համբերեմ
Old Armenian
Etymology
From համ- (ham-) + բերեմ (berem).
Verb
համբերեմ • (hamberem) (aorist indicative համբերի or համբերեցի)
- (intransitive) to have patience, to be patient, to endure, to suffer, to support, to bear, to undergo, to sustain
- որ համբերեսցէ իսպառ՝ նա կեցցէ ― or hamberescʿē ispaṙ, na kecʿcʿē ― he that shall endure unto the end, the same shall be saved
- (intransitive) to persevere, to remain firm and constant, to persist
- համբերել յամուսնութէնէ ― hamberel yamusnutʿēnē ― to live single; to live continently, chastely
- (intransitive) to wait
Conjugation
active
| infinitive | համբերել (hamberel) | participle | համբերեալ (hambereal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | համբեր- (hamber-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերեմ (hamberem) | համբերես (hamberes) | համբերէ (hamberē) | համբերեմք (hamberemkʿ) | համբերէք (hamberēkʿ) | համբերեն (hamberen) | |
| imperfect | համբերէի, համբերեի* (hamberēi, hamberei*) | համբերէիր, համբերեիր* (hamberēir, hambereir*) | համբերէր (hamberēr) | համբերէաք, համբերեաք* (hamberēakʿ, hambereakʿ*) | համբերէիք, համբերեիք* (hamberēikʿ, hambereikʿ*) | համբերէին, համբերեին* (hamberēin, hamberein*) | |
| aorist | համբերի (hamberi) | համբերեր (hamberer) | համբեր (hamber) | համբերաք (hamberakʿ) | համբերէք, համբերիք (hamberēkʿ, hamberikʿ) | համբերին (hamberin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերիցեմ (hambericʿem) | համբերիցես (hambericʿes) | համբերիցէ (hambericʿē) | համբերիցեմք (hambericʿemkʿ) | համբերիցէք (hambericʿēkʿ) | համբերիցեն (hambericʿen) | |
| aorist | համբերից (hambericʿ) | համբերցես (hambercʿes) | համբերցէ (hambercʿē) | համբերցուք (hambercʿukʿ) | համբերջիք (hamberǰikʿ) | համբերցեն (hambercʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | համբե՛ր (hambér) | — | — | համբերէ՛ք (hamberḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | համբերջի՛ր (hamberǰír) | — | — | համբերջի՛ք (hamberǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ համբերեր (mí hamberer) | — | — | մի՛ համբերէք (mí hamberēkʿ) | — | |
| *rare note the aorist stem without -ecʿ | |||||||
active
| infinitive | համբերել (hamberel) | participle | համբերեցեալ, համբերեալ (hamberecʿeal, hambereal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | համբերեց- (hamberecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերեմ (hamberem) | համբերես (hamberes) | համբերէ (hamberē) | համբերեմք (hamberemkʿ) | համբերէք (hamberēkʿ) | համբերեն (hamberen) | |
| imperfect | համբերէի, համբերեի* (hamberēi, hamberei*) | համբերէիր, համբերեիր* (hamberēir, hambereir*) | համբերէր (hamberēr) | համբերէաք, համբերեաք* (hamberēakʿ, hambereakʿ*) | համբերէիք, համբերեիք* (hamberēikʿ, hambereikʿ*) | համբերէին, համբերեին* (hamberēin, hamberein*) | |
| aorist | համբերեցի (hamberecʿi) | համբերեցեր (hamberecʿer) | համբերեաց (hambereacʿ) | համբերեցաք (hamberecʿakʿ) | համբերեցէք, համբերեցիք (hamberecʿēkʿ, hamberecʿikʿ) | համբերեցին (hamberecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերիցեմ (hambericʿem) | համբերիցես (hambericʿes) | համբերիցէ (hambericʿē) | համբերիցեմք (hambericʿemkʿ) | համբերիցէք (hambericʿēkʿ) | համբերիցեն (hambericʿen) | |
| aorist | համբերեցից (hamberecʿicʿ) | համբերեսցես (hamberescʿes) | համբերեսցէ (hamberescʿē) | համբերեսցուք (hamberescʿukʿ) | համբերեսջիք (hamberesǰikʿ) | համբերեսցեն (hamberescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | համբերեա՛ (hambereá) | — | — | համբերեցէ՛ք (hamberecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | համբերեսջի՛ր (hamberesǰír) | — | — | համբերեսջի՛ք (hamberesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ համբերեր (mí hamberer) | — | — | մի՛ համբերէք (mí hamberēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
Derived terms
- անհամբեր (anhamber)
- անհամբերելի (anhambereli)
- անհամբերող (anhamberoł)
- անհամբերութիւն (anhamberutʿiwn)
- բազմահամբեր (bazmahamber)
- խստամբեր (xstamber)
- խստամբերող (xstamberoł)
- խստամբերութիւն (xstamberutʿiwn)
- համբերական (hamberakan)
- համբերապատ (hamberapat)
- համբերատար (hamberatar)
- համբերատարր (hamberatarr)
- համբերելիք (hamberelikʿ)
- համբերող (hamberoł)
- համբերողական (hamberołakan)
- համբերութիւն (hamberutʿiwn)
- յերկարահամբեր (yerkarahamber)
- չարամբեր (čʿaramber)
- սակաւահամբեր (sakawahamber)
- վշտամբեր (vštamber)
- վշտամբերութիւն (vštamberutʿiwn)
Descendants
- Armenian: համբերել (hamberel)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “համբերեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “համբերեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “համբերել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press