ճիմ
Armenian
Alternative forms
dialectal forms recorded in normalized orthography
- ճիմ (čim) – Ararat, Erzurum, Shirak
- ճումն (čumn) – Ganja, Karabakh
- ճումբ (čumb) – Ganja, Lori, Ghazakh, Shulaver
- չիմ (čʿim) – Palu, Bitlis, Bulanık, Sasun, Kakavaberd, Erzurum
Etymology
A Turkic borrowing. See Ottoman Turkish چیم (çim) for more.
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [t͡ʃim]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [d͡ʒim]
Noun
ճիմ • (čim)
- sod, turf
- 16–17th centuries, Eremia Mełrecʿi or Sargis Evdokiacʿi, Baṙgirkʿ hayocʿ [Armenian Dictionary] Ճ.97:[1][2]
- ճիմ· ունծ (var. կունծ)
- čim· unc (var. kunc)
- čim = sod
- ճիմ· ունծ (var. կունծ)
- 1860, Perch Proshyan, Sos ew Varditʿer [Sos and Varditer] :
- Հետո միտքն ընկավ, որ էս օրը, թե չոլի դաղձը (պիտնա, անանուխ) ճմով հանես շուռ տված, քոքը դուսն արած, կանաչը ներքև տնկես, կփոխվի սուսամբար, ընդուր համար գնաց մի քանի կունձը (ճիմ) կտրեց դաղձալի տեղերիցը, բերուց մի քանի տեղերում շուռ տված տնկեց, որ սուսամբար դառնա։
- Heto mitkʿn ənkav, or ēs ōrə, tʿe čʿoli dałjə (pitna, ananux) čmov hanes šuṙ tvac, kʿokʿə dusn arac, kanačʿə nerkʿew tnkes, kpʿoxvi susambar, əndur hamar gnacʿ mi kʿani kunjə (čim) ktrecʿ dałjali tełericʿə, berucʿ mi kʿani tełerum šuṙ tvac tnkecʿ, or susambar daṙna.
- Հետո միտքն ընկավ, որ էս օրը, թե չոլի դաղձը (պիտնա, անանուխ) ճմով հանես շուռ տված, քոքը դուսն արած, կանաչը ներքև տնկես, կփոխվի սուսամբար, ընդուր համար գնաց մի քանի կունձը (ճիմ) կտրեց դաղձալի տեղերիցը, բերուց մի քանի տեղերում շուռ տված տնկեց, որ սուսամբար դառնա։
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ճիմ (čim) | ճմեր (čmer) | ||
| dative | ճմի (čmi) | ճմերի (čmeri) | ||
| ablative | ճմից (čmicʿ) | ճմերից (čmericʿ) | ||
| instrumental | ճմով (čmov) | ճմերով (čmerov) | ||
| locative | ճմում (čmum) | ճմերում (čmerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ճիմը/ճիմն (čimə/čimn) | ճմերը/ճմերն (čmerə/čmern) | ||
| dative | ճմին (čmin) | ճմերին (čmerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ճիմս (čims) | ճմերս (čmers) | ||
| dative | ճմիս (čmis) | ճմերիս (čmeris) | ||
| ablative | ճմիցս (čmicʿs) | ճմերիցս (čmericʿs) | ||
| instrumental | ճմովս (čmovs) | ճմերովս (čmerovs) | ||
| locative | ճմումս (čmums) | ճմերումս (čmerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ճիմդ (čimd) | ճմերդ (čmerd) | ||
| dative | ճմիդ (čmid) | ճմերիդ (čmerid) | ||
| ablative | ճմիցդ (čmicʿd) | ճմերիցդ (čmericʿd) | ||
| instrumental | ճմովդ (čmovd) | ճմերովդ (čmerovd) | ||
| locative | ճմումդ (čmumd) | ճմերումդ (čmerumd) | ||
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ճիմ (čim) | ճիմեր (čimer) | ||
| dative | ճիմի (čimi) | ճիմերի (čimeri) | ||
| ablative | ճիմից (čimicʿ) | ճիմերից (čimericʿ) | ||
| instrumental | ճիմով (čimov) | ճիմերով (čimerov) | ||
| locative | ճիմում (čimum) | ճիմերում (čimerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ճիմը/ճիմն (čimə/čimn) | ճիմերը/ճիմերն (čimerə/čimern) | ||
| dative | ճիմին (čimin) | ճիմերին (čimerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ճիմս (čims) | ճիմերս (čimers) | ||
| dative | ճիմիս (čimis) | ճիմերիս (čimeris) | ||
| ablative | ճիմիցս (čimicʿs) | ճիմերիցս (čimericʿs) | ||
| instrumental | ճիմովս (čimovs) | ճիմերովս (čimerovs) | ||
| locative | ճիմումս (čimums) | ճիմերումս (čimerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ճիմդ (čimd) | ճիմերդ (čimerd) | ||
| dative | ճիմիդ (čimid) | ճիմերիդ (čimerid) | ||
| ablative | ճիմիցդ (čimicʿd) | ճիմերիցդ (čimericʿd) | ||
| instrumental | ճիմովդ (čimovd) | ճիմերովդ (čimerovd) | ||
| locative | ճիմումդ (čimumd) | ճիմերումդ (čimerumd) | ||
References
- Eremia Mełrecʿi (1698), “ճիմ”, in Baṙgirkʿ hayocʿ [Armenian Dictionary] (in Armenian), Livorno: tpagr. Sargis Evdokiacʿu Sahetʿču, page 198
- Amalyan, H. M., editor (1975) Baṙgirkʿ hayocʿ (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 201
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1913), “ճիմ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žołovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 715a
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “ճիմ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 200a
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “ճիմ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 474a
- Sargsyan, Artem et al., editors (2007), “չիմ”, in Hayocʿ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), volume IV, Yerevan: Hayastan, page 410b
- Sargsyan, Artem et al., editors (2004), “ճիմ”, in Hayocʿ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), volume III, Yerevan: Hayastan, page 388b