) | |
| locative | ունչի (unčʿi) | ունչս (unčʿs) |
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ունչ (unčʿ) | ունչք (unčʿkʿ) | |
| genitive | ընչի (ənčʿi) | ընչաց (ənčʿacʿ) | |
| dative | ընչի (ənčʿi) | ընչաց (ənčʿacʿ) | |
| accusative | ունչ (unčʿ) | ունչս (unčʿs) | |
| ablative | ընչէ (ənčʿē) | ընչաց (ənčʿacʿ) | |
| instrumental | ընչաւ (ənčʿaw) | ընչաւք = ընչօք (ənčʿawkʿ = ənčʿōkʿ) | |
| locative | ընչի (ənčʿi) | ունչս (unčʿs) |
Derived terms
- ընդունչսարկու (əndunčʿsarku)
- ընչապտուկ (ənčʿaptuk)
- կարճունչ (karčunčʿ)
- կորունչ (korunčʿ)
- ունչատ (unčʿat)
- տափընչութիւն (tapʿənčʿutʿiwn)
Descendants
- → Armenian: ունչ (unčʿ) (learned)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ունչք”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ունչ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “ունչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press