ճիպոտ
Armenian
Alternative forms
- ճպոտ (čpot), ճպատ (čpat), ճպլոտ (čplot) – dialectal
Etymology
From Middle Armenian ջիպոտ (ǰipot) (12–13th century), of uncertain origin.
Ačaṙyan connects with Coptic ϣⲃⲱⲧ (šbōt, “rod, staff”), Egyptian šꜣbd (“stick”), remarking that a borrowing from Coptic during the time of the Armenian Kingdom of Cilicia is not impossible, but wonders that the word is now confined almost solely to the Eastern dialects.[1] He also adduces the Semitic cognates of the Coptic word: Akkadian 𒉺𒅁𒁉𒂅 (/šabbiṭu/, “staff, sceptre”), Classical Syriac ܫܒܛܐ (šaḇṭā), Hebrew שֵׁבֶט (šḗḇeṭ, “rod, staff”). Modern scholarship derives the Coptic/Egyptian from Semitic.[2] Compare also Siirt North Mesopotamian Arabic [script needed] (šabod).[3]
Similar words are found in Iranian:[4][5] compare Persian چفت (čaft).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [t͡ʃiˈpɔt]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [d͡ʒiˈbɔd]
Noun
ճիպոտ • (čipot)
- switch, cane, stick (slender woody plant stem used as a whip)
- ճիպտին անել ― čiptin anel ― to drive oxen with a stick
- 1687, Yovhannēs Holov, Parzabanutʿiwn hogenuag sałmosacʿn Dawtʿi margarēin [Commentary on Psalms] :
- «Ցուպ քո և գաւազան նոք մխիթարեսցեն զիս»։ — Այսինքն, քո ճպոտդ և քո գաւազանդ զիս մխիթարեն
- “Cʿup kʿo ew gawazan nokʿ mxitʿarescʿen zis”. — Aysinkʿn, kʿo čpotd ew kʿo gawazand zis mxitʿaren
- «Ցուպ քո և գաւազան նոք մխիթարեսցեն զիս»։ — Այսինքն, քո ճպոտդ և քո գաւազանդ զիս մխիթարեն
- 1699, Zakʿaria Sarkawag Kʿanakʿeṙcʿi, Patmagrutʿiwn [Chronicle] I.29:[6][7]
- Եւ յետ կորստեան նորա համբաւեցին արբանեակք նորին՝ թէ Ամիրգունայ խանն ճիպոտաւ մի էզարկ վարդապետին․ յայնժամ թիւրեցաւ երես խանին, եւ թուլացան ձեռքն. դեռ եւս ասեն մինչեւ ցայսօր։
- Ew yet korstean nora hambawecʿin arbaneakkʿ norin, tʿē Amirgunay xann čipotaw mi ēzark vardapetin; yaynžam tʿiwrecʿaw eres xanin, ew tʿulacʿan jeṙkʿn. deṙ ews asen minčʿew cʿaysōr.
- Translation by George A. Bournoutian
- After his death, his stooges started a rumor that when Amir Gūna Khan hit the vardapet with his stick, his face became twisted and his arms lost their strength. They continue to say this to the present day.
- Եւ յետ կորստեան նորա համբաւեցին արբանեակք նորին՝ թէ Ամիրգունայ խանն ճիպոտաւ մի էզարկ վարդապետին․ յայնժամ թիւրեցաւ երես խանին, եւ թուլացան ձեռքն. դեռ եւս ասեն մինչեւ ցայսօր։
- cleaning rod for rifles, gun worm
- (music) bow (of a string instrument)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ճիպոտ (čipot) | ճիպոտներ (čipotner) | ||
| dative | ճիպոտի (čipoti) | ճիպոտների (čipotneri) | ||
| ablative | ճիպոտից (čipoticʿ) | ճիպոտներից (čipotnericʿ) | ||
| instrumental | ճիպոտով (čipotov) | ճիպոտներով (čipotnerov) | ||
| locative | ճիպոտում (čipotum) | ճիպոտներում (čipotnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ճիպոտը/ճիպոտն (čipotə/čipotn) | ճիպոտները/ճիպոտներն (čipotnerə/čipotnern) | ||
| dative | ճիպոտին (čipotin) | ճիպոտներին (čipotnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ճիպոտս (čipots) | ճիպոտներս (čipotners) | ||
| dative | ճիպոտիս (čipotis) | ճիպոտներիս (čipotneris) | ||
| ablative | ճիպոտիցս (čipoticʿs) | ճիպոտներիցս (čipotnericʿs) | ||
| instrumental | ճիպոտովս (čipotovs) | ճիպոտներովս (čipotnerovs) | ||
| locative | ճիպոտումս (čipotums) | ճիպոտներումս (čipotnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ճիպոտդ (čipotd) | ճիպոտներդ (čipotnerd) | ||
| dative | ճիպոտիդ (čipotid) | ճիպոտներիդ (čipotnerid) | ||
| ablative | ճիպոտիցդ (čipoticʿd) | ճիպոտներիցդ (čipotnericʿd) | ||
| instrumental | ճիպոտովդ (čipotovd) | ճիպոտներովդ (čipotnerovd) | ||
| locative | ճիպոտումդ (čipotumd) | ճիպոտներումդ (čipotnerumd) | ||
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “ճիպոտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 201a
- Černý, Jaroslav (1976) Coptic Etymological Dictionary, Cambridge: Cambridge University Press, →ISBN, page 238
- S. N. (1899), “Lezuabanakan ditołutʿiwn mə”, in Biwrakn (in Armenian), issue 8, Constantinople, page 116b
- Steblin-Kamenskij, I.M. (1999) Etimologičeskij slovarʹ vaxanskovo jazyka [Etymological Dictionary of the Wakhi Language] (in Russian), Saint Petersburg: Peterburgskoje Vostokovedenije, →ISBN, pages 136, 303
- Андреев, М. С.; Пещерева, Е. М. (1957), “šap-”, in Ягнобские тексты с приложением ягнобско-русского словаря, составленного М. С. Андреевым, В. А. Лившицем и А. К. Писарчи [Yagnobi Texts with a Yagnobi–Russian Dictionary Compiled by M. S. Andrejev, V. A. Livšic and A. K. Pisarči] (in Russian), Moscow and Leningrad: Academy Press, page 325b
- Zakʿaria Kʿanakʿeṙcʿi (1870) Zakʿareay Sarkawagi patmagrutʿiwn [Chronicle], volume I, Vagharshapat: Mother See of Holy Etchmiadzin, page 53
- Bournoutian, George A. (2004) The Chronicle of Deacon Zak‘aria of K‘anak‘eṛ (Armenian Studies Series; 6), Costa Mesa, California: Mazda Publishers, page 69
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1913), “ճպոտ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žołovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 734a
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “ճիպոտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 201a
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “ճիպոտ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 493a
- Norayr N. Biwzandacʿi (2000), “ճպոտ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʿ storin hayerēni i matenagrutʿeancʿ ŽA–ŽĒ darucʿ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, pages 474–475