հաւ
Old Armenian
Etymology 1
From Proto-Indo-European *h₂éwis (“bird”).
Noun
հաւ • (haw)
- bird; rooster; hen
- 5th century, Łazar Pʿarpecʿi, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia] 7:[1][2]
- այլ եւ զջրասուզակ մամռախնդիր խօզակեր մեծանձունք եւ յաղթամարմինք հաւքն, փորն եւ թանձրն եւ սագն, եւ կամ այլ բազում եւ անհամար ցամաքայնոցն եւ ջրայնոցն ջոկք թռչնոցն։
- ayl ew zǰrasuzak mamṙaxndir xōzaker mecanjunkʿ ew yałtʿamarminkʿ hawkʿn, pʿorn ew tʿanjrn ew sagn, ew kam ayl bazum ew anhamar cʿamakʿaynocʿn ew ǰraynocʿn ǰokkʿ tʿṙčʿnocʿn.
- Translation by Robert W. Thomson
- and the large and powerful aquatic birds that seek out weeds and feed on moss—the swan, duck, and goose, and many other numberless coveys of birds, terrestrial or aquatic.
- այլ եւ զջրասուզակ մամռախնդիր խօզակեր մեծանձունք եւ յաղթամարմինք հաւքն, փորն եւ թանձրն եւ սագն, եւ կամ այլ բազում եւ անհամար ցամաքայնոցն եւ ջրայնոցն ջոկք թռչնոցն։
Usage notes
In contrast with the generic term թռչուն (tʿṙčʿun, “bird, any living thing which flies”), հաւ (haw) has a more complex, although smaller, semantic range which primarily includes birds which are useful to men.
Declension
u-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | հաւ (haw) | հաւք (hawkʿ) | |
genitive | հաւու (hawu) | հաւուց (hawucʿ) | |
dative | հաւու (hawu) | հաւուց (hawucʿ) | |
accusative | հաւ (haw) | հաւս (haws) | |
ablative | հաւէ (hawē) | հաւուց (hawucʿ) | |
instrumental | հաւու (hawu) | հաւուք (hawukʿ) | |
locative | հաւու (hawu) | հաւս (haws) | |
According to Nor Baṙgirkʿ Haykazean Lezui post-classically also declined as genitive singular հաւոյ (hawoy), genitive plural հաւաց (hawacʿ) and ablative singular ի հաւէ (i hawē). |
Derived terms
- արտաւազդահաւ (artawazdahaw)
- աւուկ (awuk)
- երաշտահաւ (eraštahaw)
- ժրահաւ (žrahaw)
- կիսահաւ (kisahaw)
- հաւադէտ (hawadēt)
- հաւադիտութիւն (hawaditutʿiwn)
- հաւադիւթական (hawadiwtʿakan)
- հաւալած (hawalac)
- հաւալոց (hawalocʿ)
- հաւալուսն (hawalusn)
- հաւական (hawakan)
- հաւակեր (hawaker)
- հաւակռիչ (hawakṙičʿ)
- հաւահալած (hawahalac)
- հաւահար (hawahar)
- հաւահար (hawahar)
- հաւահարց (hawaharcʿ)
- հաւահմայ (hawahmay)
- հաւահմայութիւն (hawahmayutʿiwn)
- հաւամրգի (hawamrgi)
- հաւապան (hawapan)
- հաւապատիր (hawapatir)
- հաւթափեալ (hawtʿapʿeal)
- հաւիկ (hawik)
- հաւկիթ (hawkitʿ)
- հաւձագ (hawjag)
- հաւորս (hawors)
- հաւորսութիւն (haworsutʿiwn)
- հաւութիւն (hawutʿiwn)
- հաւպատիր (hawpatir)
- հաւտուն (hawtun)
- հաւփալ (hawpʿal)
- հաւքաջ (hawkʿaǰ)
- հաւօրհնէք (hawōrhnēkʿ)
- ձայնահաւ (jaynahaw)
- տարմահաւ (tarmahaw)
- քաջահաւ (kʿaǰahaw)
Descendants
- Armenian: հավ (hav), հավք (havkʿ)
- ⇒ Old Georgian: ჰავით ზმნაჲ (havit zmnay, “fortune-telling using a chicken, bird”), ჰავის-ზმნაჲ (havis-zmnay, “sorcery, witchery”)
References
- Łazar Pʿarpecʿi (1904), G. Tēr-Mkrtčʿean and St. Malxasean, editors, Patmutʿiwn Hayocʿ ew tʿułtʿ aṙ Vahan Mamikonean [History of Armenia and Letter to Vahan Mamikonian] (Patmagirkʿ hayocʿ; I.4), Tiflis: Aragatip Mnacʿakan Martiroseancʿi, page 10
- Thomson, Robert W. (1991) The History of Łazar Pʿarpecʿi (Columbia University Program in Armenian Studies. Suren D. Fesjian Academic Publications; 4), Atlanta, Georgia: Scholars Press, page 43
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “հաւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 65–66
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “հաւ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 71b
- Martirosyan, Hrach (2010), “haw₁”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, pages 398–399
- Matasović, Ranko (2009) A Grammatical Sketch of Classical Armenian, Zagreb, page 17
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “հաւ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 395—396
Etymology 2
From Proto-Indo-European *h₂éwh₂os (“grandfather”).
Noun
հաւ • (haw)
- grandfather, ancestor
- հաւոյ հայր ― hawoy hayr ― great-grand-father
- հաւոյ հաւ ― hawoy haw ― great-great-grandfather
- uncle (attested in some colophons)
Declension
o-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | հաւ (haw) | հաւք (hawkʿ) | |
genitive | հաւոյ (hawoy) | հաւոց (hawocʿ) | |
dative | հաւոյ (hawoy) | հաւոց (hawocʿ) | |
accusative | հաւ (haw) | հաւս (haws) | |
ablative | հաւոյ (hawoy) | հաւոց (hawocʿ) | |
instrumental | հաւով (hawov) | հաւովք (hawovkʿ) | |
locative | հաւ (haw) | հաւս (haws) |
u-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | հաւ (haw) | հաւք (hawkʿ) | |
genitive | հաւու (hawu) | հաւուց (hawucʿ) | |
dative | հաւու (hawu) | հաւուց (hawucʿ) | |
accusative | հաւ (haw) | հաւս (haws) | |
ablative | հաւէ (hawē) | հաւուց (hawucʿ) | |
instrumental | հաւու (hawu) | հաւուք (hawukʿ) | |
locative | հաւու (hawu) | հաւս (haws) |
Derived terms
- ազգահաւ (azgahaw)
- հաւասկիզբն (hawaskizbn)
- նախահաւ (naxahaw)
- սկզբնահաւ (skzbnahaw)
Descendants
- Armenian: հավ (hav)
- →? Cappadocian Greek: αβούκα (avoúka) (← *հավուկ (*havuk))
See also
- հան (han)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “հաւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 66–67
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “հաւ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 71b
- Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction, second edition, Oxford: Blackwell, page 387
- Martirosyan, Hrach (2010), “haw₂”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, pages 399–400
- Matasović, Ranko (2009) A Grammatical Sketch of Classical Armenian, Zagreb, page 15
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “հաւ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 395—396
Etymology 3
The origin is uncertain. Perhaps from Proto-Indo-European *p(e)h₂w- (“end, edge”) and cognate with Ancient Greek παύω (paúō, “to stop”), παῦσις (paûsis, “pause”), Albanian fashë (“tranquillity, calm”) and Old Armenian ագի (agi, “tail”).
Noun
հաւ • (haw)
- beginning, rise, origin
Declension
i-a-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | հաւ (haw) | հաւք (hawkʿ) | |
genitive | հաւի (hawi) | հաւաց (hawacʿ) | |
dative | հաւի (hawi) | հաւաց (hawacʿ) | |
accusative | հաւ (haw) | հաւս (haws) | |
ablative | հաւէ (hawē) | հաւաց (hawacʿ) | |
instrumental | հաւաւ (hawaw) | հաւաւք = հաւօք (hawawkʿ = hawōkʿ) | |
locative | հաւի (hawi) | հաւս (haws) |
Derived terms
- բարեհաւ (barehaw)
- դառնահաւ (daṙnahaw)
- դեռահաւակ (deṙahawak)
- հաւակ (hawak)
- հաւանամ (hawanam)
- հաւեղ (haweł)
- հաւիմ (hawim)
- հաւումն (hawumn)
- նախահաւակ (naxahawak)
- նախահաւեմ (naxahawem)
- չարահաւ (čʿarahaw)
- չարահաւակ (čʿarahawak)
- չարահաւեալ (čʿarahaweal)
- չարահաւիմ (čʿarahawim)
- չարահաւութիւն (čʿarahawutʿiwn)
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1977), “հաւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume III, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 67ab
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “հաւ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 71bc
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 7
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “հաւ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 395—396