հանգչիմ
Old Armenian
Alternative forms
- հանգնում (hangnum)
Etymology
From *հանգ (*hang, “breath, rest”), compare dialectal հանգ (hang), from Proto-Armenian *hangi-, from Proto-Indo-European *sm̥-kʷih₁-, from *sm̥- + *kʷyeh₁-, + -չ- (-čʿ-).
Verb
հանգչիմ • (hangčʿim) (aorist indicative հանգեայ)
- (intransitive) to repose, to take repose, to be at ease; to rest, to cease from work, to relax, to refresh oneself
- հանգչել ի վաստակոց ― hangčʿel i vastakocʿ ― to take rest from work, to pause from labour
- եմուտ անդ հանգչել ― emut and hangčʿel ― he went in to ease himself
- հանգուցեալ ― hangucʿeal ― refreshed, reposed, unbound
- (intransitive) to end, to stop, to stand still, to halt, to be settled; to cease, to end
- հանգի՛ր ի սրտամտութէնէ ― hangír i srtamtutʿēnē ― let your anger cease
- (intransitive) to lodge, to sojourn
- (intransitive) to die, to depart this life; to be buried; to rest in heaven
- հանգչել ի խաղաղութեան ― hangčʿel i xałałutʿean ― to rest in peace
- հանգուցեալ ― hangucʿeal ― dead, deceased, defunct
- հանգուցեալն ― hangucʿealn ― the deceased, the defunct
- հանգուցեալ հայրն իմ, ամուսինն իմ ― hangucʿeal hayrn im, amusinn im ― my deceased father, my defunct spouse
- հանգուցեալ թագաւորն Իտալիոյ Վ.Է. ― hangucʿeal tʿagaworn Italioy V.Ē. ― the late king of Italy V.E.
Conjugation
mediopassive
| infinitive | հանգչել, հանգչիլ* (hangčʿel, hangčʿil*) | participle | հանգուցեալ (hangucʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | հանգուցանեմ (hangucʿanem) | aorist stem | հանգե- (hange-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հանգչիմ (hangčʿim) | հանգչիս (hangčʿis) | հանգչի (hangčʿi) | հանգչիմք (hangčʿimkʿ) | հանգչիք (hangčʿikʿ) | հանգչին (hangčʿin) | |
| imperfect | հանգչէի (hangčʿēi) | հանգչէիր (hangčʿēir) | հանգչէր, հանգչիւր (hangčʿēr, hangčʿiwr) | հանգչէաք (hangčʿēakʿ) | հանգչէիք (hangčʿēikʿ) | հանգչէին (hangčʿēin) | |
| aorist | հանգեայ (hangeay) | հանգեար (hangear) | հանգեաւ (hangeaw) | հանգեաք (hangeakʿ) | հանգեայք (hangeaykʿ) | հանգեան (hangean) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հանգչիցիմ (hangčʿicʿim) | հանգչիցիս (hangčʿicʿis) | հանգչիցի (hangčʿicʿi) | հանգչիցիմք (hangčʿicʿimkʿ) | հանգչիցիք (hangčʿicʿikʿ) | հանգչիցին (hangčʿicʿin) | |
| aorist | հանգեայց (hangeaycʿ) | հանգիցես (hangicʿes) | հանգիցէ (hangicʿē) | հանգիցուք (hangicʿukʿ) | հանգիջիք (hangiǰikʿ) | հանգիցեն (hangicʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | հանգի՛ր (hangír) | — | — | հանգերո՛ւք (hangerúkʿ) | — | |
| cohortative | — | հանգիջի՛ր (hangiǰír) | — | — | հանգիջի՛ք (hangiǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ հանգչիր (mí hangčʿir) | — | — | մի՛ հանգչիք (mí hangčʿikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- անհանգչելի (anhangčʿeli)
- հանգիստ (hangist)
- հանգուցանեմ (hangucʿanem)
- հանգուցիչ (hangucʿičʿ)
- հանգչարան (hangčʿaran)
- վերահանգուցանեմ (verahangucʿanem)
- վերահանգչիմ (verahangčʿim)
Descendants
- Armenian: հանգչել (hangčʿel), հանգուցյալ (hangucʿyal)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “հանգչիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “հանգչիմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “հանգ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, pages 388–389