ճանաչեմ
Old Armenian
Alternative forms
- ճանաչենամ (čanačʿenam) – post-classical
Etymology
Through assimilation from earlier *ծանաչեմ (*canačʿem), from Proto-Indo-European *ǵn̥h₃sḱéti, from *ǵneh₃- (“to know”).
Possible traces of the meaning ‘sign, omen’ can be seen in ծիածան (ciacan) and ծանակ (canak); for this meaning compare Russian знак (znak).
Verb
ճանաչեմ • (čanačʿem)
- to know, to recognize; to be acquainted, to be aware
- չճանաչել ― čʿčanačʿel ― not to know, to be unthankful, to forget
- ճանաչել զիրաւունս ― čanačʿel zirawuns ― to listen to reason
Conjugation
active
| infinitive | ճանաչել (čanačʿel) | participle | ծանուցեալ (canucʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | ծանուցանեմ (canucʿanem) | aorist stem | ծանե- (cane-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ճանաչեմ (čanačʿem) | ճանաչես (čanačʿes) | ճանաչէ (čanačʿē) | ճանաչեմք (čanačʿemkʿ) | ճանաչէք (čanačʿēkʿ) | ճանաչեն (čanačʿen) | |
| imperfect | ճանաչէի, ճանաչեի* (čanačʿēi, čanačʿei*) | ճանաչէիր, ճանաչեիր* (čanačʿēir, čanačʿeir*) | ճանաչէր (čanačʿēr) | ճանաչէաք, ճանաչեաք* (čanačʿēakʿ, čanačʿeakʿ*) | ճանաչէիք, ճանաչեիք* (čanačʿēikʿ, čanačʿeikʿ*) | ճանաչէին, ճանաչեին* (čanačʿēin, čanačʿein*) | |
| aorist | — (—) | — (—) | — (—) | — (—) | — (—) | — (—) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ճանաչիցեմ (čanačʿicʿem) | ճանաչիցես (čanačʿicʿes) | ճանաչիցէ (čanačʿicʿē) | ճանաչիցեմք (čanačʿicʿemkʿ) | ճանաչիցէք (čanačʿicʿēkʿ) | ճանաչիցեն (čanačʿicʿen) | |
| aorist | — (—) | ծանիցես (canicʿes) | ծանիցէ (canicʿē) | ծանիցուք (canicʿukʿ) | ծանիջիք (caniǰikʿ) | ծանիցեն (canicʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | — (—) | — | — | — | — | |
| cohortative | — | ծանիջի՛ր (caniǰír) | — | — | ծանիջի՛ք (caniǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ճանաչեր (mí čanačʿer) | — | — | մի՛ ճանաչէք (mí čanačʿēkʿ) | — | |
| *rare the conjugation is irregular | |||||||
mediopassive
| infinitive | ճանաչել, ճանաչիլ* (čanačʿel, čanačʿil*) | participle | ծանուցեալ (canucʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | ծանուցանեմ (canucʿanem) | aorist stem | ծան- (can-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ճանաչիմ (čanačʿim) | ճանաչիս (čanačʿis) | ճանաչի (čanačʿi) | ճանաչիմք (čanačʿimkʿ) | ճանաչիք (čanačʿikʿ) | ճանաչին (čanačʿin) | |
| imperfect | ճանաչէի (čanačʿēi) | ճանաչէիր (čanačʿēir) | ճանաչէր, ճանաչիւր (čanačʿēr, čanačʿiwr) | ճանաչէաք (čanačʿēakʿ) | ճանաչէիք (čanačʿēikʿ) | ճանաչէին (čanačʿēin) | |
| aorist | ծանեայ (caneay) | ծանեար (canear) | ծանեաւ (caneaw) | ծանեաք (caneakʿ) | ծանեայք (caneaykʿ) | ծանեան (canean) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ճանաչիցիմ (čanačʿicʿim) | ճանաչիցիս (čanačʿicʿis) | ճանաչիցի (čanačʿicʿi) | ճանաչիցիմք (čanačʿicʿimkʿ) | ճանաչիցիք (čanačʿicʿikʿ) | ճանաչիցին (čanačʿicʿin) | |
| aorist | ծանեայց (caneaycʿ) | — (—) | — (—) | — (—) | — (—) | — (—) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ծանի՛ր (canír) | — | — | ծաներո՛ւք, ծանեա՛յք** (canerúkʿ, caneáykʿ**) | — | |
| cohortative | — | ծանիջի՛ր (caniǰír) | — | — | ծանիջի՛ք (caniǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ճանաչիր (mí čanačʿir) | — | — | մի՛ ճանաչիք (mí čanačʿikʿ) | — | |
| *post-classical **rare the conjugation is irregular | |||||||
Derived terms
Derived terms
- անծան (ancan)
- անծանաբար (ancanabar)
- անծանօթ (ancanōtʿ)
- անծանօթաբար (ancanōtʿabar)
- անծանօթանամ (ancanōtʿanam)
- անծանօթապէս (ancanōtʿapēs)
- անծանօթիմ (ancanōtʿim)
- անծանօթութիւն (ancanōtʿutʿiwn)
- անճանաչական (ančanačʿakan)
- անճանաչելի (ančanačʿeli)
- անճանաչող (ančanačʿoł)
- անճանաչողութիւն (ančanačʿołutʿiwn)
- անվերծանութիւն (anvercanutʿiwn)
- առաքելածանօթ (aṙakʿelacanōtʿ)
- աստեղաճանաչ (astełačanačʿ)
- աստուածածան (astuacacan)
- աստուածածանոյց (astuacacanoycʿ)
- աստուածածանութիւն (astuacacanutʿiwn)
- աստուածածանուհի (astuacacanuhi)
- աստուածածանօթ (astuacacanōtʿ)
- աստուածածանօթութիւն (astuacacanōtʿutʿiwn)
- բարեծանոյց (barecanoycʿ)
- բացածանուցանեմ (bacʿacanucʿanem)
- բացածանօթանամ (bacʿacanōtʿanam)
- գերանծանօթ (gerancanōtʿ)
- դժուարածան (džuaracan)
- դիւրածան (diwracan)
- դիւրածանօթապէս (diwracanōtʿapēs)
- լաւածանօթ (lawacanōtʿ)
- ծանուցանեմ (canucʿanem)
- ծանուցիչ (canucʿičʿ)
- ծանուցումն (canucʿumn)
- ծանօթ (canōtʿ)
- ծանօթաբար (canōtʿabar)
- ծանօթագոյն (canōtʿagoyn)
- ծանօթական (canōtʿakan)
- ծանօթանամ (canōtʿanam)
- ծանօթապէս (canōtʿapēs)
- ծանօթացուցանեմ (canōtʿacʿucʿanem)
- ծանօթաւոր (canōtʿawor)
- ծանօթոյք (canōtʿoykʿ)
- ծանօթութիւն (canōtʿutʿiwn)
- կանխածան (kanxacan)
- կանխածանօթ (kanxacanōtʿ)
- հրեշտակածանօթ (hreštakacanōtʿ)
- ճանաչական (čanačʿakan)
- ճանաչելի (čanačʿeli)
- ճանաչիչ (čanačʿičʿ)
- ճանաչողաբար (čanačʿołabar)
- ճանաչողութիւն (čanačʿołutʿiwn)
- ճանաչութիւն (čanačʿutʿiwn)
- ճանաչումն (čanačʿumn)
- մարգարէածանօթ (margarēacanōtʿ)
- մշտածան (mštacan)
- յառաջածանօթ (yaṙaǰacanōtʿ)
- յառաջծանօթ (yaṙaǰcanōtʿ)
- նախածան (naxacan)
- նախածանուցանիմ (naxacanucʿanim)
- նախածանօթ (naxacanōtʿ)
- նախածանօթագոյն (naxacanōtʿagoyn)
- նախածանօթութիւն (naxacanōtʿutʿiwn)
- ներբողածանօթ (nerbołacanōtʿ)
- նորածան (noracan)
- վերծանեմ (vercanem)
- վերծանող (vercanoł)
- վերծանութիւն (vercanutʿiwn)
- քաջածանօթ (kʿaǰacanōtʿ)
- քրիստոսածանօթ (kʿristosacanōtʿ)
Descendants
- Armenian: ճանաչել (čanačʿel), ճանչնալ (čančʿnal)
References
- Abrahamyan, Ašot (1976) Grabari jeṙnark [A Handbook of Old Armenian] (in Armenian), 4th edition, Yerevan: Luys
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “ճանաչել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 182ab
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ճանաչեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 338
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 53
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ճանաչեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy