նօթճեմ
Old Armenian
Alternative forms
- նաւթճեմ (nawtʿčem)
- աւթճեմ (awtʿčem)
Etymology
The original spelling is նաւթճեմ (nawtʿčem), from *նաւթաճ (*nawtʿač, “messenger, herald”), from Middle Iranian *nāvtā̆č (“messenger, herald”), from Iranian *nāv(a)tā̆c-. The first part is from *nāv(a)- or *nāvi- (“word, new”), from *nā̆v- (“to yell, to praise, to proclaim”); compare Sanskrit नौति (nauti, “to sound, shout, exult; to praise, commend”), Persian ناویدن (nāvīdan, “to lament, complain”) and Latin nūntius. The second part is from *tak- (“to flow, to move”).
Verb
նօթճեմ • (nōtʿčem) (aorist indicative նօթճեցի)
- to announce, to proclaim
Usage notes
The senses “to procure, to provide; to prepare, to furnish” found in many Old Armenian dictionaries are misinterpretations of attested texts.
Conjugation
active
infinitive | նօթճել (nōtʿčel) | participle | նօթճեցեալ, նօթճեալ (nōtʿčecʿeal, nōtʿčeal) | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
causative | — | aorist stem | նօթճեց- (nōtʿčecʿ-) | ||||
person | singular | plural | |||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
present | նօթճեմ (nōtʿčem) | նօթճես (nōtʿčes) | նօթճէ (nōtʿčē) | նօթճեմք (nōtʿčemkʿ) | նօթճէք (nōtʿčēkʿ) | նօթճեն (nōtʿčen) | |
imperfect | նօթճէի, նօթճեի* (nōtʿčēi, nōtʿčei*) | նօթճէիր, նօթճեիր* (nōtʿčēir, nōtʿčeir*) | նօթճէր (nōtʿčēr) | նօթճէաք, նօթճեաք* (nōtʿčēakʿ, nōtʿčeakʿ*) | նօթճէիք, նօթճեիք* (nōtʿčēikʿ, nōtʿčeikʿ*) | նօթճէին, նօթճեին* (nōtʿčēin, nōtʿčein*) | |
aorist | նօթճեցի (nōtʿčecʿi) | նօթճեցեր (nōtʿčecʿer) | նօթճեաց (nōtʿčeacʿ) | նօթճեցաք (nōtʿčecʿakʿ) | նօթճեցէք, նօթճեցիք (nōtʿčecʿēkʿ, nōtʿčecʿikʿ) | նօթճեցին (nōtʿčecʿin) | |
subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
present | նօթճիցեմ (nōtʿčicʿem) | նօթճիցես (nōtʿčicʿes) | նօթճիցէ (nōtʿčicʿē) | նօթճիցեմք (nōtʿčicʿemkʿ) | նօթճիցէք (nōtʿčicʿēkʿ) | նօթճիցեն (nōtʿčicʿen) | |
aorist | նօթճեցից (nōtʿčecʿicʿ) | նօթճեսցես (nōtʿčescʿes) | նօթճեսցէ (nōtʿčescʿē) | նօթճեսցուք (nōtʿčescʿukʿ) | նօթճեսջիք (nōtʿčesǰikʿ) | նօթճեսցեն (nōtʿčescʿen) | |
imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
imperative | — | նօթճեա՛ (nōtʿčeá) | — | — | նօթճեցէ՛ք (nōtʿčecʿḗkʿ) | — | |
cohortative | — | նօթճեսջի՛ր (nōtʿčesǰír) | — | — | նօթճեսջի՛ք (nōtʿčesǰíkʿ) | — | |
prohibitive | — | մի՛ նօթճեր (mí nōtʿčer) | — | — | մի՛ նօթճէք (mí nōtʿčēkʿ) | — | |
*rare |
mediopassive
infinitive | նօթճել, նօթճիլ* (nōtʿčel, nōtʿčil*) | participle | նօթճեցեալ, նօթճեալ (nōtʿčecʿeal, nōtʿčeal) | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
causative | — | aorist stem | նօթճեց- (nōtʿčecʿ-) | ||||
person | singular | plural | |||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
present | նօթճիմ (nōtʿčim) | նօթճիս (nōtʿčis) | նօթճի (nōtʿči) | նօթճիմք (nōtʿčimkʿ) | նօթճիք (nōtʿčikʿ) | նօթճին (nōtʿčin) | |
imperfect | նօթճէի (nōtʿčēi) | նօթճէիր (nōtʿčēir) | նօթճէր, նօթճիւր (nōtʿčēr, nōtʿčiwr) | նօթճէաք (nōtʿčēakʿ) | նօթճէիք (nōtʿčēikʿ) | նօթճէին (nōtʿčēin) | |
aorist | նօթճեցայ (nōtʿčecʿay) | նօթճեցար (nōtʿčecʿar) | նօթճեցաւ (nōtʿčecʿaw) | նօթճեցաք (nōtʿčecʿakʿ) | նօթճեցայք (nōtʿčecʿaykʿ) | նօթճեցան (nōtʿčecʿan) | |
subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
present | նօթճիցիմ (nōtʿčicʿim) | նօթճիցիս (nōtʿčicʿis) | նօթճիցի (nōtʿčicʿi) | նօթճիցիմք (nōtʿčicʿimkʿ) | նօթճիցիք (nōtʿčicʿikʿ) | նօթճիցին (nōtʿčicʿin) | |
aorist | նօթճեցայց (nōtʿčecʿaycʿ) | նօթճեսցիս (nōtʿčescʿis) | նօթճեսցի (nōtʿčescʿi) | նօթճեսցուք (nōtʿčescʿukʿ) | նօթճեսջիք (nōtʿčesǰikʿ) | նօթճեսցին (nōtʿčescʿin) | |
imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
imperative | — | նօթճեա՛ց (nōtʿčeácʿ) | — | — | նօթճեցարո՛ւք (nōtʿčecʿarúkʿ) | — | |
cohortative | — | նօթճեսջի՛ր (nōtʿčesǰír) | — | — | նօթճեսջի՛ք (nōtʿčesǰíkʿ) | — | |
prohibitive | — | մի՛ նօթճիր (mí nōtʿčir) | — | — | մի՛ նօթճիք (mí nōtʿčikʿ) | — | |
*post-classical |
Derived terms
- նօթճութիւն (nōtʿčutʿiwn)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “նօթճեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “նօթճեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “նօթճեմ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Perixanjan, A. G. (1993) Материалы к этимологическому словарю древнеармянского языка. Часть I [Materials for the Etymological Dictionary of the Old Armenian Language. Part 1] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 59