ողջախոհ
Armenian
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian ողջախոհ (ołǰaxoh).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [vɔχt͡ʃʰɑˈχɔh]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [vɔχt͡ʃʰɑˈχɔh]
Adjective
ողջախոհ • (ołǰaxoh) (superlative ամենաողջախոհ)
- sane; moderate, prudent, sensible, reasonable
- self-controlled, temperate, chaste, sober
Declension
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ողջախոհ (ołǰaxoh) | ողջախոհներ (ołǰaxohner) | ||
| dative | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհների (ołǰaxohneri) | ||
| ablative | ողջախոհից (ołǰaxohicʿ) | ողջախոհներից (ołǰaxohnericʿ) | ||
| instrumental | ողջախոհով (ołǰaxohov) | ողջախոհներով (ołǰaxohnerov) | ||
| locative | ողջախոհում (ołǰaxohum) | ողջախոհներում (ołǰaxohnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ողջախոհը/ողջախոհն (ołǰaxohə/ołǰaxohn) | ողջախոհները/ողջախոհներն (ołǰaxohnerə/ołǰaxohnern) | ||
| dative | ողջախոհին (ołǰaxohin) | ողջախոհներին (ołǰaxohnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ողջախոհս (ołǰaxohs) | ողջախոհներս (ołǰaxohners) | ||
| dative | ողջախոհիս (ołǰaxohis) | ողջախոհներիս (ołǰaxohneris) | ||
| ablative | ողջախոհիցս (ołǰaxohicʿs) | ողջախոհներիցս (ołǰaxohnericʿs) | ||
| instrumental | ողջախոհովս (ołǰaxohovs) | ողջախոհներովս (ołǰaxohnerovs) | ||
| locative | ողջախոհումս (ołǰaxohums) | ողջախոհներումս (ołǰaxohnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ողջախոհդ (ołǰaxohd) | ողջախոհներդ (ołǰaxohnerd) | ||
| dative | ողջախոհիդ (ołǰaxohid) | ողջախոհներիդ (ołǰaxohnerid) | ||
| ablative | ողջախոհիցդ (ołǰaxohicʿd) | ողջախոհներիցդ (ołǰaxohnericʿd) | ||
| instrumental | ողջախոհովդ (ołǰaxohovd) | ողջախոհներովդ (ołǰaxohnerovd) | ||
| locative | ողջախոհումդ (ołǰaxohumd) | ողջախոհներումդ (ołǰaxohnerumd) | ||
Old Armenian
Alternative forms
- ողջախորհ (ołǰaxorh)
Etymology
From ողջ (ołǰ) + -ա- (-a-) + -խոհ (-xoh). Calque of Ancient Greek σώφρων (sṓphrōn).
Adjective
ողջախոհ • (ołǰaxoh)
- sane; moderate, prudent, sensible, reasonable
- self-controlled, temperate, chaste, sober
- 5th century, Gregory of Nazianzus, Epitaph :[1]
- Բայց որք ըստ աստուծոյն են եւ ողջախոհք, վասն զի կայուն իրաց են, նորին աղագաւ եւ մնացականագոյնք։
- Baycʿ orkʿ əst astucoyn en ew ołǰaxohkʿ, vasn zi kayun iracʿ en, norin ałagaw ew mnacʿakanagoynkʿ.
- Բայց որք ըստ աստուծոյն են եւ ողջախոհք, վասն զի կայուն իրաց են, նորին աղագաւ եւ մնացականագոյնք։
Usage notes
- In Gregory of Nazianzus, translates Ancient Greek σώφρων (sṓphrōn).[2]
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ողջախոհ (ołǰaxoh) | ողջախոհք (ołǰaxohkʿ) | |
| genitive | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհաց (ołǰaxohacʿ) | |
| dative | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհաց (ołǰaxohacʿ) | |
| accusative | ողջախոհ (ołǰaxoh) | ողջախոհս (ołǰaxohs) | |
| ablative | ողջախոհէ (ołǰaxohē) | ողջախոհաց (ołǰaxohacʿ) | |
| instrumental | ողջախոհաւ (ołǰaxohaw) | ողջախոհաւք = ողջախոհօք (ołǰaxohawkʿ = ołǰaxohōkʿ) | |
| locative | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհս (ołǰaxohs) |
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ողջախոհ (ołǰaxoh) | ողջախոհք (ołǰaxohkʿ) | |
| genitive | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհից (ołǰaxohicʿ) | |
| dative | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհից (ołǰaxohicʿ) | |
| accusative | ողջախոհ (ołǰaxoh) | ողջախոհս (ołǰaxohs) | |
| ablative | ողջախոհէ (ołǰaxohē) | ողջախոհից (ołǰaxohicʿ) | |
| instrumental | ողջախոհիւ (ołǰaxohiw) | ողջախոհիւք (ołǰaxohiwkʿ) | |
| locative | ողջախոհի (ołǰaxohi) | ողջախոհս (ołǰaxohs) |
Derived terms
- անողջախոհ (anołǰaxoh)
- ողջախոհաբար (ołǰaxohabar)
- ողջախոհագոյն (ołǰaxohagoyn)
- ողջախոհանամ (ołǰaxohanam)
- ողջախոհապէս (ołǰaxohapēs)
- ողջախոհարան (ołǰaxoharan)
- ողջախոհացուցանեմ (ołǰaxohacʿucʿanem)
- ողջախոհացուցիչ (ołǰaxohacʿucʿičʿ)
- ողջախոհեմ (ołǰaxohem)
- ողջախոհեցուցանեմ (ołǰaxohecʿucʿanem)
- ողջախոհիմ (ołǰaxohim)
- ողջախոհութիւն (ołǰaxohutʿiwn)
Descendants
- → Armenian: ողջախոհ (ołǰaxoh) (learned)
References
- Muradjan, K. M. (1980), “Drevnearmjanskij perevod “Epitafii” Grigorija Nazianzina [The Old Armenian translation of the Epitaph of Gregory Nazianzen]”, in Kavkaz i Vizantija, volume 2, Yerevan: Academy Press, page 174 of 155–217
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, page 62
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ողջախոհ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ողջախոհ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy