մայր
Armenian
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [mɑjɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [mɑjɾ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Etymology 1
Learned borrowing from Old Armenian մայր (mayr). The inherited form is մեր (mer).
Alternative forms
- մեր (mer) – colloquial, dialectal
Noun
մայր • (mayr)
- mother
Declension
or-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | մայր (mayr) | մայրեր (mayrer) | ||
| dative | մոր (mor) | մայրերի (mayreri) | ||
| ablative | մորից (moricʿ) | մայրերից (mayrericʿ) | ||
| instrumental | մորով (morov) | մայրերով (mayrerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | մայրը/մայրն (mayrə/mayrn) | մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern) | ||
| dative | մորը/մորն (morə/morn) | մայրերին (mayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | մայրս (mayrs) | մայրերս (mayrers) | ||
| dative | մորս (mors) | մայրերիս (mayreris) | ||
| ablative | մորիցս (moricʿs) | մայրերիցս (mayrericʿs) | ||
| instrumental | մորովս (morovs) | մայրերովս (mayrerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | մայրդ (mayrd) | մայրերդ (mayrerd) | ||
| dative | մորդ (mord) | մայրերիդ (mayrerid) | ||
| ablative | մորիցդ (moricʿd) | մայրերիցդ (mayrericʿd) | ||
| instrumental | մորովդ (morovd) | մայրերովդ (mayrerovd) | ||
| locative | — | — | ||
ōr-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | մայր (mayr) | մայրեր (mayrer) | ||
| dative | մօր (mōr) | մայրերի (mayreri) | ||
| ablative | մօրից (mōricʿ) | մայրերից (mayrericʿ) | ||
| instrumental | մօրով (mōrov) | մայրերով (mayrerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | մայրը/մայրն (mayrə/mayrn) | մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern) | ||
| dative | մօրը/մօրն (mōrə/mōrn) | մայրերին (mayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | մայրս (mayrs) | մայրերս (mayrers) | ||
| dative | մօրս (mōrs) | մայրերիս (mayreris) | ||
| ablative | մօրիցս (mōricʿs) | մայրերիցս (mayrericʿs) | ||
| instrumental | մօրովս (mōrovs) | մայրերովս (mayrerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | մայրդ (mayrd) | մայրերդ (mayrerd) | ||
| dative | մօրդ (mōrd) | մայրերիդ (mayrerid) | ||
| ablative | մօրիցդ (mōricʿd) | մայրերիցդ (mayrericʿd) | ||
| instrumental | մօրովդ (mōrovd) | մայրերովդ (mayrerovd) | ||
| locative | — | — | ||
ōr-type, animate (Western Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | մայր (mayr) | մայրեր (mayrer) | ||
| dative | մօր (mōr) | մայրերու (mayreru) | ||
| ablative | մօրմէ (mōrmē) | մայրերէ (mayrerē) | ||
| instrumental | մօրմով (mōrmov) | մայրերով (mayrerov) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | մայրը/մայրն (mayrə/mayrn) | մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern) | ||
| dative | մօրը/մօրն (mōrə/mōrn) | մայրերուն (mayrerun) | ||
| ablative | մօրմէն (mōrmēn) | մայրերէն (mayrerēn) | ||
| instrumental | մօրմովը/մօրմովն (mōrmovə/mōrmovn) | մայրերովը/մայրերովն (mayrerovə/mayrerovn) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | մայրս (mayrs) | մայրերս (mayrers) | ||
| dative | մօրս (mōrs) | մայրերուս (mayrerus) | ||
| ablative | մօրմէս (mōrmēs) | մայրերէս (mayrerēs) | ||
| instrumental | մօրմովս (mōrmovs) | մայրերովս (mayrerovs) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | մայրդ (mayrd) | մայրերդ (mayrerd) | ||
| dative | մօրդ (mōrd) | մայրերուդ (mayrerud) | ||
| ablative | մօրմէդ (mōrmēd) | մայրերէդ (mayrerēd) | ||
| instrumental | մօրմովդ (mōrmovd) | մայրերովդ (mayrerovd) | ||
Derived terms
- ղանձլամեր (łanjlamer)
- Մայրաբերդ (Mayraberd)
Etymology 2
Learned borrowing from Old Armenian մայր (mayr).
Noun
մայր • (mayr)
- cedar
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | մայր (mayr) | մայրեր (mayrer) | ||
| dative | մայրի (mayri) | մայրերի (mayreri) | ||
| ablative | մայրից (mayricʿ) | մայրերից (mayrericʿ) | ||
| instrumental | մայրով (mayrov) | մայրերով (mayrerov) | ||
| locative | մայրում (mayrum) | մայրերում (mayrerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | մայրը/մայրն (mayrə/mayrn) | մայրերը/մայրերն (mayrerə/mayrern) | ||
| dative | մայրին (mayrin) | մայրերին (mayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | մայրս (mayrs) | մայրերս (mayrers) | ||
| dative | մայրիս (mayris) | մայրերիս (mayreris) | ||
| ablative | մայրիցս (mayricʿs) | մայրերիցս (mayrericʿs) | ||
| instrumental | մայրովս (mayrovs) | մայրերովս (mayrerovs) | ||
| locative | մայրումս (mayrums) | մայրերումս (mayrerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | մայրդ (mayrd) | մայրերդ (mayrerd) | ||
| dative | մայրիդ (mayrid) | մայրերիդ (mayrerid) | ||
| ablative | մայրիցդ (mayricʿd) | մայրերիցդ (mayrericʿd) | ||
| instrumental | մայրովդ (mayrovd) | մայրերովդ (mayrerovd) | ||
| locative | մայրումդ (mayrumd) | մայրերումդ (mayrerumd) | ||
Derived terms
- մայրի (mayri)
Etymology 3
From Old Armenian մայր (mayr).
Noun
մայր • (mayr)
- Only used in մայր մտնել (mayr mtnel)
Related terms
- մարել (marel)
Old Armenian
Etymology 1
From Proto-Indo-European *méh₂tēr.
Noun
մայր • (mayr)
- mother
- մայր անասնոց ― mayr anasnocʿ ― dam, mother
- մայր թռչնոց ― mayr tʿṙčʿnocʿ ― mother, hen
- մեծ մայր ― mec mayr ― grandmother
- մայր լեզու ― mayr lezu ― mother tongue
- մայր լինել ― mayr linel ― to be a mother
- կորուսանել զմայր իւր ― korusanel zmayr iwr ― to lose one's mother
- ազնիւ, գորովագութ մայր ― azniw, gorovagutʿ mayr ― good, tender mother
- անպիտան, չար մայր ― anpitan, čʿar mayr ― bad, ill-natured mother
- մայր վանից, մարց պետ ― mayr vanicʿ, marcʿ pet ― abbess, prioress
- մայր հասարակաց ― mayr hasarakacʿ ― our common mother, earth
- մայր եկեղեցի, եկեղեցեաց ― mayr ekełecʿi, ekełecʿeacʿ ― mother church; cathedral, basilic
- մայր քաղաքաց ― mayr kʿałakʿacʿ ― metropolis, capital
- (figuratively) mother, author, cause, source, spring, rise
- անգործութիւնն է մայր ամենային ախտից ― angorcutʿiwnn ē mayr amenayin axticʿ ― idleness is the mother of all vice
- (post-Classical) matrix, mould
Declension
anomalous
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | մայր (mayr) | մարք (markʿ) | |
| genitive | մօր = մաւր (mōr = mawr) | մարց (marcʿ) | |
| dative | մօր = մաւր (mōr = mawr) | մարց (marcʿ) | |
| accusative | մայր (mayr) | մարս (mars) | |
| ablative | մօրէ = մաւրէ (mōrē = mawrē) | մարց (marcʿ) | |
| instrumental | մարբ (marb) | մարբք (marbkʿ) | |
| locative | մօր = մաւր (mōr = mawr) | մարս (mars) |
Derived terms
- ազատամայր (azatamayr)
- անմայր (anmayr)
- անմայրենական (anmayrenakan)
- աստուածամայր (astuacamayr)
- գորովամայր (gorovamayr)
- եղարամայր (ełaramayr)
- եղերամայր (ełeramayr)
- կնքամայր (knkʿamayr)
- կողամայր (kołamayr)
- կուսամայր (kusamayr)
- համամայր (hamamayr)
- համմօրեայ (hammōreay)
- մայրաբար (mayrabar)
- Մայրաբերդ (Mayraberd)
- մայրագորով (mayragorov)
- մայրագութ (mayragutʿ)
- մայրադրունք (mayradrunkʿ)
- մայրախողխող (mayraxołxoł)
- մայրածին (mayracin)
- մայրածնունդ (mayracnund)
- մայրական (mayrakan)
- մայրակեր (mayraker)
- մայրակնութիւն (mayraknutʿiwn)
- մայրանման (mayranman)
- մայրապականութիւն (mayrapakanutʿiwn)
- մայրապետ (mayrapet)
- մայրասէր (mayrasēr)
- մայրասպան (mayraspan)
- մայրասպանութիւն (mayraspanutʿiwn)
- մայրատանջ (mayratanǰ)
- մայրաքաղաք (mayrakʿałakʿ)
- մայրաքաղաքական (mayrakʿałakʿakan)
- մայրաքաղաքացի (mayrakʿałakʿacʿi)
- մայրենի (mayreni)
- մայրենութիւն (mayrenutʿiwn)
- մայրիկ (mayrik)
- մայրութիւն (mayrutʿiwn)
- մայրպետ (mayrpet)
- մայրօրէն (mayrōrēn)
- մայրօրինակ (mayrōrinak)
- մանկամայր (mankamayr)
- մատաղամայր (matałamayr)
- մարգարէամայր (margarēamayr)
- միածնամայր (miacnamayr)
- միամայր (miamayr)
- միամօր (miamōr)
- միամօրութիւն (miamōrutʿiwn)
- մօրաքոյր (mōrakʿoyr)
- մօրեղբայր (mōrełbayr)
- մօրեղբօրորդի (mōrełbōrordi)
- նախամայր (naxamayr)
- ոսկեմայր (oskemayr)
- ոսկիամայր (oskiamayr)
- չարամայր (čʿaramayr)
- պառակամայր (paṙakamayr)
- պարսմայր (parsmayr)
- սանամայր (sanamayr)
- սիրամայր (siramayr)
- սկզբնամայր (skzbnamayr)
- վերնաքաղաքամայր (vernakʿałakʿamayr)
- տեառնամայր (teaṙnamayr)
- տիրամայր (tiramayr)
- քաղաքամայր (kʿałakʿamayr)
Related terms
- մօրու (mōru)
Descendants
- Armenian: մայր (mayr), մեր (mer)
Etymology 2
Of uncertain origin. Different from the above sense of “mother”, despite the folk etymology that the Sun went to its “mother” after sunset.
Alternative forms
- մառ (maṙ)
Noun
մայր • (mayr)
- darkness
- մայր արեւու ― mayr arewu ― the west, sun-set
- ի մայր դարձուցանել ― i mayr darjucʿanel ― to put out, to extinguish or blow out
- թաղիլ ի մայրն ամենեցուն ― tʿałil i mayrn amenecʿun ― to return to mother earth
- արեգակն ի մայրն դառնայր/մտանէր ― aregakn i mayrn daṙnayr/mtanēr ― the sun was setting
Derived terms
- անմար (anmar)
- արեւմայր (arewmayr)
- արեւմարք (arewmarkʿ)
- մայրամած (mayramac)
Descendants
- Armenian: մայր (mayr), մարել (marel)
Etymology 3
The wood of the tree մայր (mayr) was used as a building material. The basic meaning is ‘timber, wood’, derived from Proto-Indo-European *meh₂ter-yeh₁-, a derivative of *méh₂tēr (“mother”), in the sense of “source”. Cognate with Latin materia and Old Armenian մայրի (mayri).
Noun
մայր • (mayr)
- cedar
- մայր Լիբանանու ― mayr Libananu ― Cedrus libani
- Hyponym: սարդ (sard)
- pine
- juniper, Juniperus macrocarpa
- 5th century, Bible, 2 Chronicles 2.8:
- Եւ տացես բերել ինձ փայտս սարոյն մայր և կաղամախ ի Լիբանան լեռնէ, զի մեք գիտեմք, եթէ տեղեկացեալ են ծառայք քո ընտրել հարկանել իջուցանել փայտս ի Լիբանան լեռնէ։
- Ew tacʿes berel inj pʿayts saroyn mayr ew kałamax i Libanan leṙnē, zi mekʿ gitemkʿ, etʿē tełekacʿeal en caṙaykʿ kʿo əntrel harkanel iǰucʿanel pʿayts i Libanan leṙnē.
- Եւ տացես բերել ինձ փայտս սարոյն մայր և կաղամախ ի Լիբանան լեռնէ, զի մեք գիտեմք, եթէ տեղեկացեալ են ծառայք քո ընտրել հարկանել իջուցանել փայտս ի Լիբանան լեռնէ։
- (attributive) of cedarwood, cedrine
Usage notes
In 2 Paralipomenon corresponds to Ancient Greek ἄρκευθος (árkeuthos, “juniper”) in a set of three tree names, but this correspondence is not conclusive.
Declension
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | մայր (mayr) | մայրք (mayrkʿ) | |
| genitive | մայրի (mayri) | մայրից (mayricʿ) | |
| dative | մայրի (mayri) | մայրից (mayricʿ) | |
| accusative | մայր (mayr) | մայրս (mayrs) | |
| ablative | մայրէ (mayrē) | մայրից (mayricʿ) | |
| instrumental | մայրիւ (mayriw) | մայրիւք (mayriwkʿ) | |
| locative | մայրի (mayri) | մայրս (mayrs) |
Derived terms
- երկրմայր (erkrmayr)
- մայրաբուսակ (mayrabusak)
- մայրագերան (mayrageran)
- մայրակերտ (mayrakert)
- մայրակոփ (mayrakopʿ)
- մայրակոփեայ (mayrakopʿeay)
- մայրամած (mayramac)
- մայրայարկ (mayrayark)
- մայրատախտակ (mayrataxtak)
- մայրաւոր (mayrawor)
- մայրփայտեայ (mayrpʿayteay)
- փայտամայր (pʿaytamayr)
Descendants
- → Armenian: մայր (mayr)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “մայր”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “մայր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Łazarean, Ṙ. S. (2000), “մայր”, in Tʿosunean G. B., editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), Yerevan: University Press
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “մայր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 447–449