նիւթ
Old Armenian
Alternative forms
- նիութ (niutʿ)
Etymology
From նի- (ni-) + հիւթ (hiwtʿ).[1][2][3]
Noun
նիւթ • (niwtʿ)
- element, material, matter, stuff
- նիւթք ― niwtʿkʿ ― materials
- նիւթ հրոյ ― niwtʿ hroy ― matches, incentive, tinder
- նիւթ ցրիւ ― niwtʿ cʿriw ― diffuse matter
- նիւթ եւ տեսակ ― niwtʿ ew tesak ― form and matter
- thing
- subject
- խօսեսցուք զայսր նիւթոյ ― xōsescʿukʿ zaysr niwtʿoy ― let us discourse on this subject
- cause, reason, grounds
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթք (niwtʿkʿ) | |
| genitive | նիւթոյ (niwtʿoy) | նիւթոց (niwtʿocʿ) | |
| dative | նիւթոյ (niwtʿoy) | նիւթոց (niwtʿocʿ) | |
| accusative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթս (niwtʿs) | |
| ablative | նիւթոյ (niwtʿoy) | նիւթոց (niwtʿocʿ) | |
| instrumental | նիւթով (niwtʿov) | նիւթովք (niwtʿovkʿ) | |
| locative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթս (niwtʿs) |
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթք (niwtʿkʿ) | |
| genitive | նիւթի (niwtʿi) | նիւթաց (niwtʿacʿ) | |
| dative | նիւթի (niwtʿi) | նիւթաց (niwtʿacʿ) | |
| accusative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթս (niwtʿs) | |
| ablative | նիւթէ (niwtʿē) | նիւթաց (niwtʿacʿ) | |
| instrumental | նիւթաւ (niwtʿaw) | նիւթաւք = նիւթօք (niwtʿawkʿ = niwtʿōkʿ) | |
| locative | նիւթի (niwtʿi) | նիւթս (niwtʿs) |
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթք (niwtʿkʿ) | |
| genitive | նիւթի (niwtʿi) | նիւթից (niwtʿicʿ) | |
| dative | նիւթի (niwtʿi) | նիւթից (niwtʿicʿ) | |
| accusative | նիւթ (niwtʿ) | նիւթս (niwtʿs) | |
| ablative | նիւթէ (niwtʿē) | նիւթից (niwtʿicʿ) | |
| instrumental | նիւթիւ (niwtʿiw) | նիւթիւք (niwtʿiwkʿ) | |
| locative | նիւթի (niwtʿi) | նիւթս (niwtʿs) | |
| post-classical | |||
Derived terms
- անհամանիւթ (anhamaniwtʿ)
- աննիւթ (anniwtʿ)
- աննիւթաբար (anniwtʿabar)
- աննիւթագոյն (anniwtʿagoyn)
- աննիւթական (anniwtʿakan)
- աննիւթապէս (anniwtʿapēs)
- աննիւթաւոր (anniwtʿawor)
- աննիւթեայ (anniwtʿeay)
- աննիւթութիւն (anniwtʿutʿiwn)
- առաջանիւթ (aṙaǰaniwtʿ)
- բազմանիւթ (bazmaniwtʿ)
- բոցանիւթ (bocʿaniwtʿ)
- լուսանիւթ (lusaniwtʿ)
- խաւարանիւթ (xawaraniwtʿ)
- կարծրանիւթ (karcraniwtʿ)
- կարծրանիւթեալ (karcraniwtʿeal)
- համանիւթ (hamaniwtʿ)
- հանգիտանիւթ (hangitaniwtʿ)
- հիւթանիւթ (hiwtʿaniwtʿ)
- հոգենիւթ (hogeniwtʿ)
- հոգիանիւթ (hogianiwtʿ)
- հողանիւթ (hołaniwtʿ)
- հողանիւթեայ (hołaniwtʿeay)
- հողանիւթեան (hołaniwtʿean)
- հրանիւթ (hraniwtʿ)
- հրանիւթագոյ (hraniwtʿagoy)
- հրանիւթական (hraniwtʿakan)
- հրանիւթեայ (hraniwtʿeay)
- մերանիւթ (meraniwtʿ)
- յառաջանիւթ (yaṙaǰaniwtʿ)
- յիսնանիւթեայ (yisnaniwtʿeay)
- ներանիւթեմ (neraniwtʿem)
- նիւթագոյն (niwtʿagoyn)
- նիւթագործեմ (niwtʿagorcem)
- նիւթակ (niwtʿak)
- նիւթակայ (niwtʿakay)
- նիւթական (niwtʿakan)
- նիւթականութիւն (niwtʿakanutʿiwn)
- նիւթակարծր (niwtʿakarcr)
- նիւթակից (niwtʿakicʿ)
- նիւթահաւաք (niwtʿahawakʿ)
- նիւթապաշտ (niwtʿapašt)
- նիւթապաշտութիւն (niwtʿapaštutʿiwn)
- նիւթարկութիւն (niwtʿarkutʿiwn)
- նիւթացուցանեմ (niwtʿacʿucʿanem)
- նիւթաւոր (niwtʿawor)
- նիւթաւորիմ (niwtʿaworim)
- նիւթեղէն (niwtʿełēn)
- նիւթեղինագոյն (niwtʿełinagoyn)
- նիւթեղինապէս (niwtʿełinapēs)
- նիւթեղինութիւն (niwtʿełinutʿiwn)
- նիւթեմ (niwtʿem)
- նիւթիչ (niwtʿičʿ)
- նիւթծուն (niwtʿcun)
- նիւթութիւն (niwtʿutʿiwn)
- նիւթումն (niwtʿumn)
- շարանիւթեմ (šaraniwtʿem)
- չարանիւթ (čʿaraniwtʿ)
- չորեքնիւթեայ (čʿorekʿniwtʿeay)
- պղնձանիւթ (płnjaniwtʿ)
- վատանիւթ (vataniwtʿ)
- ւիւթանիւթ (wiwtʿaniwtʿ)
- փշանիւթ (pʿšaniwtʿ)
- փրկանիւթ (pʿrkaniwtʿ)
- քառանիւթ (kʿaṙaniwtʿ)
- քառանիւթեայ (kʿaṙaniwtʿeay)
- քոյինանիւթ (kʿoyinaniwtʿ)
- քրովբէանիւթ (kʿrovbēaniwtʿ)
Descendants
- Armenian: նյութ (nyutʿ)
- → Old Georgian: ნივთი (nivti)
- Georgian: ნივთი (nivti)
References
- Pedersen, Holger (1906), “Armenisch und die Nachbarsprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 39, issue 3, pages 436–437
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “նիւթ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), volume III, 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 455ab
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “նիւթ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 569
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “նիւթ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “նիւթ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy