հասանեմ
Old Armenian
Etymology
From հաս (has) + -ան- (-an-).
Verb
հասանեմ • (hasanem) (aorist indicative հասի)
- to arrive at, to reach
- հասանել ի ցամաք ― hasanel i cʿamakʿ ― to disembark, to land, to arrive
- հասեալ ժամ ― haseal žam ― present
- to catch, to take, to surprise
- հասանել ի վերայ ― hasanel i veray ― to penetrate, to break into
- յեղակարծում, յանակնկալս ի վերայ հասանել ― yełakarcum, yanaknkals i veray hasanel ― to surprise, to catch; to overtake, to come on like a thunderclap
- հասանել զքաղաքաւ ― hasanel zkʿałakʿaw ― to assault the city
- գուցէ հասանիցէ քեզ անձրեւ ― gucʿē hasanicʿē kʿez anjrew ― lest the rain should surprise you
- to get, to obtain, to gain
- հասանել ի պաշտօն ― hasanel i paštōn ― to obtain, to get hold of a place or post
- ի պատիւ հասանել ― i patiw hasanel ― to rise to dignities, to be promoted to high rank
- հասանել ի վերայ իրաց աշխարհին ― hasanel i veray iracʿ ašxarhin ― to assume the direction of, to take in hand public affairs
- 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] 127:[1]
- քաջութիւն հասցէ ձեզ ի քաջէն Վահագնէ ամենայն Հայոց աշխարհիս
- kʿaǰutʿiwn hascʿē jez i kʿaǰēn Vahagnē amenayn Hayocʿ ašxarhis
- Translation by R. W. Thomson
- may there be […] valor from valiant Vahagn to you and all our land of Armenia
- քաջութիւն հասցէ ձեզ ի քաջէն Վահագնէ ամենայն Հայոց աշխարհիս
- to be destined, allotted or obliged to
- եթէ զնա ոչ հասանէ ինձ տեսանել ― etʿē zna očʿ hasanē inj tesanel ― if I should not happen to see him
- թէեւ մեռանել ինձ հասանիցէ ընդ քեզ ― tʿēew meṙanel inj hasanicʿē ənd kʿez ― even were I to die with thee
- հասանէ քեզ դարձեալ մարգարէանալ ― hasanē kʿez darjeal margarēanal ― you must prophesy anew
- to ripen, to become ripe
- հասանել վիրաց ― hasanel viracʿ ― (of a furuncle) to draw to a head, to gather
- ծերացեալ հասեալ յարս ― ceracʿeal haseal yars ― old, among the elders
- to understand
- հասանել ի վերայ ― hasanel i veray ― to comprehend, to conceive, to understand, to apprehend, to catch at
Conjugation
active
| infinitive | հասանել (hasanel) | participle | հասեալ (haseal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | հասուցանեմ (hasucʿanem) | aorist stem | հաս- (has-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հասանեմ (hasanem) | հասանես (hasanes) | հասանէ (hasanē) | հասանեմք (hasanemkʿ) | հասանէք (hasanēkʿ) | հասանեն (hasanen) | |
| imperfect | հասանէի, հասանեի* (hasanēi, hasanei*) | հասանէիր, հասանեիր* (hasanēir, hasaneir*) | հասանէր (hasanēr) | հասանէաք, հասանեաք* (hasanēakʿ, hasaneakʿ*) | հասանէիք, հասանեիք* (hasanēikʿ, hasaneikʿ*) | հասանէին, հասանեին* (hasanēin, hasanein*) | |
| aorist | հասի (hasi) | հասեր (haser) | եհաս (ehas) | հասաք (hasakʿ) | հասէք, հասիք (hasēkʿ, hasikʿ) | հասին (hasin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հասանիցեմ (hasanicʿem) | հասանիցես (hasanicʿes) | հասանիցէ (hasanicʿē) | հասանիցեմք (hasanicʿemkʿ) | հասանիցէք (hasanicʿēkʿ) | հասանիցեն (hasanicʿen) | |
| aorist | հասից (hasicʿ) | հասցես (hascʿes) | հասցէ (hascʿē) | հասցուք (hascʿukʿ) | հասջիք (hasǰikʿ) | հասցեն (hascʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | հա՛ս (hás) | — | — | հասէ՛ք (hasḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | հասջի՛ր (hasǰír) | — | — | հասջի՛ք (hasǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ հասաներ (mí hasaner) | — | — | մի՛ հասանէք (mí hasanēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | հասանել, հասանիլ* (hasanel, hasanil*) | participle | հասեալ (haseal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | հասուցանեմ (hasucʿanem) | aorist stem | հաս- (has-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հասանիմ (hasanim) | հասանիս (hasanis) | հասանի (hasani) | հասանիմք (hasanimkʿ) | հասանիք (hasanikʿ) | հասանին (hasanin) | |
| imperfect | հասանէի (hasanēi) | հասանէիր (hasanēir) | հասանէր, հասանիւր (hasanēr, hasaniwr) | հասանէաք (hasanēakʿ) | հասանէիք (hasanēikʿ) | հասանէին (hasanēin) | |
| aorist | հասայ (hasay) | հասար (hasar) | հասաւ (hasaw) | հասաք (hasakʿ) | հասայք (hasaykʿ) | հասան (hasan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հասանիցիմ (hasanicʿim) | հասանիցիս (hasanicʿis) | հասանիցի (hasanicʿi) | հասանիցիմք (hasanicʿimkʿ) | հասանիցիք (hasanicʿikʿ) | հասանիցին (hasanicʿin) | |
| aorist | հասայց (hasaycʿ) | հասցիս (hascʿis) | հասցի (hascʿi) | հասցուք (hascʿukʿ) | հասջիք (hasǰikʿ) | հասցին (hascʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | հասի՛ր (hasír) | — | — | հասարո՛ւք (hasarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | հասջի՛ր (hasǰír) | — | — | հասջի՛ք (hasǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ հասանիր (mí hasanir) | — | — | մի՛ հասանիք (mí hasanikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Descendants
- Armenian: հասնել (hasnel), հասցե (hascʿe)
References
- Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians, Albany, NY: State University of New York Press, pages 138–139
Further reading
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “հասանեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy