նուաճեմ
Old Armenian
Etymology
Certainly an Iranian borrowing, but the details are unclear.
Verb
նուաճեմ • (nuačem)
- (transitive) to subdue, to conquer
- 5th century, Bible, Job 40.28:[1]
- նուաճիցե՞ս զնա ծառայ յաւիտենական։
- nuačicʿe?s zna caṙay yawitenakan.
- Translation by Claude E. Cox
- Will you subdue it as your perpetual slave?
- նուաճիցե՞ս զնա ծառայ յաւիտենական։
Usage notes
In Job, translates Ancient Greek λαμβάνω (lambánō).
Conjugation
active
| infinitive | նուաճել (nuačel) | participle | նուաճեցեալ, նուաճեալ (nuačecʿeal, nuačeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | նուաճեց- (nuačecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճեմ (nuačem) | նուաճես (nuačes) | նուաճէ (nuačē) | նուաճեմք (nuačemkʿ) | նուաճէք (nuačēkʿ) | նուաճեն (nuačen) | |
| imperfect | նուաճէի, նուաճեի* (nuačēi, nuačei*) | նուաճէիր, նուաճեիր* (nuačēir, nuačeir*) | նուաճէր (nuačēr) | նուաճէաք, նուաճեաք* (nuačēakʿ, nuačeakʿ*) | նուաճէիք, նուաճեիք* (nuačēikʿ, nuačeikʿ*) | նուաճէին, նուաճեին* (nuačēin, nuačein*) | |
| aorist | նուաճեցի (nuačecʿi) | նուաճեցեր (nuačecʿer) | նուաճեաց (nuačeacʿ) | նուաճեցաք (nuačecʿakʿ) | նուաճեցէք, նուաճեցիք (nuačecʿēkʿ, nuačecʿikʿ) | նուաճեցին (nuačecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճիցեմ (nuačicʿem) | նուաճիցես (nuačicʿes) | նուաճիցէ (nuačicʿē) | նուաճիցեմք (nuačicʿemkʿ) | նուաճիցէք (nuačicʿēkʿ) | նուաճիցեն (nuačicʿen) | |
| aorist | նուաճեցից (nuačecʿicʿ) | նուաճեսցես (nuačescʿes) | նուաճեսցէ (nuačescʿē) | նուաճեսցուք (nuačescʿukʿ) | նուաճեսջիք (nuačesǰikʿ) | նուաճեսցեն (nuačescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | նուաճեա՛ (nuačeá) | — | — | նուաճեցէ՛ք (nuačecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | նուաճեսջի՛ր (nuačesǰír) | — | — | նուաճեսջի՛ք (nuačesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ նուաճեր (mí nuačer) | — | — | մի՛ նուաճէք (mí nuačēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | նուաճել, նուաճիլ* (nuačel, nuačil*) | participle | նուաճեցեալ, նուաճեալ (nuačecʿeal, nuačeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | նուաճեց- (nuačecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճիմ (nuačim) | նուաճիս (nuačis) | նուաճի (nuači) | նուաճիմք (nuačimkʿ) | նուաճիք (nuačikʿ) | նուաճին (nuačin) | |
| imperfect | նուաճէի (nuačēi) | նուաճէիր (nuačēir) | նուաճէր, նուաճիւր (nuačēr, nuačiwr) | նուաճէաք (nuačēakʿ) | նուաճէիք (nuačēikʿ) | նուաճէին (nuačēin) | |
| aorist | նուաճեցայ (nuačecʿay) | նուաճեցար (nuačecʿar) | նուաճեցաւ (nuačecʿaw) | նուաճեցաք (nuačecʿakʿ) | նուաճեցայք (nuačecʿaykʿ) | նուաճեցան (nuačecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճիցիմ (nuačicʿim) | նուաճիցիս (nuačicʿis) | նուաճիցի (nuačicʿi) | նուաճիցիմք (nuačicʿimkʿ) | նուաճիցիք (nuačicʿikʿ) | նուաճիցին (nuačicʿin) | |
| aorist | նուաճեցայց (nuačecʿaycʿ) | նուաճեսցիս (nuačescʿis) | նուաճեսցի (nuačescʿi) | նուաճեսցուք (nuačescʿukʿ) | նուաճեսջիք (nuačesǰikʿ) | նուաճեսցին (nuačescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | նուաճեա՛ց (nuačeácʿ) | — | — | նուաճեցարո՛ւք (nuačecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | նուաճեսջի՛ր (nuačesǰír) | — | — | նուաճեսջի՛ք (nuačesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ նուաճիր (mí nuačir) | — | — | մի՛ նուաճիք (mí nuačikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- աննուաճ (annuač)
- բազմանուաճ (bazmanuač)
- նուաճութիւն (nuačutʿiwn)
- նուաճումն (nuačumn)
Descendants
- → Armenian: նվաճել (nvačel) (learned)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977) , “նուաճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), volume III, 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 469a
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837) , “նուաճեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) , “նուաճեմ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 573
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879) , “նուաճեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- Cox, Claude E. (2006) Armenian Job: reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation (Hebrew University Armenian studies; 8), Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters, page 260