Ուխտանէս
Old Armenian
Alternative forms
- Ուխթանէս (Uxtʿanēs)
- Ուխտանիս (Uxtanis) – in a 13th century inscription from Artsakh
Etymology
Borrowed from an Iranian name formed with the etymon of ուխտ (uxt, “vow, covenant, pact”), with a Grecized ending as in Վրթանէս (Vrtʿanēs), Ներսէս (Nersēs).
Proper noun
Ուխտանէս • (Uxtanēs)
- A male given name
- 7–10th century, Movsēs Kałankatuacʿi, Patmutʿiwn Ałuanicʿ ašxarhi [The History of the Country of Albania] 2.32:[1][2]
- Զսոցա անազդակ լրբութիւնն և զանօրէն ամուսնութիւնն երանելի հայրապետն Ուխտանէս (var. Ուխտիանէս) անիծիւք փակեաց․ եւ անդարձ լեալ գտեալ չարեացն ամենեքին առ հասարակ բնաջինջ եղեալ սատակեցան յերկրէ։ Որ եւ յետոյ փոխի ի Քրիստոս սուրբ հայրապետն․ եւ յաջորդէ զաթոռ նորին Եղիազար՝ այր բարի եւ ազնուական։ Սա էր եպիսկոպոս ի Շաքւոյ, որ ի վախճանելն Ուխտանիսի (var. Ուղտանէսի, Ուխտիանիսի) ի ժողովի անդ դիպեալ կոչմանն ընդ այլ եպիսկոպոսունսն, զորոյ չարափառ ոմանք զգալն նորա ի ժողովն պարսաւէին։
- Zsocʿa anazdak lrbutʿiwnn ew zanōrēn amusnutʿiwnn eraneli hayrapetn Uxtanēs (var. Uxtianēs) aniciwkʿ pʿakeacʿ; ew andarj leal gteal čʿareacʿn amenekʿin aṙ hasarak bnaǰinǰ ełeal satakecʿan yerkrē. Or ew yetoy pʿoxi i Kʿristos surb hayrapetn; ew yaǰordē zatʿoṙ norin Ełiazar, ayr bari ew aznuakan. Sa ēr episkopos i Šakʿwoy, or i vaxčaneln Uxtanisi (var. Ułtanēsi, Uxtianisi) i žołovi and dipeal kočʿmann ənd ayl episkoposunsn, zoroy čʿarapʿaṙ omankʿ zgaln nora i žołovn parsawēin.
- Because of their unlawful marriages, the blessed patriarch Uxtanēs heaped curses upon them, and when they would not turn from the evil they had contrived, they were all annihilated and exterminated from the face of the earth. After this the blessed patriarch returned to Christ, and Ełiazar, a good and noble man, succeeded to the see. He was bishop of Šak‘i, and at the death of Uxtanēs was present at the synod summoned there with the other bishops. As he went into the synod, certain heretical people censured him.
- Զսոցա անազդակ լրբութիւնն և զանօրէն ամուսնութիւնն երանելի հայրապետն Ուխտանէս (var. Ուխտիանէս) անիծիւք փակեաց․ եւ անդարձ լեալ գտեալ չարեացն ամենեքին առ հասարակ բնաջինջ եղեալ սատակեցան յերկրէ։ Որ եւ յետոյ փոխի ի Քրիստոս սուրբ հայրապետն․ եւ յաջորդէ զաթոռ նորին Եղիազար՝ այր բարի եւ ազնուական։ Սա էր եպիսկոպոս ի Շաքւոյ, որ ի վախճանելն Ուխտանիսի (var. Ուղտանէսի, Ուխտիանիսի) ի ժողովի անդ դիպեալ կոչմանն ընդ այլ եպիսկոպոսունսն, զորոյ չարափառ ոմանք զգալն նորա ի ժողովն պարսաւէին։
Declension
i-a-type or i-type
| singular (uncountable) | |
|---|---|
| nominative | Ուխտանէս (Uxtanēs) |
| genitive | Ուխտանիսի (Uxtanisi) |
| dative | Ուխտանիսի (Uxtanisi) |
| accusative | Ուխտանէս (Uxtanēs) |
| ablative | Ուխտանիսէ (Uxtanisē) |
| instrumental | ? (?) |
| locative | Ուխտանիսի (Uxtanisi) |
| the instrumental singular is not attested, which does not allow determining whether the word followed an i-type or an i-a-type declension | |
Related terms
- ուխտ (uxt)
- Ուխտիկ (Uxtik)
Descendants
- → Armenian: Ուխտանես (Uxtanes) (learned)
Further reading
- Ačaṙyan, Hračʿya (1948), “Ուխտանէս”, in Hayocʿ anjnanunneri baṙaran [Dictionary of Armenian Personal Names] (Erewani petakan hamalsaran. Gitakan ašxatutʿyunner; 26) (in Armenian), volume IV, Yerevan: University Press, pages 199–200
- Martirosyan, Hrach (2021), “Uxtanēs”, in Iranian personal names in Armenian collateral tradition (Iranisches Personennamenbuch, Band V, Faszikel 3) (in German), Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, § 589, pages 291–292, also see 18
References
- Movsēs Kałankatuacʿi (1983), V. Aṙakʿelyan, editor, Patmutʿiwn Ałuanicʿ ašxarhi [The History of the Country of Albania], Yerevan: Academy Press, page 213
- Dowsett, C. J. F. (1961) The History of the Caucasian Albanians by Movsēs Dasxuranc‘i (English translation and commentary) (London Oriental Series; 8), London, New York, Toronto: Oxford University Press, page 137